Czy metodologia powinna zaćmiewać faktografię? Nowe spojrzenie na rewolucję 1905 roku

Łaniewski, Aleksander

doi:1230-5057

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Czy metodologia powinna zaćmiewać faktografię? Nowe spojrzenie na rewolucję 1905 roku Łaniewski, Aleksander

Object structure

Czy metodologia powinna zaćmiewać faktografię? Nowe spojrzenie na rewolucję 1905 roku

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej T. 53 z. 2 (2018)

Łaniewski, Aleksander

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Warszawa

2018

p. 151-175 ; 24 cm ; Concerns book: Wiktor Marzec, Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, Kraków–Łódź 2016. ; Abstracts in English and Russian

Journal/Article

Poland - history - Revolution, 1905-1907 - social aspects ; social movements - Poland - 1870-1914 ; Kingdom of Poland (1815-1830) ; Grodno Governorate (1801-1915) ; Russian Empire ; socialism ; Jewish Labor Bund - history ; anarchism ; National Democracy (Endecja) ; history - methodology

The article is a polemics with theses presented in the book by Wiktor Marzec Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne [Rebellion and Reaction. The 1905 Revolution and Plebeian Political Experience]. Undoubtedly, the book which is a new and interesting voice in the discussion of problems of revolutionary events at the beginning of the 20th century, according to the reviewer, is imbued with Anglo-Saxon methodology, and does not add any new factual contribution to the literature on the subject. Focusing on random fragments of the 1905 Revolution and ignoring certain socio-political forces is not enough to discuss the plebeian political experience and to give a comprehensive description of Polish political modernity.

„Mówią Wieki” (2015), nr 1.
„Praktyka Teoretyczna”, http://www.praktykateoretyczna.pl/. Rewolucja1905.pl.
Anarchizm a bandytyzm, Warszawa 1906.
Anarchizm i anarchiści na ziemiach polskich do 1914 r., zebr. i oprac. H. Rappaport, Warszawa 1981.
Ajnenkiel E., Rewolucjoniści Mściciele, „Rocznik Łódzki” 29 (1980), s. 137–184.
Baumgarten L., Dzieje Wielkiego Proletariatu, Warszawa 1966.
Bender R., Społeczne inicjatywy chrześcijańskie w Królestwie Polskim, Lublin 1978.
Bendyk E., Oburzeni 1905. Zapomniana rewolucja z początku XX w., https://www.polityka.pl/ tygodnikpolityka/historia/1622495,2,zapomniana-rewolucja-z-poczatku-xx-w.read.
Bergman O., Narodowa Demokracja a Żydzi 1918–1929, Poznań 2015.
Boerner I., Pamiętnik z lat 1904–1905 (wraz z załącznikami), red. T. Karbowniczek, Piotrków Trybunalski 2011.
Bogalecki T., Łódzkie barykady wolności i godności: czerwiec 1905 roku, Łódź 2010.
Bogucka M., Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005.
Burski J., Brzeziński K., Próba wykorzystania programu komputerowego QDA Miner do realizacji projektu badawczego „Cztery dyskursy o nowoczesności – modernizm peryferii na przykładzie Łodzi (XIX–XX wiek)”, „Przegląd Socjologii Jakościowej” (2014), nr 2, s. 82–99.
Chwedoruk R., Ruchy i myśl polityczna syndykalizmu w Polsce, Warszawa 2011.
Ciechomska M., Od matriarchatu do feminizmu, Poznań 1996.
Cymbrowski B., Frysztacki K., Socjologowie patrzą wstecz. Socjologia historyczna między teorią społeczną a splotem subdyscyplin szczegółowych, w: Socjologia historyczna. Wokół wyzwań i praktyki badawczej, red. idem, Opole 2015, s. 11–20.
Cymbrowski B., Od historyzmu do socjologii historycznej. Szkic o metodologii, w: Socjologia historyczna. Wokół wyzwań i praktyki badawczej, red. idem, K. Frysztacki, Opole 2015, s. 61–78.
Dobrowolski P., Narodowa Demokracja byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego: studium z zakresu myśli politycznej i działalności obozu narodowego na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1897–1918, Kraków 2010.
Domańska E., Historia egzystencjalna. Krytyczne studium narratywizmu i humanistyki zaangażowanej, Warszawa 2012.
Domańska E., Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej humanistyce, Poznań 2006.
Dzido M., Kobiety Solidarności, Warszawa 2016.
Dziedzictwo rewolucji 1905–1907, red. A. Żarnowska [i in.], Warszawa–Radom 2007.
Giter-Granatsztajn N., Barykady i katorga. Wspomnienia anarchisty, Poznań 2015.
Gliński W., Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich w łódzkim okręgu przemysłowym (1905–1914), „Łódzkie Studia Teologiczne” (2015), nr 2, s. 61–70.
Glubińska E., Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne – Wiktor Marzec, http://szuflada.net/rebelia-i-reakcja-rewolucja-1905-roku-i-plebejskie-doswiadczenie-polityczne-wiktor-marzec/.
Harvey D., Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, tłum. A. Kowalczyk [i in.], Warszawa 2012.
Historia Ogólno-Żydowskiego Związku Robotniczego Bund (msps), t. 1–3, red. G. Aronson, Z. Dubnow-Erlich, I.S. Herc [i in.], tłum. M. Grinberg, M. Krychow, Warszawa 1974.
Jarska N., Kobiety z marmuru. Robotnice w Polsce w latach 1945–1960, Warszawa 2015.
Kaczyńska E., Ludzie ukarani. Więzienia i system kar w Królestwie Polskim 1815–1914, Warszawa 1989.
Kamińska M., Wzmianki o koegzystencji Polaków i Żydów w tekstach opowiadań robotników łódzkich (analiza językowa), w: Dzieje Żydów w Łodzi 1820–1944, red. W. Puś, S. Liszewski, Łódź 1991, s. 165–179.
Kancewicz J., „Społeczeństwo i polityka – dorastanie do demokracji. Kultura polityczna w Królestwie Polskim na początku XX wieku”, red. Anna Żarnowska, Tadeusz Wolsza, Warszawa 1993 [recenzja], „Przegląd Historyczny” 85 (1994), nr 4, s. 500–507.
Kizwalter T., Zapomniana rewolucja i jej kłopotliwe skutki. O książce „Rebelia i reakcja” Wiktora Marca, http://kulturaliberalna.pl/2017/04/04/marzec-rebelia-reakcja-recenzja-kizwalter/.
Koberdowa I., Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat, Warszawa 1981.
Kowalczyński K.R., Łódź 1905. Kulisy rewolucji, Łódź 2017.
Kółka socjalistyczne, gminy i Wielki Proletariat. Procesy polityczne 1878–1888. Źródła, oprac. i wstęp L. Baumgarten, Warszawa 1966.
Krakowski S.M., Motywy i cele działania Grupy Rewolucjonistów-Mścicieli (1910–1913), „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” (1998), nr 1, s. 45–57.
Kubicki P., Wynajdywanie miejskości, Kraków 2016.
Kula M., Historycy a socjologowie dziś, w: Socjologia historyczna. Wokół wyzwań i praktyki badawczej, red. B. Cymbrowski, K. Frysztacki, Opole 2015.
Leder A., Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej, Warszawa 2014.
Lefebvre H., Le droit à la ville, Paris 1968.
Lefebvre H., Prawo do miasta, „Praktyka Teoretyczna” (2012), nr 5, s. 183–197.
Luksemburg R., O rewolucji: Rosja 1905, 1917, red. P. Wielgosz, Warszawa 2008.
Łagoda M., Dmowski, naród i państwo: doktryna polityczna „Przeglądu Wszechpolskiego” (1895– 1905), Poznań 2002.
Łaniewski A., „Giełdy” robotnicze w Królestwie Polskim podczas rewolucji 1905 roku, „Inny Świat” (2018), nr 1 (48), s. 49–53.
Łaniewski A., Wizerunek anarchistów i anarchii na łamach „Naprzodu” i „Robotnika” (1892– 1927), „Dzieje Najnowsze” (2014), nr 4, s. 3–29.
Machajski J.W., Pracownik umysłowy i inne pisma, wprow. i red. nauk. P. Laskowski, Warszawa 2016.
Marczewski J., Narodowa Demokracja w Poznańskiem: 1900–1914, Warszawa 1967.
Micińska M., Wiktor Marzec, Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne [recenzja], „Kwartalnik Historyczny” 125 (2018), nr 3, s. 779–782.
Mrozik A., Akuszerki transformacji. Kobiety, literatura i władza w Polsce po 1989 roku, Warszawa 2012.
Narodowa Demokracja XIX–XXI wiek: (koncepcje – ludzie – działalność), red. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2008.
Narodowa Demokracja: antologia myśli politycznej „Przeglądu Wszechpolskiego” (1895–1905), wybór, wstęp i oprac. B. Toruńczyk, Londyn 1983.
Orzechowski I., Kochański A., Zarys dziejów ruchu zawodowego w Królestwie Polskim (1905– 1918), Warszawa 1964.
Orzechowski M., Narodowa Demokracja na Górnym Śląsku (do 1918 roku), Wrocław 1965.
Ozimek M., Wyobraźnia teoriopolityczna. Kilka uwag na marginesie książki Rebelia i reakcja.Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne Wiktora Marca, „Society Register” (2017), nr 1, s. 167–181.
Pająk J., Organizacje bojowe partii politycznych w Królestwie Polskim 1904–1911, Warszawa 1984.
Pawlikowska A., Zastosowanie metod językoznawstwa korpusowego i lingwistyki kwantytatywnej w analizie dyskursu, „Oblicza Komunikacji” (2012), nr 5, s. 111–125.
Pobóg-Malinowski W., Narodowa Demokracja, 1887–1918, Warszawa 1933.
Polityczność plebsu. Z Wiktorem Marcem, autorem książki Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, rozmawia Magda Roszkowska, „Notes na 6 Tygodni” (2016/2017), nr 109, s. 81–89.
Potkański W., Odrodzenie czynu niepodległościowego przez PPS w okresie rewolucji 1905 roku, Warszawa 2008.
Przeperski M., Wiktor Marzec – „Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne” – recenzja, https://histmag.org/Wiktor-Marzec-Rebelia-i-reakcja.-Rewolucja-1905-roku-i-plebejskie-doswiadczenie-polityczne-recenzja-15537.
Raleen, Rewolucja 1905 (Krytyka Polityczna & Departament Gier), http://portal.strategie. net.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2744:rewolucja-1905-krytyka-polityczna-a-departament-gier&catid=20:recenzje-gier-planszowych&Itemid=119.
Rewolucja 1905 r. – dlaczego rewolucja została zapomniana? https://audycje.tokfm.pl/podcast/ Rewolucja-1905-r-dlaczego-rewolucja-zostala-zapomniana-W-Ogrodzie-Powszechnym-rozmawiaja-prof-Piotr-Laskowski-i-Karolina-Lewicka/64201.
Rewolucja 1905 – historia (nie)zapomniana, https://www.youtube.com/watch?v=NytVdUKQjKA.
Rewolucja 1905 roku. Przewodnik Krytyki Politycznej, red. K. Piskała, W. Marzec, Warszawa 2013.
Ruch zawodowy w Polsce: zarys dziejów, t. 1: 1869–1918, oprac. J. Kancewicz [i in.], red. S. Kalabiński, Warszawa 1974.
Sapoznikov P., The Revolutionary Movement in Kobrin 1904–1905, w: Book of Kobrin; the scroll of life and destruction, eds. B. Shwartz, I.C. Bil(e)tzki, transl. N. Avidan, A. Perry, San Francisco 1992, s. 135–141.
Sekura A., Rewolucyjni Mściciele. Śmierć z browningiem w ręku, Poznań 2010.
Shanin T., Revolution as a Moment of Truth, New Haven 1986.
Sikorska-Kowalska М. „Wolność czy zbrodnia?” Rewolucja 1905–1907 roku w Łodzi na łamach gazety „Rozwój”, Łódź 2012.
Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, red. nacz. F. Tych, t. 1–3, Warszawa 1978–1992.
Sowa J., Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Kraków 2011.
Sowa J., Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, Warszawa 2014.
Szabat B., Kielce i kielczanie w czasie rewolucji 1905–1907 roku, Kielce 2009.
Szwarc A., Rewolucja 1905 roku na ziemiach polskich. Refleksje o historiografii i postawach inteligenckich elit, „Artes Liberales. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora” (2006), nr 1, s. 25–36.
Świat należy nie tylko objaśniać, ale i przekształcać... Rozmowa z profesorem dr. hab. Jerzym Damroszem, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” (2014), nr 6, s. 494–507.
Waingertner P., Najnowsza książka Wiktora Marca. Socjolog, filozof i historyk o rewolucji 1905 roku, „Kronika Miasta Łodzi” (2016), nr 4 (76), s. 199–203.
Waingertner P., Zet wobec Narodowej Demokracji w przededniu I wojny światowej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” (1998), nr 63, s. 161–173.
Weeks T., Rebelia i reakcja: Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne. By Wiktor Marzec [recenzja], „Slavic Review” (2017) no. 4(76), s. 1082–1083.
Wiktor Marzec [hasło], https://hse-ru.academia.edu/WiktorMarzec.
Wójcik A., Wpływ partii politycznych na kształtowanie świadomości społecznej i narodowej na Lubelszczyźnie na przełomie XIX i XX wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” (1992), nr 45, s. 111–118.
Zackiewicz G., Syndykalizm w polskiej refleksji i rzeczywistości politycznej I połowy XX wieku, Kraków 2013.
Żarnowska A., Spojrzenie na rewolucję 1905 r. w polskiej historiografii – garść refleksji, „Kwartalnik Historyczny” 63 (2006), nr 4, s. 59–94.
Анархисты. Документы и материалы, т. 1: 1883–1916, ред. О.В. Волобуев, сост. авт. пред., введ. и комм. В.В. Кривенький, Москва 1998.
Бунд: Документы и материалы. 1894–1921 гг., cост. и авт. коммент. Ю. Амиантов [и др.], Москва 2010.
Буховец О.Г., Социальные конфликты и крестьянская ментальность в Российской империи начала ХХ века. Новые материалы, методы, результаты, Москва 1996.
Власть и общество в Первой российской революции 1905–1907 гг. Документальные свидетельства, сост., ред. и предисл. А.П. Ненароков, П.Ю. Савельев, отв. ред. А.А. Чернобаев, Москва 2017.
Генкин И., По тюрьмам и этапам, Петербург 1922.
Дмовский Р., Германия, Россия и польский вопрос, ред. Д.С. Буневич, Г.В. Холодов, пер. с пол. А.Ю. Баженова, Санкт-Петербург 2017.
Киржниц А.Д., 1905. Еврейское рабочее движение. Обзор, материалы и документы, Москва–Ленинград 1928.
Конец крепостничества в России (документы, письма, мемуары, статьи), сост., общ. ред., вст. ст. и коммент. В.А. Федоров, Москва 1994.
Ланевский А.И., Актриса второго плана: память о революции 1905–1907 гг. в Польше, w: 80 лет Великой Испанской революции: память, люди, уроки (Прямухинские чтения 2016), pед. С.Г. Корнилов [и др.], Москва 2017, s. 189–217.
Левандовский А., На заре жизни, „Каторга и ссылка” (1931), nr 4 (77), s. 106–107.
Павлов С., Опыт первой революции. Россия. 1900–1907, Москва 2008.
Первое мая в царской России. 1890–1916 гг. Сборник документов, общ. ред. О. Чаадаева, Москва 1939.
Россия в 1905–1907 гг.: энциклопедия, отв. ред. В.В. Журавлев [и др.], Москва 2016.
Шанин Т., Революция как момент истины. Россия 1905–1907 гг. – 1917–1922 гг., Москва 1997.