Tożsamości zbiorowe Słowian Wschodnich : analiza porównawcza

Radzik, Ryszard

doi:1230-5057

Download

Title: Tożsamości zbiorowe Słowian Wschodnich : analiza porównawcza

Abstract:

W artykule omówiono trzy typy tożsamości, łączące bądź różniące społeczeństwa Słowian Wschodnich: Rosjan, Ukraińców i Białorusinów. Pierwszy – „trójjedyny naród ruski”, drugi – sowiecki i trzeci – narodowy. Wszystkie trzy typy wspólnotowości nakładają się na siebie z różnym natężeniem i w różnorodnych konfiguracjach, wywołując konflikty.

References:

Bekus N., Naród białoruski jako idea i kategoria praktyki społecznej. Paradoksy rozwoju postkomunistycznego, w: Tożsamości zbiorowe Białorusinów, red. R. Radzik, Lublin 2012, s. 331– 353.
Bekus N., Struggle over Identity. The Official and the Alternative „Belarusianness”, Budapest–New York 2010.
Besançon A., Cyryl, Putin i ich metody. Z Alainem Besançonem rozmawia Aleksandra Rybińska, „Nowa Konfederacja” 31 (2014), nr 19, s. 3–6.
Besançon A., Święta Ruś, tłum. M. Maślanka, Warszawa 2012.
Budzisz M., Kiedy Rosjanie biednieli, Polacy się bogacili, 30.04.2018, http://wgospodarce.pl/ opinie/49163-kiedy-rosjanie-biednieli-polacy-sie-bogacili.
Czapnin S., Z drugiej strony Bugu. Cerkiew w służbie imperium, „Więź” 675 (2019), nr 1, s. 83–91.
Czarnocki A., Cywilizacyjno-kulturowa tożsamość Rosji, w: Federacja Rosyjska w stosunkach międzynarodowych, red. A. Czarnocki, I. Topolski, Lublin 2006, s. 26–39.
Dunaeva V., „Prosty sowiecki człowiek” a „człowiek radziecki”: analiza porównawcza badań rosyjskich i polskich socjologów, w: 20 lat rzeczywistości proradzieckiej. Spojrzenie socjologiczne, red. M. Głowacka-Grajper, R. Wyszyński, Warszawa 2012, s. 65–75.
Engelking A., Kołchoźnicy. Antropologiczne studium tożsamości białoruskiej przełomu XX i XXI wieku, Toruń 2012.
Goćkowski J., Homo sovieticus – człowiek demokracji masowej, „Colloquia Communia” 73 (2002), nr 2, s. 81–99.
Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, przedruk za: „Biblioteka Kultury”, t. 439, Warszawa 1989.
Ioffe G., Understanding Belarus and How Western Foreign Policy Misses the Mark, Lanham 2008.
Jankowiak M., Gwary białoruskie na zachodniej Smoleńszczyźnie – dzieje agonii, „SLAVIA časopis pro slovanskou filologii” 82 (2013), sešit 3, s. 315–332.
Jankowiak M., Współczesne gwary białoruskie na południowej Pskowszczyźnie. Rejon newelski, „SLAVIA časopis pro slovanskou filologii” 84 (2015), sešit 2, s. 213–231.
Karnaukh A., Pomiędzy ukraińskością a sowieckością. Ukraińcy, Rosjanie i Bułgarzy na Zaporożu, Kraków 2014.
Keenan E., On Certain Mythical Beliefs and Russian Behaviors, w: The Legacy of History in Russia and the New States of Eurasia, ed. S.F. Starr, Armonk, N.Y.–London 1994, s. 19–40.
Kozłowski A.R., Geopolityczne przemiany białoruskiej przestrzeni cywilizacyjnej, Warszawa 2015.
Łomanowski A., Mińsk: nie jesteśmy Rosjanami, „Rzeczpospolita” (2016), nr 299.
Łomanowski A., Związek Radziecki żyje i nie chce płacić, „Rzeczpospolita” (2016), nr 1.
Mamul N., Narrative Templates of Post-Soviet Identity in Belarus, „Polish Sociological Review” 166 (2009), no. 2, s. 229–249.
martmtom/ źródło: BBC, Żart Putina. „Granica Rosji nie kończy się nigdzie”, 25.11.2016, https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/putin-zartuje-granica-rosji-nie-konczy-sie-nigdzie,694737.html.
Miedinski W., Rosyjski minister: Polska sama wybrała komunizm, „Rzeczpospolita” (28 I 2016), https://www.rp.pl/Polityka/301289868-Rosyjski-minister-Polska-sama-wybrala-komunizm. html.
Mironowicz E., Białoruś, Warszawa 2007.
Nadskakuła O., Kategorie „swój” i „obcy” w rosyjskim myśleniu politycznym, Kraków 2013.
Nowak A., Ab imperio – nowe spojrzenie na historię Rosji, w: idem, Od imperium do imperium. Spojrzenie na historię Europy Wschodniej, Kraków 2004, s. 13–42.
Nowak S., System wartości społeczeństwa polskiego, „Studia Socjologiczne” 200 (2011 [1979]), nr 1, s. 261–278.
Parker S., The Last Soviet Republic. Alexander Likashenko’s Belarus, [b.m.w.] 2007.
Paszkiewicz H., Powstanie narodu ruskiego, z rękopisu przygotowała L. Korczak, Kraków 1998 (wyd. angielskojęzyczne: Londyn 1963).
Pawluczuk W., Ukraina. Polityka i mistyka, Kraków 1998.
Radzik R., Formowanie się narodów w Europie Środkowo-Wschodniej, „Kultura i Społeczeństwo” 37 (1993), nr 4, s. 17–34.
Radzik R., Między zbiorowością etniczną a wspólnotą narodową. Białorusini na tle przemian narodowych w Europie Środkowo-Wschodniej XIX stulecia, Lublin 2000.
Radzik R., Od zbiorowości etnicznej do wspólnoty narodowej. Podstawowe pojęcia układu etniczno-narodowego w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku, „Studia Socjologiczne” 153 (1999) nr 2, s. 29–63.
Radzik R., Rosyjski imperializm wspólnotowy. Trójjedyny naród ruski w badaniach socjologicznych, Lublin 2016.
Riabczuk M., Prawie jeden naród. Jak Rosjanie patrzą na Ukrainę, „Więź” 653 (2013), nr 3, s. 146–155.
Riabczuk M., Wschodniosłowiańska „umma” a problem emancypacji: o słabej tożsamości Ukraińców i Białorusinów, w: Tożsamości zbiorowe Białorusinów, red. R. Radzik, Lublin 2012, s. 353–383.
Sadowski A., Społeczeństwo wielokulturowe z perspektywy pogranicza, Kraków 2019.
Szoszyn R., Rosjanie żałują rozpadu ZSRR, „Rzeczpospolita” (25 XII 2017), http://grm-rpweb. newscyclecloud.com/Polityka/312259991-Rosjanie-zaluja-rozpadu-ZSRR.html.
Tarkowski J., „Amoralny familizm”, czyli o dezintegracji społecznej w Polsce lat osiemdziesiątych, w: idem, Socjologia świata i polityki, t. 1: Władza i społeczeństwo w systemie autorytarnym, Warszawa 1994, s. 263–281.
Thompson E.M., Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm, tłum. A. Sierszulska, Kraków 2000.
Titarenko L., Tożsamość narodowa Białorusinów: osobliwości jej współczesnych zmian, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 38 (2007), nr 2, s. 7–26.
Torbakow I., Swój czy obcy? Stereotyp Ukraińca w Rosji XVII–XVIII wieku, „Zeszyty Historyczne” (1998), nr 125, s. 101–120.
Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa 2000.
Wierzbicki A., „Rosja dla Rosjan”. Nacjonalizm rosyjski i etnopolityka, Warszawa 2018.
Wierzbicki A., Rosja. Etniczność i polityka, seria: „Władza. Elity. Przywództwo”, t. 5, Warszawa 2011.
Wilson A., Belarus: the last European dictatorship, New Haven–London 2011.
Wnuk-Lipiński E., Dymorfizm społeczny, „Kultura i Społeczeństwo” 33 (1989), nr 3–4, s. 45–61. Zinowiew A., Homo sovieticus, London 1984 (1980).
Беленькая А., Социолог: Государство, созданное в Беларуси, построено по заказу большинства белорусов, „Заўтра тваей краiны (Завтра твоей страны)” (25 IV 2018), http:// www.zautra.by/art.php?sn_nid=27876.
Волошина В., Люди закрытого общества. Почему в современной России воспроизводится советский тип человека (wypowiedzi w dyskusji Lwa Gudkowa, dyrektora Centrum Analitycznego Jurija Lewady), http://www.gazeta.ru/comments/2016/04/07_a_8165105. shtml.
Громадська думка населення України про НАТО. Прес-реліз, http://dif.org.ua/uploads/ pdf/574143415595c9b3a39c058.39544100.pdf.
Лебедев В., Великий русский народ, „Известия” (24 V 1950), http://stalinism.ru/listaya- staryie-gazetyi/velikiy-russkiy-narod.html.
Левада Ю., Homo Post-Soveticus, „Общественные науки и современность” (2000), № 6, с. 5–24.
Левада Ю., От мнении к пониманию. Сочинения: социологические очерки 1993–2000, Москва 2011.
Левада Ю., „Человек советский”: проблема реконструкции исходных форм, „Мониторинг общественного мнения: экономические и социальные перемены” 52 (2001), № 2, с. 7–16.
Левада-Центр, Россияне об отношениях с Украиной, 14.03.2014, https://www.levada. ru/2014/03/14/rossiyane-ob-otnosheniyah-s-ukrainoj/.
Манаев О., Становление гражданского общества в независимой Беларуси. Социологические опыты: 2006–2010. Книга третья, Санкт-Петербуг 2011.
Новости НИСЭПИ, выпуск 3, IX 2006 (tabela 25).
Новости НИСЭПИ, выпуск 4, XII 2009 (tabela 53).
Новости НИСЭПИ, выпуск 1, III 2016 (tabela 49).
СГ, «Чым больш размаўляю з апалітычнымі людзьмі, тым болей чую, што лепш бы Пуцін, чым Лукашэнка», „Наша Ніва” (3 V 2018), https://m.nn.by/articles/208963/.
Советский простой человек. Опыт социального портрета на рубеже 90-х., ред. Ю. Левада, Москва 1993.
Титаренко Л.Г., Национальная идентичность и социокультурные ценности населения в современном белорусском обществе, Минск 2006.