Rola ekosystemów nadrzecznych w krajobrazach rolniczych w kontekście ostatnich zmian klimatu = The role of riparian ecosystems within agricultural landscapes in the climate change context

Kołaczkowska, Ewa

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Rola ekosystemów nadrzecznych w krajobrazach rolniczych w kontekście ostatnich zmian klimatu = The role of riparian ecosystems within agricultural landscapes in the climate change context Kołaczkowska, Ewa

Struktura obiektu

Rola ekosystemów nadrzecznych w krajobrazach rolniczych w kontekście ostatnich zmian klimatu = The role of riparian ecosystems within agricultural landscapes in the climate change context

Przegląd Geograficzny T. 93 z. 3 (2021)

Kołaczkowska, Ewa : Autor

bufory nadrzeczne ; krajobraz rolniczy ; zmiany klimatu ; roślinność ; rzeki

Wzrost temperatury globalnej, drastyczny w ostatnich dziesięcioleciach, niesie ze sobą szereg skutków ubocznych, takich jak zwiększone zagrożenie suszą i powodzią, wydłużenie okresu wegetacyjnego, wzrost częstotliwości ekstremalnych zdarzeń pogodowych, nasilenie procesów erozyjnych i wzrost ładunku zanieczyszczeń dostających się do wód ze źródeł obszarowych czy nasilenie występowania nowych chorób i szkodników. Artykuł zawiera przegląd literatury naukowej dotyczącej funkcji pełnionych przez ekosystemy nadrzeczne w krajobrazie rolniczym i ich znaczenia dla łagodzenia skutków współczesnych zmian klimatu. Ekosystemy nadrzeczne jako bufory stanowią filtry i bioreaktory dla związków biogennych i pestycydów, pełnią rolę stabilizującą w utrzymaniu różnorodności biologicznej i powiązań ekologicznych w krajobrazie, poprzez zacienienie ograniczają rozprzestrzenianie się światłożądnych gatunków obcych, łagodzą wzrost temperatury wody, asymilują dwutlenek węgla, poprawiają retencję dolinową i ograniczają erozję brzegów. Przeprowadzona kwerenda w bazach Web of Science Core Collection i Scopus pokazuje, że w ostatnich kilkunastu latach rośnie zainteresowanie modelowaniem wpływu użytkowania ziemi w skali zlewni na procesy fizyczne, biogeochemiczne i biologiczne w kontekście zmian klimatycznych. Stosowanie buforów nadrzecznych jako jednego z elementów dobrych (najlepszych) praktyk gospodarowania przyczynia się do poprawy stanu środowiska. Zwraca się też uwagę na specyficzne usługi ekosystemowe świadczone przez bufory nadrzeczne. Badania koncentrują się na obszarze Ameryki Północnej, skąd pochodzi koncepcja buforów (riparian buffer) i w Europie.

ARMIR, (2021). Normy i wymogi wzajemnej zgodnosci. Pobrane z: https://www.arimr.gov.pl/pomoc-unijna/platnosci-bezposrednie/platnosci-bezposrednie-w-roku-2021/platnosci-bezposrednie-w-roku-2021-informacje/normy-i-wymogi-wzajemnej-zgodnosci.html (28.07.2021).
Aguiar, Jr., T.R., Rasera, K., Parron, L.M., Brito, A.G., & Ferreira, M.T. (2015). Nutrient removal effectiveness by riparian buffer zones in rural temperate watersheds: the impact of no-till crops practices. Agricultural Water Management, 149, 74‑80. https://doi.org/10. 1016/j.agwat.2014.10.031
Boisvert-Marsh, L., Périé, C., & de Blois, S. (2014). Shifting with climate? Evidence for recent changes in tree species distribution at high latitudes. Ecosphere, 5(7). http://dx.doi.org/10.1890/ES14‑00111.1
Brinson, M.M., & Eckles, D. (2011). U.S. Department of Agriculture conservation program and practice effects on wetland ecosystem services: a synthesis. Ecological Applications, 21(3), Supplement, 116‑127.
Broadbent, F.E., & Clark, F. (1965). Denitrification. W: W.V. Bartholomew (red.), Soil Nitrogen (s. 347‑362), Agronomy Monograph 10. Madison: American Society of Agronomy.
Brown, D.G., Polsky, C., Bolstad, P., Brody, S.D., Hulse, D., Kroh, R., Loveland, T.R., & Thomson, A. (2014). Land use and land cover change. W: J.M. Melillo, T.(T.C.), Richmond, & G.W. Yohe (red.), Climate Change Impacts in the United States: The Third National Climate Assessment (s. 318‑332). U.S. Global Change Research Program, 841.
Butterbach-Bahl, K., & Dannenmann, M. (2011). Denitrification and associated soil N2O emissions due to agricultural activities in a changing climate. Current Opinion in Environmental Sustainability, 3(5), 389‑395. https://doi.org/10.1016/j.cosust.2011.08.004
Castelle, A.J., Johnson, A.W., & Conolly, C. (1994). Wetland and Stream Buffer Size Requirements - A Review. Journal of Environmental Quality, 23(5) , 878-882. https://doi.org/10.2134/jeq1994.00472425002300050004x
Chapman, J.M., Proulx, C.L., Veilleux, M.A.N., Levert, C., Bliss, S., André, M.-È., Lapointe, N.W.R., & Cooke, S.J. (2014). Clear as mud: a meta-analysis on the effects of sedimentation on freshwater fish and the effectiveness of sediment-control measures. Water Research, 56, 190‑202. https://doi.org/10.1016/j.watres.2014.02.047
Christen, B., & Dalgaard, T. (2013). Buffers for biomass production in temperate European agriculture: a review and synthesis on function, ecosystem services and implementation. Biomass and Bioenergy, 55, 53‑67. https://doi.org/10.1016/j.biombioe.2012.09.053
Cierjacks, A., Kleinschmit, B., Babinsky, M., Kleinschroth, F., Markert, A., Menzel, M., Ziechmann, U., Schiller, T., Graf, M., & Lang, F. (2010). Carbon stocks of soil and vegetation on Danubian floodplain. Journal of Plant Nutrition and Soil Science, 173, 644‑653. https://doi.org/10.1002/jpln.200900209
Cole, L.J., Brocklehurst, S., Robertson, D., Harrison, W., & McCracken, D.I. (2015). Riparian buffer strips: their role in the conservation of insect pollinators in intensive grassland systems. Agriculture, Ecosystems & Environment, 211, 207‑220. https://doi.org/10.1016/j.agee.2015.06.012
Cole, L.J., Stockan, J., & Helliwell, R. (2020). Managing riparian buffer strips to optimise ecosystem services: A review. Agriculture, Ecosystems & Environment, 296, 106891. https://doi.org/10.1016/j.agee.2020.106891
Cole, L.J., Brocklehurst, S., Elston, D.A., & McCracken, D.I. (2012). Riparian field margins: Can they enhance the functional structure of ground beetle (Coleoptera: Carabidae) assemblages in intensively managed grassland landscapes? Journal of Applied Ecology, 49(6), 1384‑1395. https://doi.org/10.1111/j.1365‑2664.2012.02200.x
Correll, D.L. (2005). Principles of planning and establishment of buffer zones, Ecological Engineering, 24(5), 433‑439. https://doi.org/10.1016/j.ecoleng.2005.01.007
Dajdok, Z., & Wuczyński, A. (2005). Zróżnicowanie biocenotyczne, funkcje i problemy ochrony drobnych cieków śródpolnych. W: L. Tomiałojć, W. Drabiński (red.), Środowiskowe aspekty gospodarki wodnej. (s. 227‑252). Wrocław: Komitet Ochrony Przyrody PAN, Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji AR we Wrocławiu.
de Senerpont Domis, L.N., Elser, J.J., Gsell, A., Huszar, V.L.M., Ibelings, B.W., Jeppesen, E., Kosten, S., Mooij, W. M., Roland, F., Sommer, U., van Donk, E., Winder, M., & Lürling, M. (2013). Plankton dynamics under different climatic conditions in space and time. Freshwater Biology, 58, 463‑482. https://doi.org/10.1111/fwb.12053
Dosskey, M.G., Vidon, P., Gurwick, N.P., Allan, C.J., Duval, T.P., & Lowrance, R. (2010). The role of riparian vegetation in protecting and improving water qulity in streams. Journal of the American Water Resources Association, 46(2), 1‑18. https://doi.org/10.1111/j.1752‑1688.2010.00419.x
Dybala, K.E., Matzek, V., Gardali, T., & Seavy, N.E. (2019). Carbon sequestration in riparian forests: a global synthesis and meta-analysis. Global Change Biology, 25(1), 57‑67. https://doi.org/10.1111/gcb.14475
EEA, (2004). Impacts of Europe's changing climate. An indicator-based assessment. EEA report 2/2004. Copenhagen: European Environment Agency.
Forbes, H., Ball, K., & McLay, F. (2017). Natural Flood Management Handbook. Stirling: Scottish Environment Protection Agency.
Gilbert, S., Norrdahl, K., Tuomisto, H., Söderman, G., Rinne, V., & Huusela-Veistola, E. (2015). Reverse influence of riparian buffer width on herbivorous and predatory Hemiptera. Journal of Applied Entomology, 139, 539‑552. https://doi.org/10.1111/jen.12166
Groffman, P.M., Boulware, N.J., Zipperer, W.C., Pouyat, R.V., Band, L.E., & Colosimo, M.F. (2002). Soil nitrogen cycling processes in urban riparian zones. Environmental Science & Technology, 36, 4547‑4552.
GUS, 2021. Informacja o wstępnych wynikach powszechnego spisu rolnego 2020. Informacja sygnalna. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/psr-2020/informacja-o-wstepnych-wynikach-powszechnego-spisu-rolnego-2020-webinarium-godz-1200,1,1.html (05.04.2021).
Hefting, M.M., Bobbink, R., & de Caluwe, H. (2003). Nitrous Oxide Emission and Denitrification in Chronically Nitrate-Loaded Riparian Buffer Zones. Journal of Environmental Quality, 32, 1194‑1203. https://doi.org/10.2134/jeq2003.1194
Hill, A.R. (1996). Nitrate removal in stream riparian zones. Journal of Environmental Quality, 25, 743‑755.
Hill, A.R. (2019). Groundwater nitrate removal in riparian buffer zones: a review of research progress in the past 20 years. Biogeochemistry, 143, 347‑369. https://doi.org/10.1007/s10533‑019‑00566‑5
Hoffmann, C.C., Kjaergaard, C., Uusi-Kämppä, J., Bruun, H.C., & Kronvang, B. (2009). Phosphorus retention in riparian buffers: Review of their efficiency. Journal of Environmental Quality, 38, 1942‑1955. https://doi.org/10.2134/jeq2008.0087
Huang, L., Liao, F.H., Lohse, K.A., Larson, D.M., Fragkias, M., Lybecker, D.L., & Baxter, C.V. (2019). Land conservation can mitigate freshwater ecosystem services degradation due to climate change in a semiarid catchment: The case of the Portneuf River catchment, Idaho, USA. Science of The Total Environment, 651, 1796‑1809. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.09.260
Imboden, Ch. (red.). (1987). Riverine forests in Europe - status and conservation. Cambridge: International Council for Bird Preservation.
Izydorczyk, K., Michalska-Hejduk, D., Frątczak, W., Bednarek, A., Łapińska, M., Jarosiewicz, P., Kosińska, A., & Zalewski, M. (2015). Strefy buforowe i biotechnologie ekohydrologiczne w ograniczaniu zanieczyszczeń obszarowych. Łódź: ERCE PAN, 287.
Jackson, F.L., Hannah, D.M., Fryer, R.J., Millar, C.P., & Malcolm, I.A. (2017). Development of spatial regression models for predicting summer river temperatures from landscape characteristics: implications for land and fisheries management. Hydrological Processes, 31, 1225‑1238. https://doi.org/10.1002/hyp.11087
Jacobs, T.C., & Gilliam, J.W. (1985). Riparian losses of nitrate from agricultural drainage waters. Journal of Environmental Quality, 14(4), 472‑478. https://doi.org/10.2134/JEQ1985.00472425001400040004X
Jankowski, W. (2017). Skuteczność różnych metod ochrony przeciwpowodziowej i ich wpływ na przyrodę. Przegląd Przyrodniczy, 28(4), 110‑134.
Kankanamge, C.E., Matheson, F.E., & Riis, T. (2019). Shading constrains the growth of invasive submerged macrophytes in streams. Aquatic Botany, 158, art. 103125. https://doi.org/10.1016/j.aquabot.2019.06.004
Karaczun, Z.M. (2020). Polskie rolnictwo wobec skutków zmiany klimatu. W: R. Borek, A. Furdyna, A. Makowska, J. Perzyna, M. Staniszewska, & J. Zwolińska (red.), Ekspertyza: woda w rolnictwie (s. 12‑15). Warszawa: Polski Klub Ekologiczny Koło Miejskie w Gliwicach.
Kołaczkowska, E. (2010). Obce inwazyjne gatunki roślin w krajobrazie dolin Świdra i Rządzy. W: J. Plit (red.), Krajobrazy kulturowe dolin rzecznych. Potencjał i wykorzystanie (s. 153‑165). Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 13. Sosnowiec: Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG.
Kominoski, J.S., Shah, J.J.F., Canhoto, C., Fischer, D.G., Giling, D.P., González, E., Griffiths, N.A., Larrañaga, A., Leroy, C.J., Mineau, M.M., Mcelarney, Y.R., Shirley, S.M., Swan, C.M., & Tiegs, S.D. (2013). Forecasting functional implications of global changes in riparian plant communities. Frontiers in Ecology and the Environment, 11, 423‑432. https://doi.org/10.1890/120056
Kowalska, A., Affek, A., Baranowski, J., Gierszewski, P., Kaszubski, M., Kołaczkowska, E., Kruczkowska, B., Regulska, E., Wolski, J., & Zawiska, I. (2019). Raport z realizacji projektu badawczego Świadczenia łęgów jesionowo-wiązowych w dolinie środkowej Wisły. Warszawa. https://doi.org/10.7163/Rap.0001
Kraska, M., & Kaniecki, A. (1995). Mała retencja wodna w Wielkopolsce. W: L. Tomiałojć (red.), Ekologiczne aspekty melioracji wodnych (s. 123‑139). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk.
Kroll, SA, Ringler, N.H., de la Cruz Cano Costa, M., & De las Heras Ibañez, J. (2017). Macroinvertebrates on the front lines: projected community response to temperature and precipitation changes in Mediterranean streams. Journal of Freshwater Ecology, 32(1), 513‑528. https://doi.org/10.1080/02705060.2017.1349695
Krzeminska, D., Kerkhof, T., Skaalsveen, K., & Stolte, J. (2019). Effect of riparian vegetation on stream bank stability in small agricultural catchments. Catena, 172, 87‑96. https://doi.org/10.1016/j.catena.2018.08.014
Laforge, M.P., Michel, N.L., Wheeler, A.L., & Brook, R.K. (2016). Habitat Selection by Female Moose in the Canadian Prairie Ecozone. Journal of Wildlife Management, 80(6), 1059‑1068. https://doi.org/10.1002/jwmg.21095
Lin, C.H., Lerch, R.N., Goyne, K.W., & Garrett, H.E. (2011). Reducing herbicides and veterinary antibiotics losses from agroecosystems using vegetative buffers. Journal of Environmental Quality, 40(3), 791‑799. https://doi.org/10.2134/jeq2010.0141
Livingstone, D., Smyth, B.M., Foley, A.M., Murray, S.T., Lyons, G., & Johnston, C. (2021). Willow coppice in intensive agricultural applications to reduce strain on the food-energy-water nexus. Biomass and Bioenergy, 144, 105903. https://doi.org/10.1016/j.biombioe.2020.105903
Louhi, P., Vehanen, T., Huusko, A., Mäki-Petäys, A., & Muotka, T. (2016). Long-term monitoring reveals the success of salmonid habitat restoration. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 73(12), 1733‑1741. https://doi.org/10.1139/cjfas -2015‑0546
Lowrance, R.R., Todd, R.L., & Asmussen, L.E. (1984). Nutrient Cycling in an Agricultural Watershed: I. Phreatic Movement. Journal of Environmental Quality, 13(1), 22‑27. https://doi.org/10.2134/jeq1984.00472425001300010004x
Lowrance, R., Altier, L., Newbold, J., Schnabel, R.R., Groffman, P.M., Denver, J.M., Correll, D.L., Gilliam, J.W., Robinson, J.L., Brinsfield, R.B., Staver, K.W., Lucas, W., & Todd, A.H. (1997). Water quality functions of riparian forest buffers in Chesapeake Bay watersheds. Environmental Management, 21(5), 687‑712. https://doi.org/10.1007/s002679900060
Mafa-Attoye, T.G., Baskerville, M.A., Ofosu, E., Oelbermann, M., Thevathasan, N.V., & Dunfield, K.E. (2020). Riparian land-use systems impact soil microbial communities and nitrous oxide emissions in an agro-ecosystem. Science of The Total Environment, 724(1), 138148. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.138148
Magura, T., Tóthmérész, B., & Molnár, T. (2001). Forest edge and diversity: Carabids along forest-grassland transects. Biodiversity & Conservation, 10, 287‑300. https://doi.org/10.1023/A: 1008967230493
Maisonneuve, C., & Rioux, S. (2001). Importance of riparian habitats for small mammals and herpetofauna communities in agricultural landscape of southern Québec. Agriculture, Ecosystems & Environment, 83, 165‑175. https://doi.org/10.1016/S0167‑8809(00)00259‑0
Mander, Ü., Tournebize, J., Tonderski, K., Verhoeven, J.T., & Mitsch, W.J. (2017). Planning and establishment principles for constructed wetlands and riparian buffer zones in agricultural catchments Ecological Engineering, 103, 296‑300. https://doi.org/10.1016/j.ecoleng.2016.12.006
Matuszkiewicz, J.M., Affek, A.N., & Kowalska, A. (2021). Current and potential carbon stock in the forest communities of the Białowieża Biosphere Reserve. Forest Ecology and Management, 502, 119702. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2021.119702
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (2021). Emisje gazów cieplarnianych (GHG) z rolnictwa. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/emisje-gazow-cieplarnianych-ghg-z-rolnictwa (29.07.2021).
Minshall, G.W., Petersen, R.C., Cummins, K.W., Bott, T.L., Sedell, J.R., Cushing, C.C., & Vanotte, R.L. (1983). Interbiome comparison of stream ecosystem dynamics. Ecological Monographs, 53, 1‑25.
Minshall, G.W., Cummins, K.W., Petersen, R.C., Cushing, C.E., Bruns, D.A., Sedell, I.R., & Vannote, R.L. (1985). Developments in stream ecosystem theory. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 42, 1045‑1055.
Mioduszewski, W., & Okruszko, T. (red.). (2016). Naturalna, mała retencja wodna - Metoda łagodzenia skutków suszy, ograniczania ryzyka powodziowego i ochrona różnorodności biologicznej. Podstawy Metodyczne. Polska: Globalne Partnerstwo dla Wody.
Mudd, E., Entry, J., Lowrance, R., & Walker, H. (1995). The Influence of Management of Riparian Areas on Movement of C-14 Labelled Atrazine through Undisturbed Soil Cores. W: K.L. Campbell (red.), Versatility of Wetlands in the Agricultural Landscape (s. 201‑210). St. Joseph, Michigan: American Society of Agricultural Engineers.
Nagler, P.L., Glenn, E.P., & Hinojosa-Huerta, O. (2009). Synthesis of ground and remote sensing data for monitoring ecosystem functions in the Colorado River Delta, Mexico. Remote Sensing of Environment, 113(7), 1473‑1485. https://doi.org/10.1016/j.rse.2008.06.018
Naiman, R.J., Décamps, H., & McClain, M.E. (2005). Riparia: ecology, conservation, and management of streamside communities. Burlington: Elsevier Academic Press.
National Research Council. (2002). Riparian areas: functions and strategies for management. Washington, DC: National Academy Press. https://doi.org/10.17226/10327
Odum, E.P. (1977). Podstawy ekologii. Warszawa: PWRiL.
Olecka, A., Bebkiewicz, K., Chłopek, Z., Doberska, A., Jędrysiak, P., Kanafa, M., Kargulewicz, I., Rutkowski, J., Sędziwa, M., Skośkiewicz, J., Waśniewska, S., Zasina, D., Zimakowska-Laskowska, M., & Żaczek, M. (2020). Poland's National Inventory Report 2020, Greenhouse Gas Inventory for 1988‑2018, Submission under the UN Framework Convention on Climate Change and its Kyoto Protocol. Warszawa: Ministry of Climate.
Ormerod, S.J. (2009). Climate change, river conservation and the adaptation challenge. Aquatic Conservation Marine and Freshwater Ecosystems, 19(6), 609‑613. https://doi.org/10.1002/aqc.1062
Osmond, D.L., Shober, A.L., Sharpley, A.N., Duncan, E.W. & Hoag, D.L.K. (2019). Increasing the Effectiveness and Adoption of Agricultural Phosphorus Management Strategies to Minimize Water Quality Impairment. Journal of Environmental Quality, 48, 1204‑1217. https://doi.org/10.2134/jeq2019.03.0114
Pagano, M.C. (2013). Mitigating the impacts of climate change on disaster risks through soil ecosystem services. W: W.L. Filho (red.), Climate Change and Disaster Risk Management (s. 205‑215). Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag.
Parmesan, C., Ryrholm, N., Stefanescu, C., Hill, J.K., Thomas, C.D., Descimon, H., Huntley, B., Kaila, L., Kullberg, J., Tammaru, T., Tennent, W.J., Thomas, J.A., & Warren, M. (1999). Poleward shifts in geographical ranges of butterfly species associated with regional warming. Nature, 399(6736), 579‑583.
Peterjohn, W.T., & Correll, D.L. (1984). Nutrient dynamics in an agricultural watershed: Observations on the role of a riparian forest. Ecology, 65(5), 1466‑1475.
Pierzgalski, E. (2008). Relacje między lasem a wodą - przegląd problemów, Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 2(18), 13-23.
Pilotto, F., Bertoncin, A., Harvey, G.L., Wharton, G., & Pusch, M.T. (2014). Diversification of stream invertebrate communities by large wood. Freshwater Biology, 59(12), 2571‑2583. https://doi.org/10.1111/fwb.12454
Pinay, G., & Haycock, N.E. (2019). Diffuse nitrogen pollution control: Moving from riparian zone to headwater catchment approach. A tribute to the influence of Professor Geoff Petts. River Research and Applications, 35, 1203‑1211. https://doi.org/10.1002/rra.3488
Popescu, C., Oprina-Pavelescu, M., Dinu, V., Cazacu, C., Burdon, F.J., Forio, M.A.E., Kupilas, B., Friberg, N., Goethals, P., McKie, B.G., & Rîșnoveanu, G. (2021). Riparian Vegetation Structure Influences Terrestrial Invertebrate Communities in an Agricultural Landscape. Water, 13(2), 188. https://doi.org/10.3390/w13020188
Rickson, R.J. (2014). Can control of soil erosion mitigate water pollution by sediments? Science of The Total Environment, 468‑469, 1187‑1197. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2013.05.057
Riley, W.D., Potter, E.C., Biggs, J., Collins, A.L., Jarvie, H.P., Jones, J.I., ... & Siriwardena, G.M. (2018). Small Water Bodies in Great Britain and Ireland: Ecosystem function, human-generated degradation, and options for restorative action. The Science of the Total Environment, 645, 1598‑1616. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2018.07.243
Rowe, M. L. & Stinnett, S. (1975). Nitrogen in the subsurface environment. EPA Report 660/3‑75‑030 Grant No. R801381. Corvallis, OR: National Environmental Research Center, Office of Research and Development.
Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) nr 639/2014 z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie uzupełnienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz zmiany załącznika X do tego rozporządzenia.
Schultz, R., Isenhart, T., Simpkins, W., & Colletti, J.P. (2004). Riparian forest buffers in agroecosystems - lessons learned from the Bear Creek Watershed, central Iowa, USA. Agroforestry Systems, 61, 35‑50. https://doi.org/10.1023/B: AGFO.0000028988.67721.4d
Schultz, R.C., Colletti, J.P., Isenhart, T.M., Marquez, C.O., Simpkins, W.W., Ball, C.J., & Schultz, O.L. (2000). Riparian forest buffer practices. W: H.E. Garrett, W.J. Rietveld, & R.F. Fisher (red.), North American Agroforestry: An Integrated Science and Practice (s. 189‑281). Madison, WI: American Society of Agronomy.
Simon, A., & Collison, A.J.C. (2002). Quantifying the mechanical andhydrologic effects of riparian vegetation on streambank stability. Earth Surface Processes and Landforms, 27, 527‑546. https://doi.org/10.1002/esp.325
Singh, R., Tiwari, A.K., & Singh, G.S. (2021). Managing riparian zones for river health improvement: An integrated approach. Landscape and Ecological Engineering, 17(2), 195‑223. https://doi.org/195‑223. 10.1007/s11355‑020‑00436‑5
Staddon, W.J., Zablotowicz, R.M., & Locke, M.A. (2001). Microbiological Characteristics of a Vegetative Buffer Strip Soil and Degradation and Sorption of Metolachlor. Soil Science Society of America Journal, 65, 1136‑1142. https://doi.org/10.2136/sssaj2001.6541136x
Stott, P.A., Tett, S.F.B., Jones, G.S., Allen, M.R., Mitchell, J.F.B., & Jenkins, G.J. (2000). External Control of 20th Century Temperature by Natural and Anthropogenic Forcings. Science, 290(5499), 2133‑2137. https://doi.org/10.1126/science.290.5499.2133
Sutfin, N.A., Wohl, E.E., Dwir, K.A. (2016). Banking carbon: A review of organic carbon storage and physical factors influencing retention in floodplains and riparian ecosystems. Earth Surface Processes and Landforms, 41, 38‑60. https://doi.org/10.1002/esp.3857
Symonides, E. (2010). Znaczenie powiązań ekologicznych w krajobrazie rolniczym. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 10(4), 249‑263.
Thomas, C.D., & Lennon, J.J. (1999). Birds extend their ranges northwards. Nature, 399(6733), 213‑213.
Thorne, C.R. (1990). Effects of vegetation on riverbank erosion and stability. W: J.B. Thornes (red.), Vegetation and Erosion: Processes and Environments (s. 125‑144). Chichester, England: John Wiley & Sons.
Tomiałojć, L. (1995). Punkt widzenia ekologa na melioracje wodne w Polsce w świetle przewidywanych zmian w środowisku przyrodniczym. W: L. Tomiałojć (red.), Ekologiczne aspekty melioracji wodnych (s. 7‑11). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk.
Turunen, J., Elbrecht, V., Steinke, D., & Aroviita, J. (2021). Riparian forests can mitigate warming and ecological degradation of agricultural headwater streams. Freshwater Biology, 66(4), 785‑798. https://doi.org/10.1111/fwb.13678
Uusi-Kämppä, J., Turtola, E., Närvänen, A., Jauhiainen, L., & Uusitalo, R. (2012). Phosphorus mitigation during springtime runoff by amendments applied to grassed soil. Journal of Environmental Quality 41(2), 420‑426. https://doi.org/10.2134/jeq2010.0441
Valkama, E., Usva, K., Saarinen, M., & Uusi-Kämppä, J. (2019). A meta-analysis on nitrogen retention by buffer zones. Journal of Environmental Quality, 48(2), 270‑279. https://doi.org/10.2134/jeq2018.03.0120
Van Herk, C.M., Aptroot, A., & Van Dobben, H. F. (2002). Long-term monitoring in The Netherlands suggests that lichens respond to global warming. Lichenologist, 34(2), 141‑154. https://doi.org/10.1006/lich.2002.0378
Vannote, R.L., Minshall, G.W., Cummins, K.W., Sedell, J.R., & Cushing, C.E. (1980). The river continuum concept. Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 37, 130‑137. https://doi.org/10.1139/f80‑017
Vidon, P., Allan, C., Burns, D., Duval, T.P., Gurwick, N., Inamdar, S., Lowrance, R., Okay, J., Scott, D., & Sebestyen, S. (2010). Hot Spots and Hot Moments in Riparian Zones: Potential for Improved Water Quality Management. Journal of the American Water Resources Association, 46(2), 278‑298. https://doi.org/10.1111/j.1752‑1688.2010.00420.x
Vijayakumar, S., Bazrgar, A.B., Coleman, B., Gordon, A., Voroney, P., & Thevathasan, N. (2020). Carbon stocks in riparian buffer systems at sites differing in soil texture, vegetation type and age compared to adjacent agricultural fields in southern Ontario, Canada. Agriculture, Ecosystems and Environment, 304, 107149. https://doi.org/10.1016/j.agee.2020.107149
Welsch, D.J. (1991). Riparian Forest Buffers. United States Department of Agriculture-Forest Service Pub. No. NA-PR-07‑91. Radnor, PA: United States Department of Agriculture-Forest Service.
Wiejak, A. (2013). Redukcja fosforu ogólnego w ściekach z małych przydomowych oczyszczalni. Prace Instytutu Techniki Budowlanej, 165(1), 21‑27.
Wilcock, R., Elliott, S., Hudson, N., Parkyn, S., & Quinn, J. (2008). Climate change mitigation for agriculture: water quality benefits and costs. Water Science & Technology, 58(11), 2093‑2099, https://doi.org/10.2166/wst.2008.906
Wu, C.-L., Herrington, S.J., Charry, B., Chu, M.L., & Knouft, J.H. (2021). Assessing the potential of riparian reforestation to facilitate watershed climate adaptation, Journal of Environmental Management, 277, 111431. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2020.111431
Wyżga, B., & Radecka-Pawlik, A. (2011). Zasady ochrony przeciwpowodziowej. Gospodarka Wodna, 10, 414‑421.
Young, R.A., Huntrods, T., & Anderson, W., (1980). Effectiveness of Vegetated Buffer Strips in Controlling Pollution from Feedlot Runoff. Journal of Environmental Quality, 9, 483‑487.