W kręgu mitów, czyli o tym, co nie zadecydowało o wyborze Augusta II na tron polski w 1697 roku

Polish royal elections still arouse interest; that of 1697 stands out for the numer of accounts and studies devoted to it. These accounts are generally marked by highly negative views of the customs of Polish-Lithuanian nobles and their political sophistication. These negative views affect perceptions of royal elections as a key element of the Commonwealth’s political system. The article aims to challenge previous historiography, which claims that, in 1697, the election of the future Polish King August II Wettin was effectively determined by a particular form of bribery: a drunken feast organised on the election field on the night of 26–27 June 1697.

Bastard d’Estange Léon de, Négociations de l’abbé de Polignac en Pologne concernant l’élection du prince de Conti comme roi de Pologne (1696–1697), Gustave Perriquet, Auxerre 1864
Boratyński Ludwik, Don Livio Odescalchi kandydatem do korony polskiej, „Przegląd Polski” 42, 1908, 11 (t. 169 nr 503), s. 207–239; 12 (t. 169 nr 504), s. 484–513
Burdowicz-Nowicki Jacek, Aktywność Rosji po rozdwojonej elekcji – czerwiec – sierpień 1697 r., „Kwartalnik Historyczny” 115, 2008, 1, s. 5–33
Burdowicz-Nowicki Jacek, Pasywność Rosji w czasie bezkrólewia 1696–1697 a stosunki rosyjsko-austriackie, „Kwartalnik Historyczny” 114, 2007, 3, s. 5–35
Burdowicz-Nowicki Jacek, Piotr I, August II i Rzeczpospolita. 1697–1706, Arcana, Kraków 2010
Dzięgielewski Jan, Sejmy elekcyjne, elektorzy i elekcje 1573–1674, WSH im. A. Gieysztora, Pułtusk 2003
Förster Fritz, Höfe und Cabinette Europa’s im achtzehnten Jahrhundert, t. 3: Saxen, Verlag von Ferdinand Riegel, Potsdam 1839
Gadocha Marcin, Sytuacja polityczna w Polsce i Europie na łamach gazety „Dyáriusz Seimu Electionis” z 1697 roku, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 15, 2012, 1 (29), s. 5–22
Gąsior Ewa, Sejm konwokacyjny po śmierci Jana III Sobieskiego, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2017
Haake Paul, Die Wahl Augusts des Starken zum König von Polen, „Historische Vierteljahrsschrift” 1906, s. 31–84
Heigel Karl Theodor, Die Beziehungen von Max Emanuel von Bayern zum Polen 1694 bis 1697, Philosophisch-Philologische und Historische Klasse, Bayerische Akademie der Wissenschaften, Franz in Komm., München 1881, s. 172–221
Helbig Karl Gustav, Polnische Wirtschaft und französische Diplomatie, „Historische Zeitschrift” 1, 1859, s. 380–423
Jarochowski Kazimierz, Dzieje panowania Augusta II od śmierci Jana III do chwili wstąpienia Karola XII na ziemię polską, t. 1, nakładem Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1856 (wyd. 2. Oświęcim 2015)
Jonsac G.F., Histoire de Stanislas Jablonowski castellan de Cracovie grand gèneral des armees de Pologne, Wilhelm Gottlob Sommer, Leipsic 1774
Konopczyński Władysław, Dzieje Polski nowożytnej, t. 1–2, Pax, Warszawa 1996
Kopczyński Michał, Brodacki Jakub, Obywatele czy tłum? Elektorzy władców Rzeczypospolitej z województwa mazowieckiego w latach 1632–1764, „Przegląd Historyczny” 106, 2015, 1, s. 119–137
Kordel Jacek, Królestwo anarchii. W poszukiwaniu nowożytnych wyobrażeń o Rzeczypospolitej i jej mieszkańcach, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2020
Kowalska Halina, Karnkowski Stanisław h. Junosza, PSB, t. 12, Wrocław 1966–1967, s. 77–82
Kucharski Tomasz, „Naderwany” sejm konwokacyjny w 1696 r. Uwagi o nieodzowności historii prawa na marginesie pracy Ewy Gąsior, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 71, 2019, 1, s. 327–358
Kucharski Tomasz, Przepisy porządkowe na zjazdach elekcyjnych w latach 1587–1674, „Studia Iuridica Toruniensia” 10, 2012, s. 82–122
Lengnich [Gotfryd] B[ogumił], Prawo pospolite Królestwa Polskiego, wyd. A.Z. Helcel, Kraków 1836
Lewitter Lucjan R., Peter the Great and the Polish Election of 1697, „The Cambridge Historical Journal” 12, 1956, 2, s. 126–143
Markiewicz Mariusz, Europa a elekcje polskich monarchów w XVII i XVIII wieku, w: Wokół wolnych elekcji w państwie polsko-litewskim XVI–XVIII wieku. O znaczeniu idei wyboru – między prawami a obowiązkami, red. Mariusz Markiewicz, Dariusz Rolnik, Filip Wolański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016, s. 46–56
Milewski Markus, Die polnische Königswahl von 1697, Studienverlag, Wien 2008 (Mitteilungen des Österreichischen Staatsarchivs. Sonderband 10)
Olszewski Henryk, Doktryny prawno-ustrojowe czasów saskich (1697–1740), PWN, Warszawa 1961
Orszulik Stanisław, Kandydatura elektora bawarskiego Maksymiliana III Emanuela do korony polskiej po śmierci Jana III, Sobótka 29, 1974, 2, s. 231–248
Orszulik Stanisław, „Pisma polityczne bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego 1696–97”, mps pracy doktorskiej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1983
Piwarski Kazimierz, Das Interregnum 1696/97 in Polen und die politische lage in Europa, w: Um die polnische Krone. Sachsen und Polen während des Nordischen Krieges 1700– 1721, red. Johannes Kalisch, Józef Gierowski, Rütten & Lenning, Berlin 1962, s. 9–44
Price Richard, „Bardzo szczęśliwy obrót spraw”. Pokój w Ryswick a elekcja 1697 roku w Polsce, „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym” 27, 2013, 4, s. 33–57
Rachuba Andrzej, Radziejowski Michał, PSB, t. 30, Wrocław 1987, s. 74–75
Rogalski Leon, Dzieje Jana III Sobieskiego króla polskiego, wielkiego księcia litewskiego, nakład Gustawa Leona Glücksberga, Warszawa 1847
Schulte Aloys, Markgraf Ludwig Wilhelm von Baden und der Reichskrieg gegen Frankreich 1693–1697, t. 1–2, Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung, Heidelberg 1901
Sharp Tony, Pleasure and Ambition. The Life, Loves and Wars of Augustus the Strong 1670–1707, I.B. Tauris & Co., London–New York 2001
Skrzypietz Aleksandra, Francuskie zabiegi o koronę polską po śmierci Jana III Sobieskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009
Skrzypietz Aleksandra, Jakub Sobieski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2015
Skrzypietz Aleksandra, Królewscy synowie – Jakub, Aleksander i Konstanty Sobiescy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Kraków 2011
Skrzypietz Aleksandra, Sejm konwokacyjny 1696 roku – pytania i wątpliwości, „Czasy Nowożytne” 32, 2019, s. 103–126
Staszewski Jacek, 1696–1795, w: Polska na przestrzeni wieków, red. Henryk Samsonowicz [et al.], PWN, Warszawa 2009
Staszewski Jacek, August II Mocny, Ossolineum, Wrocław 1998
Staszewski Jacek, Elekcja 1697 roku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Historia” 28, 1993, 259, s. 73–92 (przedruk w: idem, „Jak Polskę przemienić w kraj kwitnący…” Szkice i studia z czasów saskich, OBN, Olsztyn 1997 [Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego nr 168], s. 7–22)
Swobodziński Marcin, „Polityka Brandenburgii – Prus wobec Korony Polskiej w latach 1696–1701”, mps pracy doktorskiej, Instytut Historii PAN w Warszawie, Warszawa 2016
Wiśniewski Krzysztof, Działalność marszałka wielkiego koronnego Stanisława Herakliusza Lubomirskiego w bezkrólewiu po śmierci Jana III, „Rocznik Warszawski” 30, 2001, s. 13–52
Wiśniewski Krzysztof, Urząd marszałkowski koronny w bezkrólewiach XVII–XVIII wieku (1632–1736), Arx Regia, Warszawa 2015
Wrede Martin, Das Reich und seine Feinde. Politische Feindbilder in der Reichspatriotischen Publizistik zwischen Westfälischem Frieden und Siebenjährigem Krieg, von Zabern, Mainz 2005 (Veröffentlichungen des Instituts für europäische Geschichte Mainz, Abteilung für Universalgeschichte, 196)