„Zima wasza” – życie codzienne w pierwszych miesiącach stanu wojennego na przykładzie Trójmiasta

Grey, Joanna

doi:2450-8357

Skip to main menu
Skip to search engine
Skip to content
Skip to footer

Download

Title: „Zima wasza” – życie codzienne w pierwszych miesiącach stanu wojennego na przykładzie Trójmiasta

Abstract:

In the morning of 13 December 1981 Poles were informed of the martial law declared on Poland by Gen. Wojciech Jaruzelski. The move was accompanied by mass arrests of Solidarity leaders and political dissidents; and militia and army troops in tanks and armoured military vehicles appeared on the streets of every major city. The restrictions imposed on the country included, among others, curfew between 10 pm and 6 am; telephone lines were disconnected, and mail was subject to censorship. Streets were patrolled by soldiers, classes in schools and at universities were suspended, travel between towns required permission, and many other restrictions on civil liberties were imposed. Only two national-wide papers were issued, which in the Tri-City region were merged into one „tri-daily” published by the party comrades selected by the Voivodeship Committee of the party. All public administration, state services, mines, power plants and most of the key companies were placed under military management. All this, combined with an economic and political crisis of the state, had a dramatic impact on the everyday life of people, who rebelled against martial law by organising strikes and street demonstrations. The article describes the everyday struggle of people in the harsh reality during the first months after the introduction of martial law in Poland on the example of Gdańsk, Gdynia and Sopot, which together make up the “Tri-City” (Trójmiasto) conurbation.

References:

Afanasjew A., Uwięziona kolęda, Gdańsk 1991
Bagniewska K., Wrzeszcz ze smakiem, http://www.wrzeszcz.info.pl
Bartoszewski W., Dziennik z internowania. Jaworze 15 XII 1981–19 IV 1982, Warszawa 2006
Bocheński J., Stan po zapaści, Warszawa 2009
Brzostek B., PRL na widelcu, Warszawa 2010
Brzostek B., Za progiem. Codzienność w przestrzeni publicznej Warszawy lat 1955–1970, Warszawa 2007
Cenckiewicz S., Gdańsk ’70, Zbrodnia nieukarana i bitwa o pamięć, „Biuletyn IPN” 12 (2010)
Cenckiewicz S., Gdańsk, Gdynia, Sopot, w: Oblicza marca 1968, red. K. Rokicki, S. Stępień, Warszawa 2004
Danielewicz S., Jazzowisko Trójmiasta. Historia jazzu w Gdańsku, Gdyni i Sopocie 1945–2000, Kraków 2011
Danowska B., Grudzień na wybrzeżu gdańskim, wyd. 2, Pelplin 2000
Długołęcki J., Waga stanu wojennego: studium dotyczące roli zamachu wojskowego dokonanego przez generała Wojciecha Jaruzelskiego, Gdańsk 2009
Dzieje Gdyni, red. R. Wapiński, Wrocław 1980
Eisler J., Grudzień 1970, Warszawa 1995
Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006.
Eisler J., Siedmiu wspaniałych. Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR, Warszawa 2014
Fic A., Drukarnia podziemna w Trójmieście w latach wojny jaruzelsko-polskiej 1981–1989, Gdynia 2005
Fitzpatrick S., Życie codzienne pod rządami Stalina. Rosja radziecka w latach trzydziestych XX wieku, Kraków 2012
Friedrich J., „Dziś kupuje się mebelek funkcjonalny”, w: Dom – spotkanie przestrzeni prywatnej i publicznej na tle przemian cywilizacyjnych XIX i XX w., red. Z. Opacki, D. Płaza-Opacka, Gdańsk 2008
Fułek W., Stinzing-Wojnarowski R., Kurort w cieniu PRL-u. Sopot 1945–1989, Gdańsk 2007
Galij-Karbińska S., Nigdy przed mocą nie ugniemy szyi. Obóz internowania w Potulicach 1981–1982, Bydgoszcz – Gdańsk 2015
Galus H., Monografia „Głosu Wybrzeża” (1949–1990), Gdańsk 2009, http://hgalus.republika.pl
Gawin M., Historie intymne. Codzienność warszawianek doby fin de siècle’u, w: Metamorfozy społeczne, t. 2: Badania nad dziejami społecznymi XIX i XX w., red. J. Żarnowski, Warszawa 2007
Golon M., Polityka radzieckich władz wojskowych i policyjnych na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1945–1947, Toruń 2001
Hejger M., Polityka narodowościowa władz polskich w województwie gdańskim w latach 1945–1947, Słupsk 1998
Herbst K., Droga do mieszkania, w: Dom we współczesnej Polsce, red. P. Łukaszewicz, A. Siciński, Wrocław 1996
Jarosz D., Akta Biura Listów i Inspekcji KC PZPR jako źródło do badań rzeczywistości społecznej w Polsce w latach 1950–1956, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 2 (1997)
Jarosz D., „Masy pracujące przede wszystkim”. Organizacja wypoczynku w Polsce 1945–1956, Warszawa–Kielce 2003.
Jarosz D., Pasztor M., W krzywym zwierciadle. Polityka władz komunistycznych w Polsce w świetle plotek i pogłosek z lat 1949–1956, Warszawa 1995
Jaruzelski W., Stan wojenny dlaczego…, Warszawa 1992
Jewdokimow M., Meblościanka i jej użytkowanie w polskich mieszkaniach, w: Dom – spotkanie przestrzeni prywatnej i publicznej na tle przemian cywilizacyjnych XIX i XX w., red. Z. Opacki, D. Płaza-Opacka, Gdańsk 2008
Junta juje! Obrazki z tzw. „stanu wojennego”, Gdańsk 1983
Kersten K., Między wyzwoleniem a zniewoleniem. Polska 1944–1956, Londyn 1993.
Klich-Kluczewska B., Przez dziurkę od klucza. Życie prywatne w Krakowie (1945–1989), Warszawa 2006
Kochanowski J., Tylnymi drzwiami. „Czarny rynek” w Polsce 1944–1989, Warszawa 2010
Kondratowicz E., Szminka na sztandarze, Warszawa 2001
Kosiński K., Historia pijaństwa w czasach PRL, Warszawa 2008.
Kosiński K., Oficjalne i prywatne życie młodzieży w czasach PRL, Warszawa 2006
Kosiński K., Prywatki młodzieżowe w czasach PRL, w: PRL. Trwanie i zmiana, red. D. Stola, M. Zaremba, Warszawa 2003
Kowalewski M., Mit miasta portowego jako atrakcja turystyczna, w: Polskie Ziemie Zachodnie. Studia socjologiczne, red. A. Michalak i in., Poznań 2011
Krawczyk R., Ocena sytuacji politycznej po dziewięciu miesiącach stanu wojennego, Warszawa 1982
Kuczkowska M., Sopockie pensjonaty i hotele w latach 1968–1972. Z dziejów wypoczynku nad morzem, w: Szkice z życia codziennego w Gdańsku w latach 1945–1989, red. G. Berendt, E. Kizik, Gdańsk 2012
Kwiatkowska W., Między robotniczą rewoltą a powstaniem, w: To nie na darmo… Grudzień ’70 w Gdańsku i Gdyni, red. M. Sokołowska, Pelplin 2006
Kwiatkowski S., W stanie wyższej konieczności: wojsko w sytuacji konfliktu społecznego w Polsce 1981–1983, Toruń 2011
Ligarski S., W zwierciadle ogłoszeń drobnych. Życie codzienne na Śląsku w latach 1945–1949, Wrocław 2007
Lisicki K., Panek T., Wabik W., Gdańsk w stanie wojennym 1981–1983, Gdańsk 2013
Łopiński M., Moskit M., Wilk M., Konspira: rzecz o podziemnej „Solidarności”, Paris 1984
Machcewicz A., Bunt. Strajki w Trójmieście. Sierpień 1980, Gdańsk 2015
Madej K., Korupcja w PRL w latach 1956–1980, w: PRL. Trwanie i zmiana, red. D. Stola., M. Zaremba, Warszawa 2003
Mazurek M., Społeczeństwo kolejki. O doświadczeniach niedoboru 1945–1989, Warszawa 2010
Mażewski L., Solidarnościowe rozrachunki: 22 szkice gdańskie, Krzeszowice 2005
Mędrzecki W., Intymność i sfera prywatna w życiu codziennym i obyczajach rodziny wiejskich w XIX i pierwszej połowie XX wieku, w: Rodzina – prywatność – intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim, red. D. Kałwa, A. Walaszek, A. Żarnowska, Warszawa 2005
Mur J., (Drzycimski A., Kinaszewski A.), Dziennik internowanego grudzień 1981–grudzień 1982, Gdańsk – Warszawa 1989
Mysiakowska-Muszyńska J., Osiak A., Wojtera D., Obraz codzienności w prasie stanu wojennego, Warszawa 2006
Nikołajew J., Zawód rybaka dalekomorskiego. Studium socjologiczne, Szczecin 1992
Niwiński P., Działania komunistycznego aparatu represji wobec środowisk kombatantów wileńskiej AK 1945–1980, Warszawa 2009
Nowaczewska A., Trzy miasta, trzy pokolenia, Gdańsk 2006
Nowakowski M., Raport o stanie wojennym, Białystok 1990
Nowakowski M., Zapiski na gorąco, Warszawa 1983
Ordyłowski M., Życie codzienne we Wrocławiu 1945–1948, Wrocław 1991
Osęka P., Rytuały stalinizmu. Oficjalne święta i uroczystości rocznicowe w Polsce 1944–1956, Warszawa 2007.
Paczkowski A., Wojna polsko-jaruzelska: Stan wojenny w Polsce 13 XII 1982 – 22 VII 1983, Warszawa 2006
Pawlak A., Brulion wojenny, Kraków 1983
Perkowski P., Codzienność trójmiejskich hipisów w działaniach aparatu bezpieczeństwa w latach siedemdziesiątych XX wieku, w: Szkice z życia codziennego w Gdańsku w latach 1945–1989, red. G. Berendt, E. Kizik, Gdańsk 2012
Perkowski P., Gdańsk – miasto od nowa. Kształtowanie społeczeństwa i warunki bytowe w latach 1945–1970, Gdańsk 2013
Perkowski P., Stańczak-Wiślicz K., Zmiany w gospodarstwie domowym w okresie PRL, w: Kobieta w gospodarstwie domowym. Ziemie polskie na tle porównawczym, red. K. Sierakowska, G. Wyder, Zielona Góra 2012
Pleskot P., Wielki mały ekran. Telewizja a codzienność Polaków w latach sześćdziesiątych, Warszawa 2007
Polak W., Stan wojenny – pierwsze dni, Gdańsk 2006
Propaganda i ideologia władzy w okresie stanu wojennego na plakatach, afiszach i ulotkach ze zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich: katalog, Wrocław 2008
Prywaciarze 1945–1989, red. A. Knyt, A. Wancerz-Gluza, Warszawa 2006
Pych N., Ballada o stanie wojennym, Warszawa 2012
Ruzikowski T., Stan wojenny w Warszawie i województwie stołecznym 1981–1983, Warszawa 2009.
Semków P., Dzieje Sopotu, t. 2: 1939–1945, Sopot 2003
Siedlecka J., Jaworowe dzieci, Warszawa 1988
Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Kraków 2008
Sokołowska M., Powojenne wysiedlenia gdynian, w: Korzenie Gdyni. Gdynia w czasach stalinowskich. Materiały z konferencji historycznej, cz. 2, Gdynia 2003
Sowiński P., Wakacje w Polsce Ludowej. Polityka władz i ruch turystyczny (1945–1989), Warszawa 2005
Spałek R., Warszawska ulica w stanie wojennym. Demonstracje, protesty, zamieszki, pochody w oczach opozycji i władzy 1981–1983, Warszawa 2008
Sporoń H., Wspomnienia i listy z ośrodków internowania PRL w czasie stanu wojennego 1981–1982, Chorzów 2006
Sprawa kwidzyńska 1982. Internowanie, pobicie, proces, wybór i oprac. K. Lisicki, Gdańsk 2012
Stan wojenny: jak Ty to pamiętasz?: wspomnienia mieszkańców województwa zachodniopomorskiego, red. A. Chudziński, wstęp M. Machałek, Pruszcz Gdański 2009
Stan wojenny w dokumentach władz PRL (1980–1983), wybór, wstęp i oprac. B. Kopka, G. Majchrzak, Warszawa 2001
Stan wojenny w Polsce 1981–1983, red. A. Dudek, Warszawa 2003
Stan wojenny w Polsce: kalendaria wydarzeń 13 XII 1981–31 XII 1982, red. W. Chudzik, Warszawa 1999
Szarota T., Okupowanej Warszawy dzień powszedni, wyd. 4, Warszawa 2010
Szarota T., Życie codzienne w Peerelu – propozycja badawcza, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 1 (1995)
Szczesiak E., My podziemni. Cisi bohaterowie stanu wojennego, Gdańsk 2006
Świadectwa stanu wojennego, oprac. A. Dudek, K. Madej, Warszawa 2001
Świda-Ziemba H., Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii, Kraków 2010
Świdrak K., 13 wspomnień ze stanu wojennego, Warszawa 2011
Terlecki M., Poszukiwany, Warszawa 1983
Terlecki R., Wojenna codzienność, w: Droga do niepodległości. Solidarność 1980–2005, Warszawa 2005
Trzynastego grudnia roku pamiętnego… Internowani w stanie wojennym z powodów politycznych z województw bydgoskiego, elbląskiego, gdańskiego, słupskiego, toruńskiego i włocławskiego, red. I. Hałagida, Bydgoszcz 2011
Wałęsa D., Marzenia i tajemnice, Kraków 2011
Wałęsa L., Droga do prawdy. Autobiografia, Warszawa 2008
Wapiński R., Polska i małe ojczyzny Polaków: z dziejów kształtowania się świadomości narodowej w XIX i XX wieku po wybuchu II wojny światowej, Wrocław 1994
Weydenthal J., Porter B., Devlin K., Polski dramat 1980–1982, Warszawa 1991
Wicenty D., Weryfikacja gdańskich dziennikarzy w stanie wojennym, Gdańsk 2015
Wójcicki K., Rozmowy z księdzem Hilarym Jastakiem, Gdynia 1999
Zaremba M., Komunizm, legitymacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy w komunistycznej Polsce, Warszawa 2001
Zaremba M., Społeczeństwo polskie lat sześćdziesiątych – między „małą stabilizacją” a „małą destabilizacją”, w: Oblicza marca 1968, red. K. Rokicki, S. Stępień, Warszawa 2004
Zaremba M., Wielka trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków 2012
Zaremba P., Młodopolacy, Gdańsk 2000
Żakiewicz M., Gdańsk 1945. Kronika wojennej burzy, wyd. 2: Gdańsk 2008
Żukowski M., Ośrodki odosobnienia w Polsce w latach 1981–1982, Katowice 2013