Jedność i różnica w badaniach międzykulturowych

Hołda, Renata

doi:1429-0618

Download

Title: Jedność i różnica w badaniach międzykulturowych

Abstract:

Cechą współczesnej, nieprofesjonalnej debaty nad kulturą jest upolitycznienie tego pojęcia i rozpatrywanie go w odniesieniu do relacji władzy. Łączy się z tym pogląd, że to wiodące ideologie definiują różnice (religijne, etniczne, płciowe, orientacji seksualnej, wieku) i przyczyniają się do powstania nierzadko stygmatyzowanych odrębnych grup, a tym samym kultur mniejszości. Kultura ujmowana jest w sposób esencjalistyczny, jako odmienna od innych, własność danej grupy i jej niezbywalny wyróżnik. Tymczasem skupienie się na różnicach bez świadomości, że nie są one obiektywnie istniejące, ale konstruowane, oraz przesadne ich akcentowanie skutkują utrwalaniem stereotypów i sprowadzaniem kultur do katalogu odrębności, z pominięciem lub całkowitym zakwestionowaniem istniejących podobieństw. Całkowita oddzielność poszczególnych grup jest wyobrażeniem czy postulowanym stanem rzeczy, lecz terminy podkreślające ich przenikanie się, krzyżowanie, współzależność i relacyjność oddają rzeczywistość lepiej niż „izolacja”

References:

Abu-Lughod L. 2006 (1991), Writing Against Culture [w:] Moore H., Sanders T. (red.), Anthropology in Theory: Issues in Epistemology, Blackwell Publishing, Oxford, s. 466-479
Anderson B. 1997, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzeniani się nacjonalizmu, tłum. S. Amsterdamski, Kraków-Warszawa
Appadurai A. 2005, Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, tłum. Z. Pucek, Universitas, Kraków
Boggs J. P. 2004, The Culture Concept as Theory, in Context, „Current Anthropology”, t. 45, nr 2 (April), s. 187-209
Borofsky R. i in. 2001, When: A Conversation about Culture, „American Anthropologist”, t. 103, nr 2 (June ), s. 432-446
Brightman R. 1995, Forget Culture: Replacement, Transcendence, Relexification, „Cultural Anthropology”, t. 19, nr 4 (November), s. 509-546
Buras P. 2011, Europa stawia na swoje, “Gazeta Wyborcza”, 14.02., http://wyborcza.pl/1,76842,9094601,Europa_stawia_na_swoje.html. 23.03.2016
Burszta W. J. 2008, O trzech pojęciach metakultury [w:] Wilk E., Kolasińska-Pasterczyk I. (red.), Nowa audiowizualność – nowy paradygmat kultury?, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 11-19
Clifford J. 2000, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, tłum. E. Dżurak i in., Wydawnictwo KR, Warszawa
Deklaracja Praw Osób Należących do Mniejszości Narodowych lub Etnicznych, Religijnych i Językowych, przyjęta przez ONZ jako rezolucja ONZ nr 47/135 z dnia 10.12.1992 r.
Geertz C. 2003, Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, tłum. Z. Pucek, Universitas, Kraków
Grillo R. D. 2003, Cultural essentialism and cultural anxiety, „Anthropological Theory”, t. 3 nr 2 (June 2003), s. 157-173
Hall S. 1980, Cultural studies: two paradigms, „Media, Culture and Society”, nr 2, s. 57-72
Hannerz U. 1999, Reflections on Varietes of Culturespeak, “European Journal of Cultural Studies”, t. 2, nr 3 (September 1999), s. 393-407
Hannerz U. 2006, Powiązania transnarodowe. Kultura, ludzie, miejsca, tłum. K. Franek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Hastrup K. 2008, Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, tłum. E. Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Herzfeld M. 2004, Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie, tłum. M. M. Piechaczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Herzfeld M. 2008, Esencjalizm [w:] Barnard A., Spencer J. (red.), tłum. M. Barbaruk-Fereńska i in., Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa, s. 193-195
Kuper A. 2005, Kultura. Model antropologiczny, tłum. I. Kołbon, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Kuper A. 2009, Wymyślanie społeczeństwa pierwotnego. Transformacje mitu, tłum. T. Sieczkowski, A. Dąbrowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Kraków
Mulhern F. 2000, Culture/Metaculture, Routledge, London– New York
Parekh B. 2005, Rethinking Multiculturalism. Cultural Diversity and Political Theory. Second edition, Palgrave Macmillan
Prato G. 2009, Introduction: Beyond Multiculturalism: Anthropology at the Intersection Between Local, the National and the Global [w:] Prato G. B. (red.), Beyond Multiculturalism. Views from Anthropology, Ashgate, s. 2-19, https://kar.kent.ac.uk/28694/1/Beyond_Multiculturalism_Intro.pdf, 07.02.2016
Rabinow P. 1999, Wyobrażenia są faktami społecznymi: modernizm i postmodernizm w antropologii [w:] Buchowski M. (red.), Amerykańska antropologia modernistyczna, Instytut Kultury, Warszawa, s. 88-122; oryginalny tekst: Rabinow P. 1986, Representations Are Social Facts. Modernity and Post-Modernity in Anthropology [w:] Writing Culture. The Poetics and Politics of Ethnography. Clifford J., Marcus G. E. (red.), University of California Press, Berkeley--Los Angeles-London s. 234-261
Redfield R. 1957, The Universality Human and the Culturally Variable, „Journal of General Education”, t. 10, s. 150-160
Sahlins M. 1993, Goodbye to Tristes Tropes: Ethnography in the Context of Modern World History, „The Journal of Modern History”, t. 65, nr 1 (March), s. 1-25
Sahlins M. 2007, Jak myślą „tubylcy”. O kapitanie Cooku, na przykład, tłum. W. Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Hobsbawm E., Ranger T. (red.) 2008, Tradycja wynaleziona, tłum. M. Godyń, F. Godyń, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Turner T. 1993, Anthropology and Multiculturalism: What Is Anthropology that Multiculturalism Should be Mindful of?, „Cultural Anthropology”, t. 8, s. 411-429
Clifford J., Marcus G. E. (red.) 1986, Writing Culture. The Poetics and Politics of Ethnography, University of California Press, Berkeley-Los Angeles-London