RCIN and OZwRCIN projects

Object

Title: „To jest owczarnia onego Dobrego Pasterza” : pojęcie „prawdziwego” Kościoła w polskich szesnastowiecznych katechizmach

Creator:

Kowalski, Waldemar (1957– )

Date issued/created:

2016

Resource type:

Text

Subtitle:

Odrodzenie i Reformacja w Polsce T. 60 (2016)

Contributor:

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Publisher:

Instytut Historii PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

Summary in English. ; p. 29-71

Type of object:

Journal/Article

Abstract:

The paper focuses on the way in which the authors of Polish Catholic and Evangelical catechisms of the 16th century understood and explained of the idea of the Church. According to the decrees of the Council of Trent, the Catholic Church was presented as the continuator of the teachings of the Apostles, with its power deriving from the authority of the Pope, the successor of Peter, and unity of faith confirmed by miracles. Protestant theologists preach about the visible church, which exists wherever the pure Word of God is preached, and claim that sacraments are administered in accordance with the Gospel. The universal invisible Church exists alongside the visible Church. It connects every person following the Christ, who is the only head of his Church.

References:

Akta synodów różnowierczych w Polsce, t. 3: Małopolska 1571–1632, oprac. M. Sipayłło, Warszawa 1983
Catechismus to jest nauka barzo pożyteczna każdemu wiernemu krześcijaninowi, jako się ma w zakonie Bożym a w wierze i w dobrych uczynkach sprawować: 1543 r., wyd. F. Pułaski, Kraków 1910 (Biblioteka Pisarzów Polskich, nr 56)
Dokumenty soborów powszechnych. Tekst łaciński i polski, t. 4: 1511–1870: Lateran, Trydent, Watykan I, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2005
Druki mazurskie XVI w., wyd. S. Rospond, Olsztyn 1948
S. Hozjusz, Chrześcijańskie wyznanie wiary katolickiej albo Wyjaśnienie wyznania złożonego przez ojców zebranych na synodzie prowincjonalnym, który odbył się w Piotrkowie roku pańskiego tysięcznego pięćsetnego pięćdziesiątego pierwszego, w miesiącu maju [z mogunckiego wyd. roku 1557], tł. J. Wojtkowski, Olsztyn 1999
Katechizm brzeski, wyd. F. Pułaski, Warszawa 1908 (Collectanea Biblioteki Ordynacji hr. Krasińskich, nr 1)
Konfesja sandomierska. Transkrypcja i komentarz językowy, oprac. K. Długosz--Kurczabowa, Warszawa 1995
J. Seklucjan, Wybór pism, oprac. S. Rospond, Olsztyn 1979
J. Seklucjan, Wyznanie wiary chrześcijańskiej, oprac. H. Kowalska, S. Rospond, Warszawa 1972 (Biblioteka Pisarzy Reformacyjnych, nr 10)
J. Zaremba, Pieśni chwał boskich, wyd. B. Brzezińska, A. Kawecka-Gryczowa, Kraków–Warszawa 1989 (Monumenta Musicae in Polonia. Seria B, Collectanea Musicae Artis)`
U. Augustyniak, Konfesja sandomierska. Wstęp historyczny, Warszawa 1994
P. D. L. Avis, The Church in the Theology of the Reformers, Eugene (OR) 2002
P. D. L. Avis, Luther’s Theology of the Church, „Churchman”, 97, 1983
J. Becker, Migration and Confession among Sixteenth-Century Western European Reformed Christians, „Reformation and Renaissance Review”, 13, 2011
K. Bem, „From Many Different Sources”. The Formation of the Polish and Lithuanian Reformed Liturgy, w: Liturgy in Migration. From the Upper Room to Cyberspace, ed. by T. Berger, Collegeville 2012
F. Bracha, Jakub Wujek jako dogmatyk, „Polonia Sacra”, 3/1–2, 1950
K. Bracha, Nauczanie kaznodziejskie w Polsce późnego średniowiecza. Sermones dominicales et festivales z tzw. kolekcji Piotra z Miłosławia, Kielce 2007
M. Brzozowski, Białobrzeski Marcin OCist, w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz et al., Lublin 1995
S. Bylina, Chrystianizacja wsi polskiej u schyłku średniowiecza, Warszawa 2002
E. Campi, Calvin’s Understanding of the Church, „Reformed World”, 57, 2007
Catalogus librorum saeculi XVI qui in Bibliotheca Iagellonica Cracoviensi asservantur, t. 4, cur. M. Malicki et al., Baden-Baden 2003 (Bibliotheca Bibliographica Aureliana)
P. Chaunu, Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250–1550), tł. J. Grosfeld, Warszawa 1989
M. Czapska, Polemika religijna pierwszego okresu reformacji w Polsce, „Reformacja w Polsce”, 5/19, 1928
R. Czyż, Obrona wiary w edycjach postylli Grzegorza z Żarnowca, Warszawa 2008
D. P. Daniel, Luther on the Church, w: The Oxford Handbook of Martin Luther’s Theology, ed. by R. Kolb, I. Dingel, L. Batka, Oxford 2014
A. Dąbrówka, Treści religijne w średniowiecznych podręcznikach i lekturach szkolnych, w: Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, t. 1: Stosunki kościelno-publiczne, red. H. Manikowska, W. Brojer, Warszawa 2008 (Colloquia Mediaevalia Varsoviensia, t. 4)
J. Dworzaczkowa, Bracia czescy w Wielkopolsce w XVI i XVII wieku, Warszawa 1997
J. Dworzaczkowa, Z dziejów Braci Czeskich w Polsce, Poznań 2003
P. Fijałkowski, Kancjonał Piotra Artomiusza z 1620 r., OiRwP, 44, 2000
H. Gmiterek, Bracia czescy a kalwini w Rzeczypospolitej: połowa XVI – połowa XVII wieku. Studium porównawcze, Lublin 1987
M. J. Haemig, The Influence of the Genres of Exegetical Instruction, Preaching and Catechesis on Luther, w: The Oxford Handbook of Martin Luther’s Theology, ed. by R. Kolb, I. Dingel, L. Batka, Oxford 2014
M. Hanusiewicz-Lavallee, Okrucieństwo kacyrskie przeciw katolikom w Anglijej, czyli polski głos w sporze o męczeństwo, OiRwP, 56, 2012
S. H. Hendrix, Tradition and Authority in the Reformation, Aldershot 1996
A. Januszek-Sieradzka, W co wierzył król Zygmunt August?, w: Rycerze, wędrowcy, kacerze. Studia z historii średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy środkowej, red. B. Wojciechowska, W. Kowalski, Kielce 2013
V.-M. Kärkkäinen, An Introduction to Ecclesiology. Ecumenical, Historical and Global Perspectives, Downers Grove (Ill.) 2002
Katalog poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1: A-Ł, red. M. Malicki, E. Zwinogrodzka, oprac. M. Gołuszka et al., Warszawa-Kraków 1992
A. Kawecka, Kancjonały protestanckie na Litwie w w. XVI, „Reformacja w Polsce”, 4, 1926
A. Kawecka, Polskie kancjonały protestanckie w w. XVI, mps w Archiwum UJ, sygn. WF II 505
A. Kawecka-Gryczowa, Spory o „szczyrą prawdę”, OiRwP, 23, 1978
R. Keen, Political Authority and Ecclesiology in Melanchthon’s De ecclesiae autoritate, „Church History”, 65, 1996
A. Kiciński, Kierunki rozwoju katechizmów katolickich, „Roczniki Pastoralno-Katechetyczne”, 59, 2012
Y. Kim, The Identity and the Life of the Church. John Calvin’s Ecclesiology in the Perspective of his Anthropology, Eugene 2014
R. M. Kingdon, The Church. Ideology or Institution, „Church History”, 50, 1981
K. Kolbuszewski, Postyllografia polska XVI i XVII w., Kraków 1921
J. J. Kopeć, Nurt pasyjny w średniowiecznej religijności polskiej, w: Męka Chrystusa wczoraj i dziś, red. H. D. Wojtyska, J. J. Kopeć, Lublin 1981
M. Korzo, Polski przekład katechizmu Jakuba Ledesmy TJ i jego wpływ na tradycję unicką w XVII w., OiRwP, 47, 2004
M. Korzo, Przyczynek do roli druków bazylejskich w XVI-wiecznym piśmiennictwie ewangelickim Wielkiego Księstwa Litewskiego, OiRwP, 55, 2011
M. A. Korzo, „Spis tento Otázek trojiech” Łukasza z Pragi. Przyczynek do historii katechizmów braci czeskich i ich roli w piśmiennictwie polskim (XVI wiek – pierwsza połowa XVII stulecia), „Res Historica”, 35, 2013
M. Korzo, W sprawie jednego z XVI-wiecznych katechizmów kalwińskich w Rzeczpospolitej, OiRwP, 52, 2007
M. Kosman, Protestanci i kontrreformacja. Z dziejów tolerancji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, Wrocław 1978
H. Kowalska, ‘Przejrzani i wybrani’. O Kościele na Zgodzie Sandomierskiej budowanym, w: Kultura polska a kultura europejska. Prace ofiarowane Januszowi Tazbirowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Bogucka, J. Kowecki, Warszawa 1987
H. Kowalska-Kossobudzka, Jana Łaskiego pojęcie Kościoła, OiRwP, 10, 1965
H. Kowalska-Kossobudzka, Wpływ Jana Łaskiego na kształtowanie się reformacyjnego Kościoła w Małopolsce, w: Jan Łaski 1499–1560. W pięćsetlecie urodzin, red. W. Kriegseisen, P. Salwa, Warszawa 2001
W. Kowalski, Eschatologiczne poglądy mieszkańców Krakowa doby reformacji, „Nasza Przeszłość”, 109, 2008
S. Kozakiewicz, Stanisława Hozjusza nauka o zbawieniu w Kościele katolickim: rozwój wybranych aspektów eklezjologicznych i soteriologicznych myśli Hozjusza w relacji do osiągnięć teologii współczesnej, Olsztyn 2013 (Biblioteka Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, nr 82)
J. Kracik, Przeciw reformacji, w: Kościół krakowski w tysiącleciu, Kraków 2000
R. Kuśmierczyk, Problematyka Listu pasterskiego kard. Jerzego Radziwiłła z roku 1593, „Nasza Przeszłość”, 100, 2003
D. Kuźmina, Katechizmy w Rzeczypospolitej XVI i początku XVII wieku, Warszawa 2002
A. Lenartowicz-Zagrodna, Defensio verae translationis corporis Catechismi in linguam Polonicam, adversus calumnias Joannis Secluciani Jana Maleckiego – przekład wraz z komentarzem, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, 38, 2011
R. M. Leszczyński, Nauka ewangelicko-reformowana w polskojęzycznych katechizmach z XVI wieku, w: Ewangelicyzm reformowany w pierwszej Rzeczypospolitej. Dialog z Europą i wybory aksjologiczne w świetle literatury i piśmiennictwa XVI–XVII wieku, red. D. Chemperek, Warszawa 2015 (Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w Dialogu z Europą. Hermeneutyka Wartości, t. 9)
Wybrane przykłady z tzw. Kancjonału mazurskiego, w: Staropolska literatura dewocyjna. Gatunki, tematy, funkcje, red. I. M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2015 (Staropolskie Teksty Paraliterackie, t. 3)
B. Lugioyo, Martin Bucer’s Doctrine of Justification. Reformation Theology and Early Modern Irenicism, Oxford–New York 2010 (Oxford Studies in Historical Theology)
J. T. Maciuszko, Bariery dialogu międzywyznaniowego w XVI i XVII wieku, w: Sztuka i dialog wyznań w XVI i XVII wieku, red. J. Harasimowicz, Warszawa 2000
J. T. Maciuszko, Ewangelicka postyllografia polska XVI–XVIII wieku, Warszawa 1987
J. T. Maciuszko, Mikołaj Rej. Zapomniany teolog ewangelicki z XVI w., Warszawa 2002
J. T. Maciuszko, Poglądy religijne Mikołaja Reja, w: Mikołaj Rej z Nagłowic. W pięćsetną rocznicę urodzin, red. W. Kowalski, Kielce 2005
M. Malicki, Nieznany dotychczas polski katechizm kalwiński ze zbiorów Biblioteki Księcia Augusta w Wolfenbüttel, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 43, 1993
P. Matheson, Martin Bucer and the Old Church, w: Martin Bucer. Reforming Church and Community, ed. by D. F. Wright, Cambridge–New York
K. Meller, „Noc przeszła, a dzień się przybliżył”. Studia o polskim piśmiennictwie reformacyjnym XVI wieku, Poznań 2004
C. Mohrmann, Saint Jérôme et Saint Augustin sur Tertullien, „Vigiliae Christianae”, 5, 1951
P. J. Naudé, Why is a Multiplicity of Confessions Particular to the Reformed Tradition?, „Acta Theologica”, 20, 2014
Z. Noga, Urzędnicy miejscy Krakowa, cz. 2: 1500–1794, Kraków 2008 (Spisy urzędników miejskich z obszaru dawnej Rzeczypospolitej, Śląska i Pomorza Zachodniego, t. 3, z. 1)
E. Ozorowski, Powodowski (Povodovius, z Powodowa) Hieronim, w: SPTK, t. 3, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1983
L. Palmer Wandel, Reading Catechisms, Teaching Religion, Leiden–Boston 2015
W. Pawlik, Katechizmy w Rzeczypospolitej od XVI do XVIII wieku, Lublin 2010
J. Pelikan, Reformacja Kościoła i dogmatów (1300–1700), Kraków 2010 (Tradycja Chrześcijańska. Historia Rozwoju Doktryny, t. 4)
D. Petkūnas, Wilno 1585 Colloquium – Lutheran and Reformed Discord over Sacramental Theology in Lithuania, OiRwP, 49, 2005
A. Pettegree, Reformation and the Culture of Persuasion, Cambridge 2007
S. Piwko, Jan Kalwin. Życie i dzieło, Warszawa 1995
S. Rabiej, Herbest, Herbestus Neapolitanus, Benedykt SJ, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, red. J. Walkusz, Lublin 1993
S. Radoń, Z dziejów polemiki antyariańskiej w Polsce XVI–XVII wieku, Kraków 1993
M. Rechowicz, Antoni z Napachania, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, red. F. Gryglewicz et al., Lublin 1995
T. Reroń, Katechizmy w dobie Soboru Trydenckiego, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, 7, 1999
A. Rojewski, Formacja duchowieństwa archidiakonatu dobrzyńskiego w latach 1597–1609 i jej wpływ na przyjęcie posoborowej liturgii, „Studia Płockie”, 4, 1976
M. Rożek, Katedra wawelska w XVII wieku, Kraków 1980 (Biblioteka Krakowska, nr 121)
S. E. Schreiner, Are you alone wise? The Search for Certainty in the Early Modern Era, Oxford–New York 2011
S. E. Schreiner, Church, w: The Oxford Encyclopedia of the Reformation, vol. 1, ed. by H. J. Hillebrand, Oxford–New York 1996
A. Seguenny, W poszukiwaniu prawdziwej wiary. Szkice z historii religii XVI wieku: humanizm, reformacja, spirytualizm, Lublin 2009
I. Skierska, Obowiązek mszalny w średniowiecznej Polsce, Warszawa 2003
A. Skolimowska, Confessio fidei Hozjusza jako podstawa katechizacji wiernych w Hiszpańskich Niderlandach, „Studia Warmińskie”, 43, 2006
R. Skrzyniarz, Powodowski Hieronim, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, red. S. Wilk et al., Lublin 2012
J. Z. Słowiński, Katechizmy katolickie w języku polskim od XVI do XVIII wieku, Lublin 2005
D. J. Smit, Calvin on the Sacraments and Church Unity, „In die Skriflig”, 3, 2010
K. Smolarek, Piotr Artomiusz i jego kancjonał toruński z końca XVI wieku, „Rocznik Toruński”, 41, 2014
W. van’t Spijker, Bucer’s Doctrinal Legacy as Formulated in his Last Three Wills and Testaments, „Reformation and Renaissance Review”, 3, 2001
S. Szczotka, Gilowski Paweł, PSB, 7, 1948–1958
S. Świeżawski, Eklezjologia późnośredniowieczna na rozdrożu, Kraków 1990
J. Tazbir, Szlachta i teologowie. Studia z dziejów polskiej kontrreformacji, Warszawa 1987
S. Tworek, Raków w okresie „nieustającego synodu” (1569–1572), w: Wokół dziejów i tradycji arianizmu, red. L. Szczucki, Warszawa 1971
J. Tyrawa, Nowopolczyk, Nowopolski, Novicampianus, Wojciech, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, red. E. Gigilewicz et al., Lublin 2010
Universal Short Title Catalogue, ustc.ac.uk
W. Urban, Chłopi wobec reformacji w Małopolsce w drugiej połowie XVI w., Kraków 1959
W. Urban, Reformacja w życiu wsi małopolskiej, w: Et haec facienda et illa non omittenda. Profesor Wacław Urban w swych dziełach wybranych, red. A. Kądziela et al., Warszawa 2012 (Opera Necessaria)
W. Urban, Z. Kłosińska, Klątwy przeciwko Rejowi, w: Et haec facienda et illa non omittenda. Profesor Wacław Urban w swych dziełach wybranych, red. A. Kądziela et al., Warszawa 2012 (Opera Necessaria)
G. Wąs, Kaspar von Schwenckfeld. Myśl i działalność do 1534 roku, Wrocław 2005 (Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia, nr 129)
N. Widok, Klemens Rzymski o sukcesji apostolskiej, „Vox Patrum”, 62, 2014
I. Winiarska, Słownictwo religijne polskiego kalwinizmu od XVI do XVIII wieku (na tle terminologii katolickiej), Warszawa 2004
T. Wiślicz, Zarobić na duszne zbawienie. Religijność chłopów małopolskich od połowy XVI do końca XVIII wieku, Warszawa 2001
B. Wojciechowska, Krytyka religijności katolickiej w pismach Mikołaja Reja, w: Mikołaj Rej z Nagłowic. W pięćsetną rocznicę urodzin, red. W. Kowalski, Kielce 2005
B. Wojciechowska, Od godów do św. Łucji. Obrzędy doroczne w Polsce późnego średniowiecza, Kielce 2000
J. Wolny, Z dziejów katechezy, w: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 1: Średniowiecze, Lublin 1974
H. E. Wyczawski, Antoni z Napachania, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981
H. E. Wyczawski, Białobrzeski Marcin, w: SPTK, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981
H. E. Wyczawski, Biblioteki parafialne w diecezji krakowskiej u schyłku XVI wieku, „Polonia Sacra”, 7, 1955
H. E. Wyczawski, Herbest (Herbestus, Neapolitanus) Benedykt, w: SPTK, t. 2, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1982
H. E. Wyczawski, Nowopolczyk Wojciech, w: SPTK, t. 3, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1983
H. E. Wyczawski, Studia nad wewnętrznymi dziejami Kościoła w Małopolsce na schyłku XVI wieku, „Prawo Kanoniczne”, 7, 1964
K. Zwanepol, The Structure and Dynamics of Luther’s Catechism, „Acta Theologica”, 31, 2011

Relation:

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

Volume:

60

Start page:

29

End page:

71

Detailed Resource Type:

Article : original article

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:61729 ; e-ISSN 2450-8349 ; p-ISSN 0029-8514 ; 10.12775/OiRwP.2016.02

Source:

IH PAN, sygn. A.512/60 Podr. ; IH PAN, sygn. A.513/60 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY-ND 4.0 license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY-ND 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY-ND 4.0 license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Library of the Institute of History PAS

Projects co-financed by:

-

Access:

Open

×

Citation

Citation style:

This page uses 'cookies'. More information