Inny tytuł:

Przegląd Geograficzny T. 90 z. 2 (2018)

Wydawca:

IGiPZ PAN

Miejsce wydania:

Warszawa

Opis:

24 cm

Typ obiektu:

Czasopismo/Artykuł

Abstrakt:

Artykuł przedstawia obecny stan, zagospodarowanie i wykorzystanie terenów pokopalnianych Zagłębia Wałbrzyskiego. Odtworzono też przemiany w krajobrazie hałd i osadników, które zaszły w latach 1996–2016 oraz ustalono, jak zmieniły się funkcje obiektów stanowiących dawniej trwały majątek kopalń. W badanym okresie dokończono rekultywację hałd, głównie w kierunku leśnym, a strome stoki tych form zadarniono i zakrzewiono. Spośród ogółu hałd tylko dwie zagospodarowano na cele rekreacyjne i sportowe. Muły z osadników są wydobywane i wykorzystywane do produkcji paliwa. Zachodzą tam wtórne przekształcenia powierzchni ziemi. Większość budynków i budowli pokopalnianych rozebrano i wyburzono. Tereny te nie są przystosowane do pełnienia nowych funkcji i stanowią przeważnie nieużytki. Obiekty w dobrym stanie technicznym przekazano władzom Wałbrzycha i Boguszowa-Gorców lub sprzedano firmom i osobom prywatnym. Dziś pełnią one różne funkcje: przemysłowe, usługowe, administracyjne, mieszkalne, turystyczne i edukacyjne. Zagospodarowanie i wykorzystanie obiektów pogórniczych w Zagłębiu Wałbrzyskim jest podobne jak na obszarach pokopalnianych w Europie Zachodniej, jednak standard i stopień ich zagospodarowania odbiegają od wzorców zachodnioeuropejskich. Dobrze utrzymywane budynki i budowle pokopalniane będą prawdopodobnie nadal pełnić podobne funkcje jak obecnie, a hałdy i osadniki mogą być wykorzystane nie tylko na cele turystyczne i rekreacyjne, ale także jako źródło tanich i łatwo dostępnych odpadów mineralnych.

Bibliografia:

1. Augustyn A., 2013, Wałbrzyski Park Wielokulturowy Stara Kopalnia jako przykład ochrony górniczego dziedzictwa poprzemysłowego, Nauki Społeczne, 1, 7, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, s. 132–146.
2. Bender J., 1995, Rekultywacja terenów pogórniczych w Polsce, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 418, s. 75–85.
3. Borówka A., 2010, Stan i perspektywy wykorzystania obiektów poprzemysłowych w Wałbrzychu i Boguszowie-Gorcach, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław (maszynopis).
4. Chmielewska M., 2010, Park krajobrazowy Hoheward w Zagłębiu Ruhry – przykład rewitalizacji hałdy pogórniczej, Kształtowanie Środowiska Geograficznego i Ochrona Przyrody na Obszarach Uprzemysłowionych i Zurbanizowanych, 42, Uniwersytet Śląski, Katowice-Sosnowiec, s. 14–18.
5. Czocher T., Kawczak S., Pisanecka K. (red.), 1978, Pięć wieków węgla kamiennego na Dolnym Śląsku, DTS-K, SIiTG, Wałbrzych.
6. Czupryn B., 2016, Rewitalizacja przyszłością Wałbrzycha, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości w Wałbrzychu, 38, 2, s. 55–74.
7. Dołzbłasz S., Mucha P., 2015, Wykorzystanie terenów pogórniczych na przykładzie Wałbrzycha, Studia Miejskie, 17, s. 105–118.
8. Doświadczenia z likwidacji zakładów górniczych, 1999, SIiTG Katowice, Zamek Książ, s. 3–185 (materiały konferencyjne).
9. Dzikowska A., Krzemińska A., 2014, Infrastruktura przemysłowa jako czynnik determinujący zagospodarowanie przestrzenne miasta Wałbrzycha na przykładzie dzielnicy Sobięcin, Gaj, Studia Krajobrazowe, IV B, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 63–75.
10. Gerber P., 1986, Zabytki techniki w koksownictwie wałbrzyskim, Kronika Wałbrzyska, 5, s. 167–178.
11. Grabas K., Miller M., Wójcik J., 2014, Przegląd opracowań oraz niezbędnych dodatkowych badań dotyczących surowców mineralnych wokół Wałbrzycha, konferencja Wałbrzyskie surowce i odpady poprzemysłowe jako źródło materiałów zaawansowanych, Agroreg, Nowa Ruda (referat niepublikowany).
12. Greszta J., Morawski S., 1972, Rekultywacja nieużytków poprzemysłowych, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
13. Havrlant M., 1979, Antropogeni formy reliefa a zivotni prostredi v Ostravske Prumyslove Oblasti, Spisy Pedagogickie Fakulty v Ostrave, 41, s. 3–155.
14. Hodurek S., Kozicki J., Budziacki W., Chudy R., Rojek T., 1984, Katalog skalnych surowców i odpadów poprodukcyjnych przydatnych do produkcji materiałów budowlanych w województwie wałbrzyskim, Wydział Ochrony Środowiska, Gospodarki Wodnej i Geologii, Urząd Wojewódzki w Wałbrzychu (maszynopis).
15. Hutnik R., Jastrząb A., 2015, Dolnośląskie Zagłębie Węglowe – upadek, czy szansa?, [w:] T. Przylibski (red.), III Polski Kongres Górniczy – rozszerzone abstrakty, 14–16.09.2015, Politechnika Wrocławska, Wrocław, s. 489–490.
16. Januszewski S., 1985, Ochrona zabytków techniki górniczej Zagłębia Dolnośląskiego, Instytut Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław (maszynopis).
17. Jońca E., Kacperkiewicz L., 1986, Wybrane problemy ochrony środowiska Wałbrzycha, Kronika Wałbrzyska, 5, s. 5–41.
18. Kaszowska O., Kalisz P., Kowalski A., 2006, Zagospodarowanie obiektów poprzemysłowych i usuwanie szkód górniczych w zabudowie na terenach górniczych kopalń węgla kamiennego, Przegląd Górniczy, 7–8, s. 69–75.
19. Kominowski K., Kazimierczak U., Ślusarczyk S., 2010, Nagromadzenie poflotacyjnych mułów węglowych w byłej kopalni węgla kamiennego "Julia", historia dokumentowania, możliwości eksploatacji i wykorzystania, Górnictwo Odkrywkowe, 51, 2, s. 38–43.
20. Kosmaty J., 2011, Wałbrzyskie tereny pogórnicze po 15 latach od zakończenia eksploatacji węgla, Górnictwo i Geologia, 6, 1, s. 131–148.
21. Kotełko J., 1997, Konsekwencje restrukturyzacji przemysłu górniczego w Wałbrzychu dla planowania i realizacji długofalowych procesów rozwoju, [w:] E. Różycka-Rozpędowska (red.), Historyczne okręgi przemysłowe w okresie dezindustrializacji, 18–20.09.1996, Wałbrzych, s. 49–62 (materiały konferencyjne).
22. Kowalski A., 2015, Deformacje powierzchni i przydatność do zabudowy terenów pogórniczych w Wałbrzychu, [w:] T. Przylibski (red.), III Polski Kongres Górniczy – rozszerzone abstrakty, 14–16.09.2015, Politechnika Wrocławska, Wrocław, s. 479–481.
23. Kowalski A. (red.), 2000, Eksploatacja górnicza, a ochrona powierzchni: doświadczenia z wałbrzyskich kopalń, GIG, Katowice.
24. Mes-Golinowska H., Fojcik C., 2010, Przykłady przywracania użyteczności terenom poddanym antropopresji w wyniku eksploatacji złóż węgla kamiennego w północno-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, Górnictwo i Geologia, 5, 4, s. 169–179.
25. Michalkiewicz S., 1993, Wałbrzych. Zarys monografii miasta na tle regionu, DTSK – Silesia, Wrocław.
27. Program ochrony terenów górniczych KWK Thorez, Victoria i Wałbrzych na lata 1986-2010, 1985, Dolnośląskie Gwarectwo Węglowe, Wałbrzych (maszynopis).
28. Runge A., Runge J., 2008, Słownik pojęć z geografii społeczno-ekonomicznej, Videograf Edukacja, Katowice.
29. Skawina T., 1969, Rezultaty badań nad modelem rekultywacji terenów pogórniczych w Polsce, Zeszyty Naukowe AGH, 212, seria Geodezja, 12, s. 115–136.
30. Skowron E., 2011, Koncepcja stymulowania rozwoju regionu pogórniczego Zagłębia Ruhry w Niemczech, Studia Regionalne i Lokalne, 1, 43, s. 64–80.
31. Stan rekultywacji terenów pokopalnianych w dawnym Zagłębiu Wałbrzyskim w 2016 r., 2016, Urząd Miejski w Wałbrzychu, Wałbrzych, s. 1–15 (niepublikowane materiały statystyczne).
32. Tritt R., Bałuka B., 2003, Nowe formy dewastacji środowiska naturalnego Gór Wałbrzyskich w Sudetach, czyli biedaszyby, Wszechświat, 104, 7/9, s. 170–175.
33. Tritt R., Bałuka B., 2003, Studia sukcesji roślin i wpływ rekultywacji na kształtowanie florystyczne zwałowisk (hałd) pokopalnianych na terenie Wałbrzycha, Wszechświat, 104, 10/12, s. 261–263.
34. Wakelin P., 1997, Ochrona i rozwój zasobów dziedzictwa przemysłowego, [w:] Historyczne okręgi przemysłowe w okresie dezindustrializacji. Materiały konferencyjne, 18–20.09.1996, Wałbrzych, s. 153–171.
35. Wójcik J., 1993, Przeobrażenia ukształtowania powierzchni ziemi pod wpływem górnictwa w rejonie Wałbrzycha, Studia Geograficzne, 59, Acta Universitatis Wratislaviensis, 1557, s. 5–145.
36. Wójcik J., 1996, Gospodarka odpadami, a ochrona powierzchni ziemi w wałbrzyskich kopalniach węgla w latach 1865–1994, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 9, s. 165–172.
37. Wójcik J., 2006, Rozwój rzeźby antropogenicznej powstałej pod wpływem górnictwa węglowego w Wałbrzychu i okolicy w latach 1975–1996, w świetle gospodarki odpadami górniczymi, Przegląd Geograficzny, 78, 1, s. 109–126.
38. Wójcik J., 2007, Rekultywacja hałd na terenach górniczych wałbrzyskich kopalń węgla kamiennego w latach 1960–2005, Przegląd Górniczy, 63, 3, s. 23–28.
39. Wójcik J., 2011, Przemiany wybranych komponentów środowiska przyrodniczego rejonu wałbrzyskiego w latach 1975–2000, w warunkach antropopresji, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu przemysłu, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 21, s. 3–469.
40. Wójcik J., 2011, Stan, wykorzystanie i zagospodarowanie obiektów poprzemysłowych w Wałbrzychu i Boguszowie-Gorcach, ze szczególnym uwzględnieniem budynków i budowli pogórniczych, [w:] K. Widawski (red.), Turystyka kulturowa na Dolnym Śląsku – wybrane aspekty, 2, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 97–117.
41. Wójcik J., 2011, Obiekty poprzemysłowe w Wałbrzychu i Boguszowie Gorcach: stan, wykorzystanie i zagospodarowanie, Przegląd Górniczy, 12, s. 98–106.
42. Wójcik J., 2012, Wałbrzyskie hałdy i osadniki kopalniane jako źródło surowców wtórnych – wstępne wyniki inwentaryzacji, Przegląd Geologiczny, 60, 4, s. 212–219.
43. Wójcik J., 2013, Mining changes on the example of the Wałbrzych Basin relief (The Sudetes, Poland), Zeitschrift für Geomorphologie, 57, 2, s. 187–205. https://doi.org/10.1127/0372-8854/2012/0090
44. Żmuda S., 1973, Antropogeniczne przeobrażenia środowiska przyrodniczego konurbacji górnośląskiej, PWN, Warszawa-Kraków.

Czasopismo/Seria/cykl:

Przegląd Geograficzny

Tom:

90

Zeszyt:

2

Strona pocz.:

267

Strona końc.:

290

Szczegółowy typ zasobu:

Artykuł

Format:

Rozmiar pliku 3,5 MB ; application/pdf

Identyfikator zasobu:

oai:rcin.org.pl:66305 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2018.2.4

Źródło:

CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; kliknij tutaj, żeby przejść

Język:

pol

Język streszczenia:

eng

Prawa:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Zasady wykorzystania:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitalizacja:

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk

Lokalizacja oryginału:

Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Dofinansowane ze środków:

Program Operacyjny Polska Cyfrowa, lata 2014-2020, Działanie 2.3 : Cyfrowa dostępność i użyteczność sektora publicznego; środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz współfinansowania krajowego z budżetu państwa

Dostęp:

Otwarty