RCIN and OZwRCIN projects

Object

Title: Historia walki na dwa fronty : władza – prasa – dziennikarze 1953–1955/1956

Creator:

Sasanka, Paweł (1976– ) ORCID

Date issued/created:

2018

Resource type:

Text

Subtitle:

Polska 1944/45-1989 : studia i materiały 16 (2018)

Contributor:

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Publisher:

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Place of publishing:

Warszawa

Description:

p. 85-137 ; Summary in English ; Projects co-financed by the Ministry of Science and Higher Education ; 24 cm

Type of object:

Journal/Article

Abstract:

The main purpose of the article is to analyse the press policy conducted by the communist party and the relationship between the authorities and journalists in 1953– 55/56 against the background of political and cultural changes in Poland. The analysis is based on the broad research in archives and press releases as well as literature on the subject; the subject is presented both from the national and local perspective. In the first phase of changes after Stalin’s death the press policy of the Polish United Workers’ Party (PUWP) was a result of more pragmatic line set by the Soviet Union in the communist block after 1953. When, at the end of 1954, the Thaw in Poland found its own dynamic, a growing discrepancy in the Party’s elite and incoherent policy contributed to the expanding margin of freedom of journalists, especially in the capital city of Warsaw. The press policy of the PUWP was the fruit of difference of opinion between the Party’s leaders, the Political Bureau, and the Secretariat of the Central Committee. The Political Bureau was slamming the brakes. For the first time in April 1955, when in a letter to the central committees of voivodeships and districts they in fact reinterpreted the decisions of the post-Thaw Third Plenum of the Central Committee. For the second time, when at the end of 1955 they criticised the Trybuna Ludu (People’s Tribune) daily and Nowe Drogi (New Ways) monthly, and undertook a failed attempt to launch an ideological offensive. Jerzy Morawski, who was put in charge on behalf of the Central Committee Secretariat, represented this part of the Party’s elite who supported cautious changes and encouraged the press to criticize economic and social pathologies, regarding it as a necessary safety valve. An analysis of Morawski’s statements reveals that, in general, he supported the press in a role of critical observer. In January 1956 the Central Committee secretary explicitly distances himself from recent decisions of the Political Bureau on the Trybuna Ludu and presented himself as the advocate of liberalisation. Ambiguous signals from the centre of power fomented unrest and frustration of the journalist circles in Warsaw, who at the turn of 1956 in their large part rebelled against the model of press seen as a tool of party propaganda. On the other hand, however, signals sent from the centre exerted pressure and were resented by the central and local structures of the Stalinist party-state apparatus. Under these unstable circumstances the explosion was triggered by Moscow, where the 20th Congress of the Communist Party of the Soviet Union was beginning.

References:

Békés C., Europa Środkowo-Wschodnia, 1953–1956, w: Historia zimnej wojny, t. 1: Geneza, red. M.P. Leffler, O.A. Westad, Oświęcim 2017
Biogram Jadwigi Siekierskiej, w: Internetowy Polski Słownik Biograficzny, http://www.ipsb.nina. gov.pl/a/biografia/jadwiga-siekierska
Budzyńska C., Strzępy rodzinnej sagi, Warszawa 1997
Ceranka P., Historia pewnego artykułu, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2006, nr 2(10)
Chrząstek T., Na kulturalnym froncie. Analiza zawartości tygodnika „Nowa Kultura” 1950–1963, Warszawa 2016
Ciborska E., Leksykon polskiego dziennikarstwa, Warszawa 2000
Ciborska E., Polska Agencja Prasowa. Tradycja i współczesność, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 1998, nr 1–2
Czeczott J., Petersburg. Miasto snu, Wołowiec 2017
Detka J., W cieniu Poematu dla dorosłych. O poematach rozrachunkowych czasu odwilży, w: Październik 1956 w literaturze i filmie, red. M. Zawodniak, P. Zwierzchowski, Bydgoszcz 2010
Erenburg I., Odwilż, tłum. J. Brzechwa, Warszawa 1955
Fik M., Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944–1981, Londyn 1989
Friszke A., Wiktor Woroszylski. Polityka i literatura, w: W. Woroszylski, Dzienniki, t. 1: 1953–1982, red. A. Dębska, oprac. przypisów K. Rokicki, B. Kaliski, A. Dębska, Warszawa 2017
Gawin D., Wielki zwrot. Ewolucja lewicy i odrodzenie idei społeczeństwa obywatelskiego 1956–1976, Kraków 2013
Giedroyc J., Autobiografia na cztery ręce, oprac. K. Pomian, Warszawa 1994
Grygo E., Prasa partyjna wobec wydarzeń w 1956 roku, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1985, nr 1
Grygo E., Z problematyki kierownictwa prasą PZPR w latach 1948–1959, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1984, nr 1
Janowski W., Kochański A., Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR 1948–1990, red. K. Persak, Warszawa 2000
Karpiński J., Porcja wolności (Październik 1956), w: idem, Wykres gorączki. Polska pod rządami komunistycznymi, Lublin 2001
Korotyński H., Trzy czwarte prawdy. Wspomnienia, Warszawa 1987
Kozieł A., Między rewizjonizmem a dogmatyzmem. Prasa polska w 1957 roku, w: Materiały pomocnicze do historii dziennikarstwa Polski Ludowej, red. A. Słomkowska, Warszawa 1988
Kozieł A., Polityka prasowa w 1956 roku, w: Październik 1956 roku. Początek erozji systemu, red. M. Jabłonowski, S. Stępka, Pułtusk 2007
Kozieł A., Studium o polityce prasowej PZPR w latach 1948–1957, Warszawa 1991
Kramer M., The early post-Stalin succession struggle and upheavals in East-Central Europe. Internal-external linkages in Soviet policy making, „Journal of Cold War Studies” 1, 1999, nr 1
Krasucki E., „W świetle uchwał XX Zjazdu…”. Szczecińskie echa moskiewskich wydarzeń z lutego 1956 roku, cz. 1, „Zapiski Historyczne” 2012, nr 4; cz. 2, „Zapiski Historyczne” 2013, nr 1
Krzemień L., Kropla w potoku, Warszawa 1963
Kutkowski A., Polityka karna władz PRL w 1953 r. – jej wyznaczniki i konsekwencje, w: Yesterday. Studia z historii najnowszej. Księga dedykowana prof. Jerzemu Eislerowi w 65. rocznicę urodzin, red. J. Olaszek, A. Dudek, Ł. Kamiński, K. Kosiński, M. Przeperski, K. Rokicki, P. Sasanka, R. Spałek, S. Stępień, Warszawa 2017
Lipiński P., Bierut. Kiedy partia była bogiem, Wołowiec 2017
Łopieńska B.N., Szymańska E., Stare numery, Londyn 1986
Michnik A., „O roku ów!” (kilka przypuszczeń na temat Polskiego Października), w: 1956 (nieco) inne spojrzenie, red. J. Kochanowski, J. von Puttkamer, Warszawa 2016
Mielczarek T., Kultura i polityka. Kultura, życie umysłowe, media 1944–1989, Warszawa 2010
Mielczarek T., Liberałowie i rewizjoniści. Z dziejów „Przeglądu Kulturalnego” (1952–1963), „Kieleckie Studia Bibliologiczne” 2000, nr 5
Mielczarek T., Od „Nowej Kultury” do „Polityki”. Tygodniki społeczno-kulturalne i społeczno-polityczne PRL, Kielce 2003
Mikołajczyk M., Rewizjoniści. Obecność w dyskursach okresu PRL, Kraków 2013
Modzelewski – Werblan. Polska Ludowa. Rozmawia Robert Walenciak, Warszawa 2017
Napiontkowa M., Teatr polskiego Października, Warszawa 2012
Pasierski E., Jerzy Putrament – piewca październików?, w: Październik 1956 w literaturze i filmie, red. M. Zawodniak, P. Zwierzchowski, Bydgoszcz 2010
Październik 1956 roku. Początek erozji systemu, red. M. Jabłonowski, S. Stępka, Pułtusk 2007
Pietrzak J., Działalność komunistów wśród polskiego wychodźstwa na Bliskim Wschodzie w świetle materiałów kontrwywiadu Polskich Sił Zbrojnych (1944 r.), „Dzieje Najnowsze” 2006, nr 3
Pietrzak J., Sytuacja polityczna w Polsce w latach 1944–1947 w świetle „Biuletynu Wolnej Polski” – pisma Związku Patriotów Polskich na środkowych Wschodzie, „Przegląd Nauk Historycznych” 2008, nr 1
Przeperski M., Komisja Prasowa KC PZPR 1956–1957, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 14, 2016
Przeperski M., Odwrót od Października. Pacyfikacja prasy i dziennikarzy w latach 1956–1958, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 2(28)
Przeperski M., Władze i dziennikarze. Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich w 1956 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2014, nr 2(24)
Putrament J., Pół wieku. Literaci, Warszawa 1970
Rafalska D., „Po Prostu” i jego rola w 1956 roku, w: Październik 1956 roku. Początek erozji systemu, red. M. Jabłonowski, S. Stępka, Pułtusk 2007
Rafalska D., Między marzeniami a rzeczywistością. Tygodnik „Po Prostu” wobec głównych problemów społecznych i politycznych Polski w latach 1955–1957, Warszawa 2008
Relacja Ireny Tarłowskiej, 8 I 1988 r., w: Materiały pomocnicze do historii dziennikarstwa Polski Ludowej, t. 17, red. A. Słomkowska przy współpracy D. Mikołajczyk-Grzelewskiej, Warszawa 1992
Relacja ze spotkania z Eligiuszem Lasotą w Instytucie Dziennikarstwa UW, 21 III 1986 r., w: Materiały pomocnicze do historii dziennikarstwa Polski Ludowej, t. 14, red. A. Słomkowska przy współpracy D. Mikołajczyk-Grzelewskiej, Warszawa 1991
Rokicki K., Literaci. Relacje między literatami a władzami PRL w latach 1956–1970, Warszawa 2011
Rykowski Z., Władyka W., Polska próba – Październik ’56, Kraków 1989
Sasanka P., Władza – prasa – dziennikarze między XX zjazdem KPZR a Październikiem 1956 r., w: Nie tylko „Po Prostu”. Prasa w PRL dobie „odwilży” 1955–1958 [w druku]
Smulski J., Immanentne zło komunizmu jako temat literatury i publicystyki „odwilżowej”, w: Październik ’56. Odwilż i przełom w życiu literackim i kulturalnym Polski. Materiały ogólnopolskiej sesji naukowej, Rzeszów, 23–25 września 1996 r., red. A. Kulawik, Kraków 1996
Spałek R., U źródeł partii. Z dziejów konfliktów personalno-ideowych w kierownictwie PPR, w: Elity komunistyczne w Polsce, red. M. Szumiło, M. Żukowski, Warszawa–Lublin 2015
Stola D., Kraj bez wyjścia. Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa 2010
Szpak E., „Chory człowiek jest wtedy jak coś go boli”. Społeczno-kulturowa historia zdrowia i choroby na wsi polskiej po 1945 r., Warszawa 2016
Szumiło M., Działalność redakcji „Trybuny Ludu” w 1955 roku w świetle raportu ambasadora sowieckiego w Warszawie, „Res Historica” 2013, nr 36
Szumiło M., Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, Warszawa 2014
Szumiło M., Wspomnienia Romana Zambrowskiego z Międzynarodowej Szkoły Leninowskiej w Moskwie (1929–1931), „Komunizm. System – ludzie – dokumentacja” 2012, nr 1
Thom F., Beria. Oprawca bez skazy, Warszawa 2016 Torańska T., Aneks, Warszawa 2015
Werblan A., Stalinizm w Polsce, Warszawa 2009, s. 58
Władyka W., Lata 1956–1960, w: Czasopisma społeczno-kulturalne w okresie PRL, red. U. Jakubowska, Warszawa 2011
Władyka W., Na czołówce. Prasa w październiku 1956 roku, Warszawa–Łódź 1989

Relation:

Polska 1944/45-1989 : studia i materiały

Volume:

16

Start page:

85

End page:

137

Detailed Resource Type:

Article : original article

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:71959 ; 2450-8357 ; 2450-8365 ; 10.12775/Polska.2018.03

Source:

IH PAN, sygn. B.155/16 Podr. ; IH PAN, sygn. B.156/16 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY-ND 4.0 license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY-ND 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY-ND 4.0 license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Library of the Institute of History PAS

Projects co-financed by:

Ministry of Science and Higher Education

Access:

Open

×

Citation

Citation style:

This page uses 'cookies'. More information