Funkcjonalne różnicowanie małych miast północno-wschodniej Polski w warunkach depopulacji = Functional differentiation of small towns in North-Eastern Poland under a depopulation trend

Korcelli-Olejniczak, Ewa

doi:2300-8466 (on-line)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Funkcjonalne różnicowanie małych miast północno-wschodniej Polski w warunkach depopulacji = Functional differentiation of small towns in North-Eastern Poland under a depopulation trend Korcelli-Olejniczak, Ewa

Object structure

Funkcjonalne różnicowanie małych miast północno-wschodniej Polski w warunkach depopulacji = Functional differentiation of small towns in North-Eastern Poland under a depopulation trend

Przegląd Geograficzny T. 92 z. 2 (2020)

Korcelli-Olejniczak, Ewa : Autor

małe miasta ; regiony peryferyjne ; funkcje wyspecjalizowane ; konkurencyjność terytorialna

Małe miasta położone na obszarach peryferyjnych doświadczają przemian funkcjonalnych w warunkach odpływu migracyjnego i przyspieszonego starzenia się populacji. W artykule przedstawiona jest analiza czynników tych zmian, odwołująca się do koncepcji konkurencyjności terytorialnej R. Camagniego (2002). Praca dotyczy 19 małych miast północno-wschodniej Polski, w których zostały przeprowadzone badania przy zastosowaniu metod jakościowych – wywiadu pogłębionego oraz wywiadu kwestionariuszowego. Wyróżniono funkcje wyspecjalizowane oraz funkcje o lokalnym zasięgu, podtrzymujące (lub stabilizujące) funkcjonalne relacje miasto – obszary wiejskie na lokalnym poziomie systemu osadniczego. Zarysowano tendencje prowadzące do przyszłych zmian, w tym wzrostu znaczenia pełnionej przez małe miasta funkcji miejsca zamieszkania w lokalnym, jak również ponadlokalnym wymiarze.

Bartosiewicz B. (red.), 2016, Potencjał rozwoju małych i średnich miast w Polsce, Space, Society, Economy, 16, University of Łódź, Łódź.
Bartosiewicz B., Marszał T., 2011, Gospodarka małych miast z perspektywy 20 lat transformacji. Studium przypadków, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
BDL, 2019, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/temat (20.01.2020).
Berezowski S., Rakowski W. (red.), 1972, Stan rozwoju małych miast w Polsce w opinii ich mieszkańców, Monografie i Opracowania, 27, Szkoła Główna Planowania i Statystyki, Warszawa.
Bloetevogel H.H., 2010, Die Bedeutung von Stadt-Land Partnerschaft, Dreiländerkonferenz Kooperation und Vernetzung im Nordosten der Länder Berlin, Brandenburg und Mecklemburg-Vorpommern, 8.12.2010, Berlin.
Bogdański M., 2019, Ewolucja bazy ekonomicznej a wzrost gospodarczy miast województwa warmińsko-mazurskiego, Studia Regionalne i Lokalne, 77, 3, s. 103-132.
Camagni R., 2002, On the concept of territorial competitiveness: sound or misleading, Urban Studies, 39, 13, s. 2395-2411. https://doi.org/10.1080/0042098022000027022
Camagni R., 2008, Regional competitiveness: towards a concept of territorial capital, [w:] R. Capello, R. Camagni, B. Chissolini, U. Fratesi (red.), Modelling regional scenarios for the enlarged Europe, Springer, Berlin, s. 33-47. https://doi.org/10.1007/978-3-540-74737-6_3
Chi G., Marcouillar D.W., 2009, Rethinking the migration effects of natural amenities, Canadian Journal of Regional Science, 12, 3, s. 1127-1149.
Christaller W., 1933, Die zentralen Orte in Süddeutschland, Gustav Fisher Verlag, Jena.
Czapiewski K., Bański J., Górczyńska, M., 2016, The impact of location on the role of small towns in regional development: Mazovia, Poland, European Countryside, 4, s. 416-426. https://doi.org/10.1515/euco-2016-0028
Czarnecki A., 2012, Znaczenie małych miast w strukturze powiązań ekonomicznych wiejskich przedsiębiorstw regionu Zielonych Płuc Polski, [w:] K. Heffner, A. Halama (red.), Ewolucja funkcji małych miast w Polsce, Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice, s. 63-82.
Dicken P., 2000, Places and flows: situating international investment, The Oxford Handbook of Economic Geography, Oxford University Press, Oxford, s. 275-291.
Dziewoński K., 1967, Baza ekonomiczna i struktura funkcjonalna miast. Studium rozwoju pojęć, metod i ich zastosowań, Prace Geograficzne IG PAN, 63, PWN, Warszawa.
Dziewoński K., 1970, Specialization and urban systems, Papers of the Regional Science Association, 24, s. 39-45. https://doi.org/10.1007/BF01936874
Dziewoński K., Kiełczewska-Zaleska M., Kosiński L., Kostrowicki J., Leszczycki S., 1957, Studia geograficzne nad aktywizacja małych miast, Prace Geograficzne IG PAN, PWN, Warszawa.
Eberhardt P., 1970, Rola regionalna wielkich miast polskich w świetle powiązań demograficznych oraz kulturalnych, Przegląd Geograficzny, 42, 2, s. 297-308.
ESPON 1.4.1, 2008, The role of small and medium-sized towns, Final Report, European Communities, Luxembourg.
Fassmann H., Münz R., 1994, European migration in the twentieth century. Historical patterns, actual trends and social implications, Edward Elgar, Aldershot, England.
Greiving S., Flex F., 2016, Neuaufstellung des Zentrale-Orte-Konzepts in Nordrhein-Westfallen, Arbeitsberichte der ARL, 17, Akademie für Raumforschung und Landesplanung, Hannover.
Guba E.G., Lincoln Y. S., 1994, Competing paradigms in qualitative research, [w:] N.K. Denzin, Y.S. Lincoln (red.), Handbook of qualitative research, Sage, Thousand Oaks, s. 105-117.
GUS, 2019, Rocznik Demograficzny, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Heffner K., 2005, Małe miasta a rozwój lokalny i regionalny, Prace Naukowe, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice.
Heffner K., 2010, Zmiany struktury funkcjonalnej małych miast w obszarach metropolitalnych, [w:] K. Heffner, A. Polko, Transformacja funkcji miejskich w ośrodkach lokalnych, Prace Naukowe, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice, s. 35-52.
Heffner K., 2016, Obszary wiejskie i małe miasta - czy lokalne centra są potrzebne współczesnej wsi, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 279, s. 11-24.
Heffner K., Halama A. (red.), 2012, Ewolucja funkcji małych miast w Polsce, Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
Heffner K., Halama A. (red.), 2016, Małe miasta a obszary wiejskie, Studia Ekonomiczne, 279, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
Heffner K., Marszał T. (red.), 2006, Uwarunkowania rozwoju małych miast, Biuletyn KPZK PAN, 226, Warszawa.
Heffner K., Marszał T. (red.), 2007, Małe miasta w obszarach metropolitalnych, Biuletyn KPZK PAN, 232, Warszawa.
Heffner K., Marszał T. (red.), 2008, Ośrodki lokalne w strefie oddziaływania wielkich miast, Biuletyn KPZK PAN, 238, Warszawa.
Heffner K., Polko A. (red.), 2010, Transformacja funkcji miejskich w ośrodkach lokalnych, Prace Naukowe, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice.
Heffner K., Solga B., 2006, Lokalne centra rozwoju obszarów wiejskich - znaczenie i powiązania małych miast, [w:] E. Rydz (red.), Rola małych miast w rozwoju obszarów wiejskich, Studia Obszarów Wiejskich, 11, s. 25-38.
Jerczyński M., 1973, Zagadnienia specjalizacji bazy ekonomicznej większych miast w Polsce, [w:] M. Jerczyński, L.F. Chaves, Z. Siemek (red.), Studia nad strukturą funkcjonalną miast, Prace Geograficzne IG PAN, 97, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa, s. 9-134.
Kassenberg A., Marek M.J., 1986, Ekologiczne aspekty przestrzennego zagospodarowania kraju, PWN, Warszawa.
Kiełczewska-Zaleska M., 1964, Changes in the functions of small towns in Poland, Geographia Polonica, 3, s. 78-92.
Korcelli P., Korcelli-Olejniczak E., 2017, Small towns in settlement systems - the metropolitan age, Studia Regionalia, 50, s. 87-101.
Korcelli-Olejniczak E., 2015, On city-region relations: towards the urban region of Warsaw, Mitteilungen der Österreichischen Geographischen Gesellschaft, 157, s. 129-149. https://doi.org/10.1553/moegg157s129
Korcelli-Olejniczak E., Kozłowski S., Bierzyński A., Piotrowski F., 2017, Region metropolitalny Warszawy - studia miast średniej wielkości, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 256, Warszawa.
Kostrowicki J., 1953, Problematyka małych miast w Polsce w związku z badaniami nad warunkami ich aktywizacji, Przegląd Geograficzny, 25, 4, s. 12-53.
Krugman P., 1996, Making sense of the competitiveness debate, Oxford Review of Economic Policy, 12, 3, s. 17-25. https://doi.org/10.1093/oxrep/12.3.17
Krzysztofik R., Dymitrow R. (red.), 2015, Degraded and restituted towns in Poland. Origins, development, problems, University of Gothenburg, Gothenburg.
Kwiatek-Sołtys A., 2011, Małe miasta w polskiej literaturze geograficznej ostatniego dwudziestolecia [w:] B. Bartosiewicz, T. Marszał (red.), Kierunki i uwarunkowania rozwoju małych miast z perspektywy 20 lat transformacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 9-55.
Liszewski S., 2004., Rola i zadania geografii w badaniu zróżnicowania przestrzennego warunków życia mieszkańców miast, [w:] I. Jażdżewska (red.), Zróżnicowanie warunków życia ludności w mieście, XVII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
Marszał T. (red.), 2009, Struktura funkcjonalna małych miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Nilsson K., Pauleit S., Bell S., Aalbers C., Nielsen T.S. (red.), 2013, Peri-urban futures: scenarios and models for land use change in Europe, Springer, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-30529-0
Okólski M., Fihel A., 2008, Bilans demograficzny Polski, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Okólski M., Fihel A., 2012, Demografia. Współczesne zjawiska i teorie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Olechnicka A., 2004, Regiony peryferyjne w gospodarce informacyjnej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
PIE, 2019, Scenariusze rozwoju małych miast, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Porsche L., Steinfuerher A., Beetz S., Dehne P., Fina S., Grossmann K., Leibert T., Maass A., Mayer H., Milbert A., Nadler R., Sondermann M., 2019, Kleinstadtforschung, Positionspapier, 113, Akademie für Raumforschung und Landesplanung, Hannover.
Porter M., 1990, The competitive advantage of nations, The Free Press, New York. https://doi.org/10.1007/978-1-349-11336-1
Porter M., 2001, Regions and the new economics of competition [w:] A. Scott (red.), Global city-regions: trends, theory, policies, Oxford University Press, New York, s. 139-157.
Pumain D., 2000, Settlement systems in evolution, Geografiska Annaler, 82B, 2, s. 73-87. https://doi.org/10.1111/1468-0467.00075
Rabsztyn B., 2006, Czynniki rozwoju małych miast w okresie transformacji systemowej [w:] K. Heffner, T. Marszał (red.), Uwarunkowania rozwoju małych miast, Biuletyn KPZK, Warszawa, s. 32-40.
Sokołowski D., 1999, Funkcje centralne w zbiorze małych miast i większych osiedli wiejskich w Polsce, Przegląd Geograficzny, 71, 3, s. 295-315.
Sokołowski D., 2006, Funkcje centralne i hierarchia funkcjonalna miast w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Sokołowski D., 2015, Functional differentiation of degraded and restituted towns in eastern Poland to the background of other similarly sized towns and villages in Poland [w:] R. Krzysztofik, M. Dymitrow (red.), Degraded and restituted towns in Poland. Origins, development, problems, University of Gothenburg, Gothenburg.
Sołtys J., 2010, Małe miasta w Polsce północnej - typy i uwarunkowania rozwoju, [w:] K. Heffner, A. Polko (red.), Transformacja funkcji miejskich w ośrodkach lokalnych, Prace Naukowe, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice, s. 91-104.
Stanowicka A., 2018, Marketing mix miasta na przykładzie polskich miast zrzeszonych w sieci Cittaslow, Studia Regionalne i Lokalne, 74, 4, s. 111-125.
Suliborski A., 2010, Funkcjonalizm w polskiej geografii miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Webb J.B., 1959, Basic concepts in the analysis of small urban center in Minnesota, Annals of the Association of American Geographers, 49, 1, s. 57-92. https://doi.org/10.1111/j.1467-8306.1959.tb01596.x
Wiśniewski R., 2013, Społeczno-demograficzne uwarunkowania dojazdów do pracy do Białegostoku, Prace Geograficzne, 244, IGiPZ PAN, Warszawa.
Woods M., 2013, Rural development, globalization and European regional policy: perspectives from the DERREG project, Geographia Polonica, 86, 2, s. 99-109. https://doi.org/10.7163/GPol.2013.11
Zuzańska-Żyśko E., 2005, Economic Transformation of Small Silesian Towns in the Years 1990-1999, Geographia Polonica, 78, 1, s. 137-150.