Object structure
Title:

Rozwój miast w Polsce a ich położenie względem autostrad i dróg ekspresowych = The development of cities in Poland and their locations in relation to motorways and expressways

Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 93 z. 2 (2021)

Creator:

Śleszyński, Przemysław : Autor Affiliation

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Date issued/created:

2021

Description:

24 cm

Subject and Keywords:

transport location ; transport network ; motorways and dual-carriage expressways ; urban development ; synthetic devlopment index ; polarised development

Abstract:

The paper presents an analysis of changes in the level of development taking place in 913 of Poland’s urban gminas (local-authority areas), in relation to their locations as regards the country’s transport corridors. To achieve the objectives set, use was made of a database with the results of two assessments (for 2004‑2014 and 2008‑2018) – carried out to monitor the development situation of towns and cities in Poland, and with a view to relevant regional policy being pursued (Śleszyński, 2017; Śleszyński et al., 2017). The two indicators (in fact indices) used were the synthetic development index (SWR) relating to the status at a given point in time, and the development distance index (WDR) encapsulating change over time. The SWR was based on 14 sub-indicators (demographic old age, migration balance, population education, schooling level, income poverty, social activity, accessibility of services, general level of economic development, advanced entrepreneurship, local-government wealth, population wealth and investments, unemployment rate, spatial accessibility and level of urbanisation). In contrast, the WDR was compiled by reference to 7 sub-indices (change in the registered population, population forecast, change in numbers unemployed, change in own to gmina budgets, change in the numbers of accommodation places, change in the number of registered businesses and change in numbers of seats of large companies). Values for these synthetic indicators noted for given years were then set against location in respect of Poland’s main express routes (at a node or junction, at a location along a corridor, or at a location beyond a corridor) and its urban centres (in this way identifying centres – be they towns and cities – within agglomerations or considered peripheral). The routes taken account of were freeways, expressways, and dual carriageways providing for faster traffic. Cities with the lowest SWR values were shown to be those located between corridors. Moreover, centres within agglomerations always reported higher values for the development indices than did other centres (e.g. in Central Pomerania, Masuria and Warmia, the Sudetes Mountains and the southern part of Lubelskie Voivodeship). At the same time, a status as located in an agglomeration is seen to be more important than a status as located along a transport corridor. Basically speaking, in the case of the WDR indicator, the increased importance of development functions in all categories of centre was more marked where locations were in hubs or along transport corridors. In the case of population changes, a faster rate of growth is expected in gminas in nodal locations in particular. In turn, both supra-regional and regional centres will lose out (i.e. depopulate), with the location in relation to the main transport corridors mattering little in this respect. Only in the case of the smallest peripheral towns is a location along a route expected to halve the rate of population decline. To that cautious extent, transport location (understood as siting along the corridor of a freeway or expressway) may be considered to exert an effect in inhibiting present and near-future depopulation. Beyond that, these results are able to point to a positive influence of a location along a main transport route in Poland, with this however denoting a growing developmental gap (i.e. increased disparities) between urban centres (large or small) that are within agglomerations, as opposed to their peripheral counterparts.

References:

Banister, D., Berechman, J. (2000). Transport investment and economic development. London: Routledge.
Brdulak, J., Pawlak, P., Krysiuk, C., & Zakrzewski, B. (2014). Domykanie sieci dróg ekspresowych i autostrad czynnikiem mnożnikowym gospodarczego rozwoju regionów. Logistyka, 3, 716‑722.
Churski, P. (2008). Czynniki rozwoju regionalnego i polityka regionalna w Polsce w okresie integracji z Unią Europejską. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Gorzelak, G. (2009). Fakty i mity rozwoju regionalnego. Studia Regionalne i Lokalne, 36(10), 5‑27.
Górka, Z., & Trzepacz, P. (2006), Węzły autostrady A4 jako czynnik rozwoju oraz przemian w zagospodarowaniu peryferyjnych osiedli Krakowa. W: I. Jażdżewska (red.), Nowe przestrzenie w mieście, ich organizacja i funkcje (s. 345‑372). Konwersatorium Wiedzy o Mieście, 19. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
GUS. (2017). Prognoza ludności gmin na lata 2017‑2030 (opracowanie eksperymentalne). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Heffner, K. (2008). Funkcjonowanie miast małych w systemie osadniczym Polski w perspektywie 2033 r. W: K. Saganowski, M. Zagrzejewska, P. Żuber (red.), Ekspertyzy do koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2033. Tom 1 (s. 281‑333). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Klimek, R., & Słodczyk, J. (2006). Wpływ autostrady A-4 na strategie rozwoju i planowanie przestrzenne w gminach na przykładzie regionu opolskiego. W: D. Strahl (red.), Gospodarka lokalna w teorii i praktyce (s. 96‑106). Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
Komornicki, T. (2000). Geograficzny aspekt niepowodzenia rządowego programu budowy autostrad. Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 6, 53‑72.
Komornicki, T., Rosik, P., Stępniak, M., Śleszyński, P., Goliszek, S., Pomianowski, W., & Kowalczyk, K. (2018). Ewaluacja i monitoring zmian dostępności transportowej w Polsce z wykorzystaniem wskaźnika WMDT. Warszawa: Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju.
Komornicki, T., Rosik, P., Śleszyński, P., Solon, J., Wiśniewski, R., Stępniak, M., Czapiewski, K., Goliszek, S., & Regulska, E. (2013). Wpływ budowy autostrad i dróg ekspresowych na rozwój społeczno-gospodarczy i terytorialny Polski. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Komornicki, T., & Śleszyński, P. (2006). Docelowy układ autostrad a wewnętrzny i zewnętrzny popyt na nowoczesny transport drogowy. Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 12, 95‑108.
Komornicki, T., & Śleszyński, P. (2007). Popytowe uwarunkowania przebiegu trasy Via Baltica w Polsce. Przegląd Komunikacyjny, 46(2), 3‑9.
Komornicki, T., Śleszyński, P., & Węcławowicz, G. (2006). O potrzebie nowej wizji rozwoju sieci infrastruktury transportowej Polski, Przegląd Komunikacyjny, 45(6), 13‑20.
Komornicki, T., Wiśniewski, R., Baranowski, J., Błażejczyk, K., Degórski, M., Goliszek, S., Rosik, P., Solon, J., Stępniak, M., & Zawiska, I. (2015). Wpływ wybranych korytarzy drogowych na środowisko przyrodnicze i rozwój społeczno-ekonomiczny obszarów przyległych. Prace Geograficzne, 249. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Korcelli, P. (1997). The urban system of Poland in an era of increasing inter urban competition. Geographia Polonica, 69, 45‑54.
Koziarski, S. (2004). Rozwój przestrzenny sieci autostrad na świecie. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Kozłowski, S. (1997). Potrzeba rewizji programu budowy autostrad. W: A. Stasiak (red.), Konflikty wokół przebiegu autostrad w Polsce (s. 37‑64), Biuletyn KPZK PAN, 179. Warszawa.
Kudłacz, T. (2001). Rozwój regionalny Polski lat 90. - ocena dominujących procesów oraz spodziewanych tendencji, W: J. Szomburg (red.), Polityka regionalna państwa pośród uwikłań instytucjonalno-regulacyjnych (s. 16‑51). Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
Lijewski, T. (2000). Problemy zagospodarowania przestrzennego Polski w świetle przebudowy infrastruktury komunikacyjnej. Dokumentacja Geograficzna, 18. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Perdał, R., Churski, P., Herodowicz, T., & Konecka-Szydłowska, B. (2020). Geograficzny wymiar (nie) sprawiedliwości społecznej - wyzwania rozwoju regionalnego i lokalnego. Studia Regionalne i Lokalne, 3, 23‑50.
Potrykowski, M., & Taylor, Z. (1982). Geografia transportu. Zarys problemów, modeli i metod badawczych. Warszawa: PWN.
Rosik, P., & Szuster, M. (2008). Rozbudowa infrastruktury transportowej a gospodarka regionów. Poznań: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej.
Rosik, P., Stępniak, M., & Komornicki, T. (2015). The decade of the big push to roads in Poland: Impact on improvement in accessibility and territorial cohesion from a policy perspective. Transport Policy, 37, 134‑146. DOI
Słodczyk, J., & Szafranek, E. (2008). Przemiany funkcjonalno-przestrzenne na obszarach położonych w pasie autostrady A4. W: S. Dołzbłasz, A. Raczyk (red.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych. Europa bez granic - nowa jakość przestrzeni (s. 195‑200). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.
Śleszyński, P. (2008). Propozycja modyfikacji przebiegu polskiego odcinka Pan-Europejskiego Korytarza Drogowego nr 2. Przegląd Komunikacyjny, 47(1), 12‑19.
Śleszyński, P. (2009). Rozwój nowoczesnej drogowej sieci transportowej a efektywność połączeń głównych ośrodków miejskich (1989‑2015). Autostrady, 7, 50‑53.
Śleszyński, P. (2013). Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw. Przegląd Geograficzny, 85(2), 173‑197. DOI
Śleszyński, P. (2017). Wyznaczenie i typologia miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. Przegląd Geograficzny, 89(4), 565‑593. DOI
Śleszyński, P. (2018). Polska średnich miast. Założenia i koncepcja deglomeracji w Polsce. Warszawa: Klub Jagielloński.
Śleszyński, P., Bański, J., Degórski, M., & Komornicki, T. (2017). Delimitacja Obszarów Strategicznej Interwencji Państwa: obszarów wzrostu i obszarów problemowych. Prace Geograficzne, 260. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Śleszyński, P., & Komornicki, T. (2016). Klasyfikacja funkcjonalna gmin Polski na potrzeby monitoringu planowania przestrzennego, Przegląd Geograficzny, 88(4), 469‑488. DOI
Śleszyński, P., Komornicki, T., Rosik, P., Duma, P., Goliszek, S., Kubiak, Ł., Wiśniewski, R., Guzik, R., Fiedeń, Ł., Kocaj, A., Kołoś, A., & Wiedermann, K. (2019). Relacje funkcjonalno-przestrzenne między ośrodkami miejskimi i ich otoczeniem. Raport syntetyczny. Gdańsk: Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.
Taylor, Z. (1998). Polish transport policy: An evaluation of the 1994/5 White Paper. Journal of Transport Geography, 6(3), 227‑236. DOI
Węcławowicz, G., Bański, J., Degórski, M., Komornicki, T., Korcelli, P., & Śleszyński, P. (2006). Przestrzenne zagospodarowanie Polski na początku XXI wieku, Monografie, 6. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Węcławowicz, G., Degórski, M., Komornicki, T., Korzeń, J., Bański, J., Korzeń, J., Soja, R., Śleszyński, P., & Więckowski, M. (2006). Studia nad przestrzennym zagospodarowaniem obszaru wzdłuż granicy polsko-niemieckiej, Prace Geograficzne, 207. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Wolański, M., Kozłowska, P., Mrozowski, W., Pieróg, M., Widła-Domaradzki, Ł., & Krzewski, A. (2017). Efekty transportowe interwencji wspartych w ramach NSRO 2007‑2013. Raport końcowy, BDG-V.2611.27.2017.AD. Warszawa: Wolański sp. z o.o., EGO Evaluation for Goverment Organizations s.c., Michał Wolański.
Zioło, Z., & Piróg, S. (2000). Potencjał i struktura indywidualnych podmiotów gospodarczych zlokalizowanych wzdłuż drogi E-4 na odcinku Kraków-Przemyśl W: Z. Zioło (red.), Działalność człowieka i jego środowisko. Księga ku Czci Profesor Marianny Kozaneckiej w 70. Rocznicę Urodzin (s. 355‑373). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

93

Issue:

2

Start page:

233

End page:

248

Resource type:

Text

Detailed Resource Type:

Article

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2021.2.5

Source:

CBGiOS. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY 4.0 license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY 4.0] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 4.0 license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Central Library of Geography and Environmental Protection. Institute of Geography and Spatial Organization PAS

Projects co-financed by:

Operational Program Digital Poland, 2014-2020, Measure 2.3: Digital accessibility and usefulness of public sector information; funds from the European Regional Development Fund and national co-financing from the state budget.

Access:

Open

×

Citation

Citation style: