Aktywność spływów gruzowych w polskiej części Karkonoszy w świetle badań lichenometrycznych = The activity of debris flows in the Polish part of the Karkonosze Mountains in the light of lichenometric measurements

Kędzia, Stanisław; Parzóch, Krzysztof

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Aktywność spływów gruzowych w polskiej części Karkonoszy w świetle badań lichenometrycznych = The activity of debris flows in the Polish part of the Karkonosze Mountains in the light of lichenometric measurements Kędzia, StanisławParzóch, Krzysztof

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 88 z. 3 (2016)

Kędzia, Stanisław ; Parzóch, Krzysztof

cyrki polodowcowe ; spływy gruzowe ; datowania lichenometryczne ; Karkonosze

W latach 2011-2012 oraz 2014 r. prowadzono datowania lichenometryczne form utworzonych przez spływy gruzowe w karkonoskich kotłach polodowcowych: Wielkim Śnieżnym Kotle, Czarnym Kotle Jagniątkowskim, Kotle Małego Stawu, Kotle Łomniczki oraz niszy niwalnej Białego Jaru. Celem tych pomiarów było zbadanie aktywności spływów gruzowych w ostatnich 150 latach. Na podstawie przeprowadzonego datowania lichenometrycznego wydzielono trzy fazy aktywności spływów gruzowych w Karkonoszach. Pierwszą fazę, związaną z małą epoką lodową, charakteryzowała duża aktywność badanych procesów. Zakończyła się ona, podobnie jak w Tatrach, w latach 1920. Po niej nastał okres względnego spokoju, przerywany niewielką liczbą epizodów występowania spływów w latach 1930., 1940. i w roku 1964. Kolejna faza wzmożonej aktywności transportu materiału skalnego w obrębie form utworzonych przez spływy, włączając również nowe spływy gruzowe, rozpoczęła się w latach 1980. i trwa do dziś.

1. Bieroński J., Chmal H., Czerwiński J., Klementowski J., Traczyk A., 1992, Współczesna denudacja w górskich zlewniach Karkonoszy, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 155.
2. Chmal H., Traczyk A., 1998, Postglacjalny rozwój rzeźby Karkonoszy i Gór Izerskich w świetle analizy osadów rzecznych, jeziornych i stokowych, [w:] J. Sarosiek, J. Štursa (red.), Geoekologiczne Problemy Karkonoszy. Materiały z sesji naukowej w Przesiece, 15-18.X.1997, t. 1, Wyd. Acarus, Poznań, s. 81-87.
3. Czerwiński J., 1967, Osuwisko w dolinie Łomniczki w Karkonoszach, Opera Corcontica, 4, s. 169-175.
4. Czerwiński J., 1985, Główne rysy rzeźby i rozwój geomorfologiczny, [w:] A. Jahn (red.), Karkonosze polskie, Ossolineum, Wrocław, s. 53-76.
5. Czerwiński J., 1991, Powodzie w rejonie Karkonoszy od XV w. do czasów współczesnych, Acta Universitatis Wratislaviensis, 1237, Prace Instytutu Geograficznego, A6, s. 85-104.
6. Dunajski A., 1998, Sukcesja roślinności na lawinisku potoku błotno-kamienistego w dolinie Łomniczki w Karkonoszach – stan zaawansowania procesu po trzech latach, Acta Universitatis Wratislaviensis, 2090, Prace Botaniczne, 77, 2.
7. Engel Z., Traczyk A., Braucher R., Woronko B., Křižek M., 2011, Use of 10Be exposure ages and Schmidt hammer data for correlation of moraines in the Krkonoše Mountains, Zeitschrift für Geomorphologie, 55, 2, s. 175-196.
8. Gądek B., Grabiec M., Kędzia S., Rączkowska Z., 2016, Reflection of climate changes in the structure and morphodynamics of talus slopes (the Tatra Mountains, Poland), Geomorphology, 263, s. 39-49.
9. Kędzia S., 2011, Krzywa Lichenomnetryczna porostu naskalnego Rhizocarpon geographicum dla Karkonoszy, Przyroda Sudetów, 14, s. 141-148.
10. Kędzia S., 2013, Nowa krzywa lichenometryczna dla polskiej części Tatr, Przegląd Geograficzny, 85, 1, s. 53-63.
http://dx.doi.org/10.7163/przg.2013.1.4 -
11. Kędzia S., 2013, Problems and possibilities of lichenometric dating in Polish mountains, Geographia Polonica, 86, 4, s. 363-374.
http://dx.doi.org/10.7163/gpol.2013.29 -
12. Kędzia S., 2015, Lichenometric curves for the Polish part of the Karkonosze and Tatra Mountains established with a new method, Zeitschrift für Geomorphologie, 59, 1, s. 103-118.
http://dx.doi.org/10.1127/0372-8854/2014/0141 -
13. Kędzia S., Parzóch K., 2013, The activity of debris flows in the Łomniczka Cirque in the light of lichenometric dating, Opera Corcontica, 50/S, s. 75-80.
14. Kossowska M., 2013, Porosty, [w:] R. Knapik, A. Raj (red.), Przyroda Karkonoskiego Parku Narodowego, Karkonoski Park Narodowy, Jelenia Góra, s. 319-338.
15. Kotarba A., 2004, Zdarzenia geomorfologiczne w Tatrach Wysokich podczas małej epoki lodowej, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 197, s. 9-55.
16. Malik I., Owczarek P., 2009, Dendrochronological records of debris flow and avalanche in a mid-mountain forest zone (Eastern Sudetes – Central Europe), Geochronometria, 34, s. 57-66.
17. Migoń P., 2005, Karkonosze – rozwój rzeźby, [w:] M. Mierzejewski (red.), Karkonosze. Przyroda nieożywiona i człowiek, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 323-349.
18. Migoń P., Hradek M., Parzóch K., 2002, Extreme geomorphic events in the Sudetes Mountaiuns and their long-term impact, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 36, s. 29-49.
19. Migoń P., Kasprzak M., Knapik R., 2006, Spływ gruzowy w Wielkim Śnieżnym Kotle w sierpniu 2006 r., Przyroda Sudetów, 9, s. 157-168.
20. Migoń P., Parzóch K., 2008, Spływy gruzowe w Sudetach, Przegląd Geograficzny, 80, 3, s. 358-401.
21. Migoń P., Parzóch K., 2008, Geomorfologiczne uwarunkowania przebiegu górnej granicy lasu w Karkonoszach polskich, [w:] A. Mazur, A. Raj, R. Knapik (red.), Monitoring ekosystemów leśnych w Karkonoskim Parku Narodowym, Karkonoski Park Narodowy, Jelenia Góra, s. 29-38.
22. Migoń P., Parzóch K., 2010, Zdarzenia ekstremalne w systemie stokowym – grawitacyjne ruchy masowe i erozja gleb, [w:] P. Migoń (red.), Wyjątkowe zdarzenia przyrodnicze na Dolnym Śląsku i ich skutki, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego, 14, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 205-239.
23. Parzóch K., Dunajski A., 2002, Katastrofalne ruchy masowe w Karkonoskim Parku Narodowym zawiązane z nadmiernymi opadami, [w:] Z. Denisiuk (red.), Strategia zachowania różnorodności biologicznej i krajobrazowej obszarów przyrodniczo cennych dotkniętych klęską powodzi, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, s. 155-165.
24. Parzóch K., Migoń P., Szymanowski R., Gąsiorek M., 2007, Spływy gruzowe w północnej części Karkonoszy, [w:] J. Štursa J., R. Knapik (red.), Geoekologické problémy Krkonoš, Sbornik Meziná rodni Vědecké Konferencje, říjen 2006, Svoboda n. Úpou, Opera Corcontica, 44, 1, s. 81-88.
25. Parzóch K., Knapik R., 2009, Debris flow on NW slope of Mt. Śnieżka, triggered by heavy rainfall on 2 july 2009, [w:] R. Knapik, J. Andrle (red.), 7th International Conference, Geoecological Problems of Karkonosze Mts., Szklarska Poręba, 21-23.09.2009, Book of Abstracts, Karkonoski Park Narodowy, Szklarska Poręba, s. 126.
26. Pilous V., 1973, Strukturní mury v Krkonoších – I. část, Opera Corcontica, 10, s. 15-69.
27. Pilous V., 1975, Strukturní mury v Krkonoších – II. část, Opera Corcontica, 12, s. 7-50.
28. Pilous V., 1977, Strukturní mury v Krkonoších – III. část, Opera Corcontica, 14, s. 7-94.
29. Schwarzak S., Otop I., Kryza M. (red.), 2014, Projekcje klimatu, zanieczyszczenia powietrza i ładunki krytyczne w regionie granicznym Polski i Saksonii, Sächsisches Landesamt für Umwelt, Landwirtschaft und Geologie, Dresden.
30. Sobik M., Błaś M., Migała K., Godek M., Nasiółkowski T., 2013, Klimat, [w:] R. Knapik, A. Raj (red.), Przyroda Karkonoskiego Parku Narodowego, Karkonoski Park Narodowy, Jelenia Góra, s. 147-186.
31. Szymanowski R., 2004, Spływy gruzowo-błotne w Kotle Łomniczki, Przyroda Sudetów Zachodnich, 7, s. 223-232.
32. Wicik B., 1986, Asynchroniczność procesów wietrzenia i sedymentacji w zbiornikach jeziornych Tatr i Karkonoszy w postglacjale, Przegląd Geograficzny, 58, 4, s. 809-822.