Szlachta wołyńska wobec agresji tureckiej na Rzeczpospolitą w 1621 roku

Kupisz, Dariusz

doi:0023-5903

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Szlachta wołyńska wobec agresji tureckiej na Rzeczpospolitą w 1621 roku Kupisz, Dariusz

Object structure

Szlachta wołyńska wobec agresji tureckiej na Rzeczpospolitą w 1621 roku

Kwartalnik Historyczny R. 128 nr 2 (2021)

Kupisz, Dariusz

Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla ; Polskie Towarzystwo Historyczne

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Wojna polsko-turecka (1620-1621) [KABA] ; Wołyń (Ukraina ; region) -- 17 w. [KABA] ; Sejmiki szlacheckie -- Ukraina -- 1500-1800 [KABA] ; Szlachta -- Ukraina -- Wołyń (region) -- 1500-1800 [KABA] ; Sztuka i nauka wojenna -- Polska -- 17 w. [KABA] ; Polska -- siły zbrojne -- 17 w. [KABA]

W 1621 r. Rzeczpospolita została zmuszona do podjęcia olbrzymiego wysiłku militarnego w celu odparcia najazdu turecko-tatarskiego. W skali ogólnopaństwowej był on już przedmiotem zainteresowania historyków, toteż celem artykułu jest ukazanie mniej znanych aspektów przygotowań do wojny z Turcją, widzianych z perspektywy szlachty zamieszkującej określony region. Przedmiotem rozważań stało się w tym przypadku województwo wołyńskie, jedno z terytoriów bezpośrednio zagrożonych działaniami wojennymi. Materiał źródłowy pozwolił dowieść, że jego mieszkańcy podjęli w 1621 r. wysiłek militarny na skalę o wiele większą niż dotąd sądzono: wystawili pułk wojska powiatowego, oddziały prywatne i wolontarskie, kontyngent ordynacji ostrogskiej, a na koniec stawili się na pospolitym ruszeniu. Porównanie zgromadzonych danych z komputami wojsk Rzeczypospolitej, wystawionych wówczas przeciw Turkom dowodzi, że nie zawsze obejmują one wszystkie jednostki, które ostatecznie wzięły udział w walkach.

Deputaci Trybunału Koronnego 1578–1794. Spis, cz. 2: 1621–1660, oprac. Dariusz Kupisz, Wydawnictwo Sejmowe–UMCS, Warszawa–Lublin 2017
Filipczak-Kocur Anna, Skarbowość Rzeczypospolitej 1587–1648. Projekty – ustawy – realizacja, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2006
Gawron Przemysław, Dyscyplina w szeregach armii polsko-litewskiej na terenie Małopolski i Rusi Czerwonej w czasie przygotowań do wyprawy chocimskiej w 1621 r., „Czasopismo Prawno-Historyczne” 71, 2019, 2, s. 89–111
Kupisz Dariusz, Wojska powiatowe samorządów Małopolski i Rusi Czerwonej w latach 1572–1717, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008
Kupisz Dariusz, Wojsko powiatowe województwa wołyńskiego w XVII wieku, „Науковий Bісник Волинського Hаціонального Університету імені Лесі Українки” 22, 2009, s. 182–188
Kupisz Dariusz, Wyprawy żołnierza łanowego w Koronie w czasach Jana Kazimierza, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2018
Łopatecki Karol, Konfederacja byłych klientów, sług i pracowników Janusza Ostrogskiego działające w latach 1620–1621, „Studia Historyczne” 59, 2016, 3, s. 263–289
Łopatecki Karol, Organizacja, prawo i dyscyplina w polskim i litewskim pospolitym ruszeniu (do połowy XVII wieku), Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok 2013
Majewski Ryszard, Polski wysiłek obronny przed wojną chocimską 1621 r., „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 7, 1961, 1, s. 3–39
Majewski Wiesław, Chocim 1621 rok, w: Wojny polsko-tureckie w XVII w. Materiały z konferencji naukowej Kamieniec Podolski, 11–15 września 2000 r., red. Zdzisław Budzyński, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Przemyśl 2000, s. 9–22
Pietrzak Jerzy, Konfederacja lwowska w 1622 roku, „Kwartalnik Historyczny” 80, 1973, 4, s. 845–871
Pietrzak Jerzy, Po Cecorze i podczas wojny chocimskiej. Sejmy z lat 1620–1621, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1983
Podhorodecki Leszek, Kampania chocimska 1621 r. Działania przed oblężeniem, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 10, 1964, 2, s. 88–143
Podhorodecki Leszek, Raszba Noj, Wojna chocimska 1621 roku, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1979
Tretiak Józef, Historja wojny chocimskiej, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1921
Wimmer Jan, Wojsko i skarb Rzeczypospolitej u schyłku XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 14, 1968, 1, s. 3–91
Żojdź Karol, Hundert Zbigniew, Komput chocimski 1621 z rękopisu Biblioteki Narodowej, w: Studia nad staropolską sztuką wojenną, t. 2, red. Zbigniew Hundert, Napoleon V, Oświęcim 2013, s. 245–258
Архив Юго-западной России, издаваемый временной комиссией для разбора древних актов, cz. 2, t. 1, Типографиа Г.Т. Корчак-Новицкого, Kiïv 1861
Страшко Віктор Васильович, Сухих Лідія Андріївна, Татарський напад на Волинь 13–15 вересня 1621 р., „Архіви України” 5, 2011, s. 125–136
Страшко Віктор Васильович, Сухих Лідія Андріївна, Хотинська війна 1621 р. за актовими книгами ЦДІАК України, „Український Iсторичний Журнал” 6, 2011, s. 4–15