Ustroń-Jaszowiec : niespełniony sen o socjalistycznym kurorcie (ze studiów nad kulturą wczasów i wypoczynku w PRL-u)

Artykuł traktuje o wczasowym miasteczku Jaszowiec w Ustroniu, stanowiącym wyjątkową w dziejach PRL próbę zrealizowania w praktyce marzenia o wzorcowym, idealnym socjalistycznym kurorcie. Autor identyfikuje i rekonstruuje mechanizmy oraz przesłanki ideologicznego niepowodzenia przedsięwzięcia, zarazem wskazując i tłumacząc przestrzenie ograniczonego (ale realnego) sukcesu Jaszowca jako wypoczynkowej propozycji dla mieszkańców PRL-u. Analizowany w ten sposób kompleks okazuje się „antywzorcem” socjalistycznej budowy.

Aleksander T., Kultura wypoczynku na wczasach, Warszawa 1986.
Białas Z., Ustroński kurort w latach 1858–1876, „Kalendarz Ustroński” 2011, s. 70–83.
Białas Z., Ustroński kurort w połowie XIX wieku, „Kalendarz Ustroński” 2010, s. 236–253.
Białas Z., Ustrońskie łazienki borowinowe, „Kalendarz Ustroński” 2003, s. 72–77.
Błasiak W., Szczepański M.S., Wódz J., Szczyrk – miasto w sytuacji inwazji turystycznej (socjologiczne studium układu lokalnego), Katowice 1990.
Cieszyn. Zarys rozwoju miasta i powiatu, red. J. Chlebowczyk, Katowice 1973.
Dąbrowski P., Resortowość jako źródło zagrożeń w systemie zarządzania kryzysowego, „Prace Geograficzne” 2014, t. LV, s. 19–26.
Dziuba A., Dziurok A., Linek B., Tracz B., Węgrzyn D., Jerzy Ziętek. Konteksty kariery w komunistycznym państwie, Katowice 2018.
Fic M., Między nauką a propagandą. Śląski Instytut Naukowy im. Jacka Koraszewskiego w Katowicach (1957–1992), Katowice 2014.
Gładysz A., Moje badawcze przygody w Jaszowcu, „Kalendarz Ustroński” 2001, s. 68–71.
Gładysz A., Wczasy w Jaszowcu, Katowice 1974.
Gołkowski W., Generał czynu, „Kalendarz Ustroński” 2000, s. 141–146.
Gonda-Soroczyńska E., Nietypowe połączenie funkcji uzdrowiskowej z funkcją przemysłową na przykładzie uzdrowiska Ustroń, „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich” 2013, nr 3, s. 31–45.
Gurjanowa H., Jałowiecki B., Przestrzenno-społeczne zagadnienia organizacji wypoczynku, Warszawa 1972.
Guzik H., Działalność uzdrowiskowa w Ustroniu w latach 2000–2006, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2010, nr 821, s. 111–128.
Jarosz D., „Masy pracujące przede wszystkim”. Organizacja wypoczynku w Polsce 1945–1956, Warszawa–Kielce 2003.
Kincel R., Lata dwudzieste, lata trzydzieste, „Kalendarz Ustroński” 2004, s. 41–47.
Kincel R., Rozmaitości z początków kurortu, „Kalendarz Ustroński” 2003, s. 37–52.
Korcz P., Lecznictwo ogólne i uzdrowiskowe po 1945 r., w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 333–383.
Kubień B., Historia budownictwa w Ustroniu, „Pamiętnik Ustroński” 2001, t. XI, s. 20–39. Lipowczan H., Jaszowiec, Katowice 1970.
Łobodzińska B., Ewolucja założeń programowych wczasów pracowniczych w Polsce Ludowej w latach 1945–1965, w: Wzory społeczne wakacji w Polsce. Studia i materiały z badań socjologicznych, red. Z. Skórzyński, A. Ziemilski, t. I, Warszawa 1971, s. 143–184.
Malczewska-Pawelec D., Pawelec T., Akcja „lato”. Peerelowskie uzdrowisko przygotowuje się do sezonu (na przykładzie Ustronia), w: Tradycje i perspektywy rozwoju kultury uzdrowiskowej w Iwoniczu-Zdroju w kontekście europejskim, red. B. Płonka-Syroka, A. Kaźmierczak, S. Jandziś, A. Syroka, Wrocław 2018, s. 341–362.
Michałek A., Rozwój i charakterystyka budownictwa w Ustroniu, w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 529–576.
Michałek A., Życie gospodarcze 1945–1989, w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 671–722.
Migdał K., Psychologia czasu wolnego, Warszawa 2011.
Okrasa R., Organizacja, finansowanie i formy wczasów pracowniczych, Warszawa 1988.
Okrasa R., Wczasy pracownicze. System organizacyjny, Warszawa 1979.
Pilch J., Rozwój Ustronia jako letniska i uzdrowiska (do r. 1939), „Pamiętnik Ustroński” 1989, t. II, s. 3–14.
Pilch M., Jaszowiec, „Pamiętnik Ustroński” 2001, t. XI, s. 73–78.
Płonka-Syroka B., Kultura uzdrowiskowa w Polsce w latach 1918–2012. Społeczno-kulturowe uwarunkowania zmiany jej modelu, w: Zdrowie i choroba. Wpływ jakości życia na kulturę w Europie Środkowej, red. A. Barciak, Katowice 2013, s. 174–200.
Sierpiński J., Wczasy pracownicze w Polsce Ludowej. Problematyka ekonomiczna i społeczna, Warszawa 1968.
Skórzyński Z., Typologia i zasięg społeczny wzorów wakacyjnych w Polsce w świetle badań reprezentatywnych, w: Wzory społeczne wakacji w Polsce. Studia i materiały z badań socjologicznych, red. Z. Skórzyński, A. Ziemilski, t. I, Warszawa 1971, s. 209–218.
Skórzyński Z., Wzory społeczne wakacji w Polsce – ważniejsze wyniki badań, w: Wzory społeczne wakacji w Polsce. Studia i materiały z badań socjologicznych, red. Z. Skórzyński, A. Ziemilski, t. II, Warszawa 1971, s. 305–312.
Sowiński P., Wakacje w Polsce Ludowej. Polityka władz i ruch turystyczny (1945–1989), Warszawa 2005.
Szkaradnik L., Od gminnej do miejskiej Rady Narodowej, w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 9–72.
Szkaradnik L., Początki i rozwój uzdrowiska, w: Ustroń 1305–2005, t. I: 1305–1945, red. I. Panic, Ustroń 2005, s. 361–380.
Szkaradnik L., Początki uzdrowiska w Ustroniu, „Kalendarz Ustroński” 2001, s. 37–43.
Szkaradnik L., Życie społeczne i polityczne do 1990 r., w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 117–176.
Szkaradnik L., Żyromski M., Przejawy aktywności kulturalnej w Ustroniu po 1945 r., w: Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007, s. 201–269.
Sztwiertnia G., Kombinat uzdrowiskowo-wypoczynkowy, w: Cieszyn. Zarys rozwoju miasta i powiatu, red. J. Chlebowczyk, Katowice 1973, s. 617–631.
Topolski J., Historia i życie, Lublin 1988.
Tracz B., Ślązak – żołnierz – gospodarz. Jerzy Ziętek jako przykład mitologizacji politycznej, w: A. Dziuba, A. Dziurok, B. Linek, B. Tracz, D. Węgrzyn, Jerzy Ziętek. Konteksty kariery w komunistycznym państwie, Katowice 2018, s. 40–51.
Tradycje i perspektywy rozwoju kultury uzdrowiskowej w Iwoniczu-Zdroju w kontekście europejskim, red. B. Płonka-Syroka, A. Kaźmierczak, S. Jandziś, A. Syroka, Wrocław 2018.
Ustroń 1305–2005, t. I: 1305–1945, red. I. Panic, Ustroń 2005.
Ustroń 1305–2005, t. II: 1945–2005, red. L. Szkaradnik, K. Szkaradnik, Ustroń 2007.
Walczak J., Jerzy Ziętek. Biografia Ślązaka (1901–1985), Katowice 2002.
Walicki R., Polityka społeczna zakładów pracy w sferze wypoczynku urlopowego, Warszawa 1985.
Wzory społeczne wakacji w Polsce. Studia i materiały z badań socjologicznych, red. Z. Skórzyński, A. Ziemilski, t. I–II, Warszawa 1971.
Zdrowie i choroba. Wpływ jakości życia na kulturę w Europie Środkowej, red. A. Barciak, Katowice 2013.