Drugi rozbiór i powstanie kościuszkowskie w świetle korespondencji Ottona Heinricha Igelströma

Korespondencja Ottona Heinricha Igelströma z Katarzyną II i jej faworytem Płatonem Zubowem nie tylko daje wgląd w szczegóły działań Inflantczyka na stanowisku rosyjskiego generała en chef i ambasadora w Rzeczypospolitej w latach 1793– 1794, ale pozwala też na lepsze zrozumienie strategii Rosji podczas dławienia powstania kościuszkowskiego wybuchłego w następstwie II rozbioru Rzeczypospolitej. Najważniejszym elementem tej strategii było przeniesienie większości koronnych i litewskich żołnierzy do służby rosyjskiej oraz wykorzystanie w razie potrzeby pozostałego terytorium Rzeczypospolitej jako teatru ewentualnej wojny między Cesarstwem Rosyjskim a Prusami. Plany te pokazują też nieliczenie się Petersburga z politycznymi kosztami osiągniecia swoich celów, włącznie z ryzykiem wybuchu w Polsce powstania.

Butterwick Richard, Światło i płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733–1795), Wydawnictwo Literackie, Kraków 2022.
Cegielski Tadeusz, Kądziela Łukasz, Rozbiory Polski 1772–1793–1795, WSiP, Warszawa 1990.
Dolinskas Vydas, Simonas Kosakovskis. Politinė ir karinė veikla Lietuvos Didžiojoje Kunigaikštystėje 1763–1794, Vaga, Vilnius 2003.
Dymek Benon, Posłowie mazowieccy na sejmie grodzieńskim 1793 roku, „Rocznik Mazowiecki” 25, 2013, s. 33–51.
Iłowajski Dmitrij, Sejm grodzieński roku 1793. Ostatni sejm Rzeczypospolitej Polskiej, nakł. J K. Żupańskiego, Poznań 1872.
Jurgaitis Robertas, „Vilniaus seimelio veikla 1717–1795 m.”, rozprawa doktorska, Vytauto Didņiojo Universitetas, Lietuvos Istorijos Institutas, Kaunas 2007, (dostęp: 29 III 2024).
Jusupović Monika, Sejmik preński (1791–1794), „Miscellanea Historico-Iuridica” 21, 2022, 1, s. 287–304.
Kądziela Łukasz, Od Konstytucji do Insurekcji. Studia nad dziejami Rzeczypospolitej w latach 1791–1794, [red. nauk. Wojciech Kriegseisen], Neriton, Warszawa 2011 (Prace Naukowe Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego).
Kądziela Łukasz, Między zdradą a służbą Rzeczypospolitej. Fryderyk Moszyński w latach 1792–1793, Volumen, Warszawa 1993.
Knapik Joanna, Wątki biblijne na sejmie w Grodnie w 1793 roku, „Nasza Przeszłość” 98, 2002, s. 365–392.
Kornatowski Wiktor, Kryzys bankowy w Polsce 1793 roku. Upadłość Teppera, Szulca, Kabryta, Prota Potockiego, Łyszkiewicza i Heyzlera, z przedm. Ludwika Krzywickiego, [s.n.], Warszawa 1937.
Lord Robert Howard, Drugi rozbiór Polski, Pax, Warszawa 1984.
Mathiez Albert, Rewolucja Francuska, Książka i Wiedza, Warszawa 1956.
Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1777–1794. Spisy, t. 1 (cz. 1–4), t. 2, wyd. Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki, Valdas Rakutis, Jarosław Gdański, Księgarnia Akademicka, Kraków 1998–2002.
Rolnik Dariusz, Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 – styczeń 1793), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2000.
Smoleński Władysław, Konfederacja targowicka, nakładem autora, Kraków 1903.
Szyndler Bartłomiej, Powstanie kościuszkowskie 1794, Ancher, Warszawa 1994.
Šmigelskytė-Stukienė Ramunė, Życie parlamentarne na Litwie w ostatnich latach istnienia Rzeczypospolitej. Sejmiki lutowe 1794 r. w województwie brzesko-litewskim, w: Unie międzypaństwowe, parlamentaryzm, samorządność. Studia z dziejów ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów, red. Wacław Uruszczak i in., Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2020, s. 291–310.
Tokarz Wacław, Milczkowie sejmowi, „Przegląd Współczesny” 6, 1927, 23, s. 40–55.
Tokarz Wacław, Warszawa przed wybuchem powstania 17 kwietnia 1794 roku, Napoleon V, Oświęcim 2018.
Turiłowa Świetłana L., Rosyjscy przedstawiciele dyplomatyczni w Rzeczypospolitej w XVII–XVIII, „Kwartalnik Historyczny” 105, 1998, 2, s. 71–79.
Аниперков Вадим Вадимович, Под маской сотрудничества. Конфликты российских войск и пророссийских конфедераций на землях Великого княжества Литовского в 1792–1793 гг., „Исторический вестник” 33, 2020, s. 138–176.
Аниперков Вадим, „Наш партизан”. Личность и служебная карьера Шимона Коссаковского в свете российской дипломатической и военной корреспонденции (1790–1794 гг.), „XVIII amžiaus studijos”, 7: „Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė. Giminė. Bendrija. Grupuotė” 2021, s. 97–156.
Аніпяркоў Вадзім Вадзімавіч, Гандаль правіянтам і фуражом у 1792–1793 гг. у кантэксце адносін паміж шляхтай Вялікага Княства Літоўскага і войскамі Расійскай імперыі, w: Гісторыя гандлю на тэрыторыі Беларусі, red. Анастасія Скеп’ян, Беларуская навука, Мінск 2016, s. 201–211.
Брегер Герман, Источники по истории парламентаризма ВКЛ в фондах НИАБ в Минске, w: Парламентарызм у Вялікім Княстве Літоўскім у XVIII стагоддзі, red. Андрэй Уладзіміравіч Мацук, Робертас Юргайціс, Беларуская навука, Мiнск 2020 (Актуальные проблемы истории и культуры, t. 2), s. 26–50.
Костомаров Николай Иванович, Последние годы Речи Посполитой, Тип. Ф.С. Сущинского, Санкт-Петербург 1870.
Курукин Игорь Владимирович, Последний фаворит. Платон Зубов, Издательство Наука, Санкт-Петербург 2022.
[Романов] Георгий Михайлович Вел[икий] кн[язь], Монеты царствования Императрицы Екатерины II, t. 1, Типография Министерства путей сообщения (А. Бенке), Сaнкт-Петербург 1894.
Стегний Пётр Владимирович, Разделы Польши и дипломатия Екатерины II. 1772. 1793. 1795, Международные отношения, Москва 2002.
Шмигельските-Стукене Рамуне, Сеймики Гродненского воеводства в феврале 1794 г. Среди раздоров и интриг, w: Парламентарызм у Вялікім Княстве Літоўскім у XVIII стагоддзі, red. Андрэй Уладзіміравіч Мацук, Робертас Юргайціс, Беларуская навука, Мiнск 2020 (Актуальные проблемы истории и культуры, t. 2), s. 280–300.