Afera Roseline Gadek „Rose” – przykład działalności polskiego wywiadu wojskowego we Francji w dobie odprężenia

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie pracy polskiego wywiadu wojskowego w dobie odprężenia. Aby zilustrować uwarunkowania, w jakich działał, wybrano sprawę agentki Roseline Gadek „Rose”, która pracowała w CEDOCAR (Bibliothèque centrale du centre de documentation de l’armement – Centralna Biblioteka Ośrodka Dokumentacji Uzbrojenia) w Paryżu i wyniosła stamtąd dokumenty potrzebne polskiemu Ministerstwu Obrony Narodowej. W 1979 r. jej historia zakończyła się aresztowaniem dwóch funkcjonariuszy polskiego wywiadu wojskowego. Ze względu na dobre wzajemne relacje postanowiono tego faktu nie nagłaśniać medialnie.

Bagieński W., Wywiad cywilny Polski Ludowej w latach 1945–1961, t. I–II, Warszawa 2017.
Baszkiewicz J., Francja, Warszawa 1997.
Bosak H., Wnuk generała. Z tajemnic polskiego wywiadu 1977–1979, Warszawa 2000.
Cenckiewicz S., Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991, Warszawa 2009.
Gołębiewicz M., Sprawa zabójstwa oficera wywiadu PRL Władysława Mroza: zbrodnia – śledztwo – konsekwencje, „Dzieje Najnowsze” 2022, nr 1, s. 121–151.
Jarosz D., Pasztor M., Polska – Francja 1970–1980. Relacje wyjątkowe?, Warszawa 2006.
Jarosz D., Pasztor M., Robineau, Bassaler i inni. Z dziejów stosunków polsko-francuskich w latach 1948–1953, Toruń 2001.
Jarosz D., Pasztor M., Stosunki polsko-francuskie 1944–1980, Warszawa 2008.
Jusińska-Choma M., „Sprawa Charzewskiego” – redakcja i współpracownicy „Niezależnego Pisma Młodych Katolików Spotkania” jako obiekt działania Służby Bezpieczeństwa (1977–1979), „Res Historica” 2007, t. XXV, s. 85–123.
Jusińska-Choma M., Współpraca środowiska „Spotkań” z emigracją na Zachodzie. Przyczynek do badań, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2010, nr 1 (15), s. 187–210.
Kania D., Targalski J., Marosz M., Resortowe dzieci. Służby, Warszawa 2015.
Koper S., Wywiad nie wybacza zdrady – Władysław Mróz, w: idem, Polscy szpiedzy 2, Warszawa 2020, s. 129–153.
Kowalsky B. (w rozmowie z Krzysztofem Pyzią), Ile oni wiedzą o Tobie? Szpiedzy i podsłuchy w Polsce, Warszawa 2019.
Kubiak K., Nuklearna suwerenność. Jak Francja stała się atomowym mocarstwem?, „Polityka. Pomocnik Historyczny” 2023, nr 3, s. 116–117.
Pasztor M., „Gry wywiadów” a stosunki polsko-francuskie w latach 1956–1968, w: Europa Środkowa i Wschodnia w XX w. Studia ofiarowane Wiesławowi Balcerakowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. A. Koryn, P. Łossowski, Warszawa–Łowicz 2004, s. 299–311.
Pasztor M., Między Paryżem, Warszawą a Moskwą. Stosunki polsko-francuskie w latach 1954–1969, Toruń 2003.
Pawlikowicz L., Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956–1964, Warszawa 2004.
Persak K., Sprawa Henryka Hollanda, Warszawa 2006.
Piekałkiewicz J., Dzieje szpiegostwa, Warszawa 1999,
Sikora M., Black Box. Wywiad jako instrument transferu technologii i wsparcia decyzji ekonomicznych w PRL 1955–1990, Katowice–Warszawa 2021.
Stempin A., Sypiając z wrogiem, „Historia. Uważam Rze” 2022, nr 5 (122), s. 14–15.
Stosunki dyplomatyczne Polski. Informator, t. I: Europa 1918–2006, red. K. Szczepanik, A. Herman-Łukasik, B. Janicka, Warszawa 2007.
Wolton Th., Le KGB en France, Paris 1986.
Zychowicz P., Żydzi. Opowieści niepoprawne politycznie, Poznań 2016.