Orthopterans (Orthoptera) of the Tatra Mountains and Podhale (Poland)

Liana, Anna

doi:10.3161/00159301FF2013.56.2

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Orthopterans (Orthoptera) of the Tatra Mountains and Podhale (Poland) Liana, Anna

Orthopterans (Orthoptera) of the Tatra Mountains and Podhale (Poland)

Fragmenta Faunistica, vol. 56, no. 2 ; Orthoptera of the Polish Tatra Mts and Podhale ; Fauna prostoskrzydłych (Orthoptera) polskiej części Tatr i Podhala

Liana, Anna

Polska Akademia Nauk. Muzeum i Instytut Zoologii

Museum and Institute of Zoology, PAS

Warszawa

2013

Bibliogr. s. 127-128 ; S. 113-129 : il. w tym kolor. ; 25 cm ; Streszcz. pol. Nazwy taksonów również łac.

Czasopismo/Artykuł

Prostoskrzydłe -- Polska -- Tatry (góry) -- wykazy faunistyczne [KABA] ; Prostoskrzydłe -- Polska -- Podhale (region) -- wykazy faunistyczne [KABA] ; Orthoptera ; owady ; Insecta ; zmiany fauny ; rozmieszczenie geograficzne ; frekwencja ; rozmieszczenie pionowe

Na podstawie własnych badań terenowych przeprowadzonych w latach 2008-2009, materiałów w zbiorach MiIZ PAN oraz Muzeum Przyrodniczego ISEZ PAN, a także notatek terenowych Władysława Bazyluka z lat 1953-1956 i literatury, wykonano przegląd gatunków prostoskrzydlych (Orthoptera) stwierdzonych w polskich Tatrach i przylegającej od północy części Podhala. Wykazano 32 gatunki, w tym 18 nie wymienianych dotychczas z polskiej części Tatr. Odnotowano trzy gatunki górskie: Isophya camptoxypha, Tetrix tuerki, Miramella alpina. Do najpospolitszych należały: Metrioptera roeselii, Omocestus viridulus i Euthystira brachyptera (frekwencja od 60 do 78%). Porównując dane z czterech okresów: pierwsze dziesięciolecia XX wieku, lata 50. i 80. XX wieku oraz lata 2008-2009 stwierdzono istotne zmiany w ortopterofaunie, w dużej mierze odpowiadające dynamice zmian w otwartych środowiskach Tatr. W porównaniu z latami 50. współcześnie obserwuje się zanikanie gatunków kserofilnych (Myrmeleotettix maculatus, Stenobothrus lineatus, S. stigmaticus) i innych prostoskrzydlych preferujących środowiska z niską roślinnością (Ch. albomarginatus), a jednocześnie wzrost frekwencji gatunków związanych z wysoką i gęstą roślinnością łąk górskich i ziołorośli (I. camptoxypha, M. roeselii, Eu. brachyptera, Ch. dorsatus, Ch. apricarius). Takie zmiany są prawdopodobnie efektem zakazu wypasu na terenie całego Tatrzańskiego PN w latach 60. oraz sukcesji wysokich bylin i traw w miejscach zdegradowanych wcześniej przez nadmierny wypas, gdzie dochodziło do odsłonięcia podłoża skalnego. Szczególnie interesujący jest przypadek Eu. brachyptera, gatunku który w latach 50.należał do rzadko spotykanych (F= 8%), a obecnie osiąga wysoką frekwencję (F=76,8 %).

BAZYLUK W. 1957. Nowe dla Polski lub rzadsze gatunki z rzędów Blattodea, Mantodea, Orthoptera i Dermaptera.Fragmenta Faunistica, Warszawa, 7: 263-282.
BAZYLUK W. 1958. Tetrigidae (Orthoptera) Polski. Fragmenta Faunistica, Warszawa, 7: 379-409.
BAZYLUK W. 1962. Materiaux pour la connaissance des Orthoptères paléarctiques. I—II. Deux espéces nouvelles du genre Tetrix Latr. Annales Zoologici., Warszawa, 20: 207-212.
BAZYLUK W. 1971. Prostoskrzydle (Orthoptera) Bieszczadów Zachodnich wraz z opisem Isophya posthumoidalis n. sp. Fragmenta Faunistica, Warszawa, 17: 127-159.
BAZYLUK W. 1978. Karaczany (Blattodea), prostoskrzydle (Orthoptera) i skorki (Dermaptera) Pienin oraz góry Wżar. Fragmenta faunistica, Warszawa, 22: 7-50.
BAZYLUK W., LIANA A. 2000. Prostoskrzydle Orthoptera. In: Katalog Fauny Polski, XVII, 2. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, 156 pp.
BUKOWSKI M. 2009. Dynamika zarastania polan tatrzańskich. In: GUZIK M. (ed.), Długookresowe zmiany w przyrodzie i użytkowaniu Tatrzańskiego Parku Narodowego, pp. 15-32. Wydawnictwa TPN, Zakopane.
CHLÁDEK F. 1986. K vertikálnimu razšiřeni rovnokřidlých (Orthoptera), švabů (Blattoptera) a škvorů (Dermaptera) v Belanských Tatrách. Zprávy Československé společnosti entomologické při ČSAV, Praha, 22: 103-108.
EBNER R. 1914. Beiträge zur Kenntnis der Orthopteren-Fauna von Österreich-Ungam.(Schluss.). Internationale Entomologische Zeitschrift, Guben, 7: 309-312.
GUZIK M. 2001. Analiza zmian szaty roślinnej Tatr przy wykorzystaniu technik geopatycznych na przykładzie Doliny Bystrej i Suchej Stawiańskiej. Master Thesis University of Agriculture in Cracow, 129 pp. Available from: www.gis.tpn.pl/zawartość/biblioteka/guzik-praca (31 Dec 2013).
HARZ K. 1975. Die Orthopteren Europas II. The Orthoptera of Europe II. In: Series entomologica. 11. Dr. W. Junk B. V. Publishers, The Hague, 939 pp.
HELLER K. G., ORCI K. M., GREIN G. & INGRISCH S. 2004. The Isophya species of Central and Western Europe (Orthoptera: Tettigonioidea: Phaneropteridae). Tijdschrift voor Entomologie, Leiden, 147 (2): 237-258.
JANUSZEWSKI J., GŁAZEK G. & FEDOROWICZ-JACKOWSKI W. 2005. Tatry i Podtatrze. Atlas satelitarny 1 : 15000. Geosystems Polska, Warszawa, XXXII + 201 pp.
KONDRACKI J. 2011. Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa, 441 pp.
KRIŠTÍN A. 2010. Rovnokřidlovce (Orthoptera). In: KOUTNÁ A. & CHOVANCOVÁ B. (eds): Tatry. Přiroda, historie, život. Baset, Praha, 648 pp.
KUNTZE R. 1930. Przyczynek do znajomości szarańczaków (Orthoptera) południowej Polski. Polskie Pismo Entomologiczne, Lwów, 9: 99-103.
KUNTZE R. & NOSKIEWICZ J. 1938. Zarys zoogeografii polskiego Podola. Prace naukowe. Towarzystwa Naukowego we Lwowie. II. Lwów, 4, VIII, 538 pp.
LIANA A. 1990. Rozprzestrzenienie i ekologia prostoskrzydlych (Orthoptera) w Górach Świętokrzyskich. Fragmenta faunistica, Warszawa, 33: 203-246.
LIANA A. 2011. Operat fauny owadów prostoskrzydlych (Orthoptera). In: Plan ochrony Bieszczadzkiego PN, Krameko, pp. 245-264. Available from: www.Krameko.com.pl/bdpn/BdPN/Plan-Ochrony (30 Jan 2013).
LIANA A. 2012. Materiały do poznania fauny prostoskrzydlych (Orthoptera) Beskidu Żywieckiego. Nowy Pamiętnik Fizjograficzny, Warszawa, 7: 7-23.
MOKRZECKI Z. 1928. Sprawozdanie z działalności Zakładu Ochrony Lasu i Entomologii w Skierniewicach. 1924- 1927. Polskie Pismo Entomologiczne, Lwów, 6: 265-325.
NASKRĘCKI P. 1993. Owady prostoskrzydle. In: MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H. (eds), Przyroda Kotliny Zakopiańskiej. Poznanie, przemiany, zagrożenia i ochrona, pp. 279-280. Tatrzański Park Narodowy, Kraków- Zakopane, 418 pp.
SZELIGA-MIERZEJEWSKI W.1928. Dermaptera et Orthoptera Polonica (Notatka tymczasowa). Rozprawy i Wiadomości Muzeum Dzieduszyckich, Lwów, 10: 59-65.
URBAŃSKI J. 1931. Materiały do fauny owadów prostoskrzydlych Województwa Poznańskiego. Polskie Pismo Entomologiczne, Lwów, 10: 50-59.
WESOŁOWSKA M. 2009. Zmiany roślinności łąkowej Tatr Zachodnich i ich przedpola w ciągu ostatniego półwiecza, pp.91-104. In: Guzik M. (eds), Długookresowe zmiany w przyrodzie i użytkowaniu TPN. Wydawnictwa TPN, Zakopane.
WĘGLEŃSKI P. 1964. Cytological and genetical observations on Polish species of the genus Tetrix Latr. (Orthoptera, Tetrigidae). Annales Zoologici, Warszawa, 22: 421-139.
ZACHER F. 1917. Die Geradflügler Deutschlands und ihre Verbreitung. Systematisches und synonimisches Verzeichnis der im Gebiete des Deutschen Reiches bisher aufgefundenen Orthopteren-Arten (Dermaptera, Oethecaria, Saltatoria). G. Fischer Verb, Jena, VIII + 287 + 3 nbl. pp.