Główne cechy i postulaty kaszubskiego ruchu regionalnego po 1989 r. = Main features and demands of the Kashubian regional movement after 1989

Kowalski, Mariusz; Konopski, Michał

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Główne cechy i postulaty kaszubskiego ruchu regionalnego po 1989 r. = Main features and demands of the Kashubian regional movement after 1989 Kowalski, MariuszKonopski, Michał

Object structure

Główne cechy i postulaty kaszubskiego ruchu regionalnego po 1989 r. = Main features and demands of the Kashubian regional movement after 1989

Przegląd Geograficzny T. 96 z. 1 (2024)

Kowalski, Mariusz : Autor ; Konopski, Michał : Autor

regionalism ; Kashubia ; Kashubian organizations ; Pomeranian Voivodeship

Regionalizm jest spontanicznym ruchem społecznym dążącym do ochrony, zachowania oraz przekazywania cennych wartości kultury lokalnej i regionalnej. Pod tym względem Kaszubi zdecydowanie wyróżniają się spośród wszystkich ruchów regionalistycznych w Polsce. Uwarunkowania uformowały ich w wewnętrznie zintegrowaną i dobrze zorganizowaną społeczność zajmującą zwarty obszar osadniczy w północnej Polsce i cechującą się niekwestionowaną odrębnością etniczno-językową. Celem pracy było określenie podstaw, dążeń i przejawów działalności kaszubskich regionalistów po 1989 r. Badania składały się z trzech etapów. Pierwszy dotyczył analizy historii i obecnego stanu społeczności kaszubskiej oraz reprezentujących ją ruchów regionalnych. Drugi etap polegał na analizie jakościowej treści dokumentów organizacji regionalistycznych w latach 1991‑2018. Zwieńczeniem badań było przeprowadzenie wywiadów eksperckich z czołowymi przedstawicielami wybranych organizacji kaszubskich. Po upadku systemu komunistycznego Kaszubi liczyli, że w wolnej Polsce będą mogli upomnieć się o swoje prawa jako wyodrębniająca się społeczność regionalna. Nosicielami tych postulatów stało się odrodzone Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie oraz działacze kaszubscy w ramach ogólnopolskich partii politycznych o charakterze liberalnym i centro-prawicowym. Ograniczoność postulatów kaszubskich sprawiała, że mogli je realizować w ramach głównego nurtu polskiej polityki. Dobrze zorganizowani działacze kaszubscy mogli osiągnąć znacznie więcej, występując jako wpływowi działacze partii ogólnonarodowych niż jedynie jak członkowie ruchu kaszubskiego.

Adamkowicz, M. (2012). Unijny zakaz zażywania tabaki oburzył Kaszubów. Będą protestować, Dziennik Bałtycki, wydanie internetowe z dnia 12.06.2012. Pobrane z: https://dziennikbaltycki.pl/unijny-zakaz-zazywania-tabaki-oburzyl-kaszubow-beda protestowac/ar/594911 (07.03.2024).
Bialasiewicz, L. (2002). Upper Silesia: Rebirth of a regional identity in Poland. Regional & Federal Studies, 12(2), 111‑132. https://doi.org/10.1080/714004749
Borzyszkowski, J. (2014). Historia Kaszubów. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.
Brencz, A. (1996). Wielkopolska jako region etnograficzny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Chojnicki, Z., & Czyż, T. (1992). Region - regionalizacja - regionalizm. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny, 2, 1‑17.
Damrosz, J. (1987). Region i regionalizm (studium interdyscyplinarne). Warszawa: Instytut Kultury.
Dołowy, N. (2008). Kaszubi - naród, mniejszość, grupa posługująca się językiem regionalnym. Przegląd Humanistyczny, 6, 73‑94.
Elias, A. Franco-Guillén, N., Basile, L. i Szöcsik, E. (2021). Summary Report on Comparative Framing Analysis of Regionalist Movements' Political Claims. Pobrane z: https://cwps.aber.ac.uk/wp-content/uploads/sites/13/2023/07/Summary-Report-on-Comparative-Framing-Analysis-of-Regionalist-Movements-Political-Claims-1.pdf (07.03.2024).
Elias, A., Basile, L., Franco-Guillén, N., i Szöcsik, E. (2023). The Framing Territorial Demands (FraTerr) dataset: A novel approach to conceptualizing and measuring regionalist actors' territorial strategies. Regional & Federal Studies, 33(3), 355‑370. https://doi.org/10.1080/13597566.2021.1964481
Erikson, E. (1959). Identity and the life cycle. Selected papers by Erik H. Erikson. Psychological Issues, 1. New York: International Universities Press.
Franco-Guillén, N., & Elias, A. (2021). Explaining Regionalist Actors' Framing Strategies and their Electoral and Political Consequences. Pobrane z: https://cwps.aber.ac.uk/wp-content/uploads/sites/13/2023/07/Explaining-Regionalist-Actors-Framing-Strategies-and-their-Electoral-and-Political-Consequences-1.pdf (07.03.2024).
Gorzelak, G. (1993). Regionalizm i regionalizacja w Polsce na tle europejskim. Studia Lokalne i Regionalne, 9(42), 45‑70.
GUS. (2012). Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników. Warszawa: GUS.
Huntington, S. (1998). Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego. Warszawa: Muza SA.
Kleina, K. (2012). Kaszubska siła w parlamencie. W: K. Kleina, C. Obracht-Prondzyński (red.), Społeczność kaszubska w procesie przemian: kultura - tożsamość - język. Kancelaria Senatu, Warszawa, 135‑177.
Konopski, M. (2022). Rola podziału administracyjnego w kształtowaniu tożsamości terytorialnej społeczności Podlasia. Prace Geograficzne, 278. Warszawa: IGiPZ PAN.
Koneczny, F. (1935). O wielości cywilizacyi. Kraków: Gebethner i Wolf.
Kowalski, M. (2000). Geografia wyborcza Polski. Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych Polaków w latach 1989‑1998. Warszawa: PAN IGiPZ.
Kowalski, M. (2005). Zachowania wyborcze Kaszubów. W: M. Dutkowski (red.), Zagospodarowanie przestrzenne i rozwój obszarów nadmorskich w Polsce (s. 51‑53). Szczecin: Oficyna IN PLUS.
Kowalski, M., & Śleszyński, P. (2000). Uwarunkowania zachowań wyborczych w województwie słupskim, Warszawa: PAN IGiPZ.
Kwaśniewski, K. (1986). Regionalizm. Poznań: Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne.
Latoszek, M. (red.). (1990). Kaszubi. Monografia socjologiczna. Rzeszów: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa.
Matykowski, R. (2017). Zbiorowości społecznoprzestrzenne i ich związki z terytorium: formy i czynniki regionalizmu w Polsce. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Mazurek, M. (2010). Język, przestrzeń, pochodzenie. Analiza tożsamości kaszubskiej. Gdańsk: Instytut Kaszubski.
Nowicka, E. (2007). Stara i nowa kaszubskość. Kaszubskość jako etniczność i jako regionalizm. W: C. Obracht-Prondzyński (red.), Kim są Kaszubi? Nowe tendencje w badaniach społecznych (s. 83‑102). Gdańsk: Instytut Kaszubski.
Obracht-Prondzyński, C. (2003). W kręgu problematyki kaszubsko-pomorskiej. Studia i szkice. Gdańsk-Wejherowo: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, Instytut Kaszubski w Gdańsku.
Piskozub, A. (1987). Dziedzictwo polskiej przestrzeni. Geograficzno-historyczne podstawy struktur przestrzennych ziem polskich. Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź: Ossolineum.
Plit, J. (2006). Granice krajobrazów kulturowych i ich trwałość. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, 5, 55‑63.
Prawelska-Skrzypek, G., & Matykowski, R. (2003). Współczesne oblicza regionalizmu. Analiza przypadków w Polsce. W: A. Kojder, K.Z. Sowa (red.), Los i wybór: dziedzictwo i perspektywy społeczeństwa polskiego (s. 229‑252). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Rybicka, E. (2011). Ponowoczesny regionalizm i badania komparatystyczne. Rocznik Komparatystyczny, 2, 141‑161.
Rykiel, Z. (1985). Badania świadomości regionalnej - przykład regionu katowickiego. Przegląd Geograficzny, 57(1‑2), 37‑58.
Synak, B. (1998). Kaszubska tożsamość. Ciągłość i zmiana. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Tajfel, H., Billig, M.G., Bundy, R.P., & Flament, C. (1971). Social categorization and intergroup behaviour. European, Journal of Social Psychology, 1(2), 149‑178. https://doi.org/10.1002/ejsp.2420010202