Subtitle:

Sprawozdania Archeologiczne 69 (2017)

Publisher:

Instytut Archeolgoii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Place of publishing:

Kraków

Description:

ill. ; 25 cm

Type of object:

Journal/Article

Abstract:

The current recognition of plant materials obtained from archaeological sites of the Linear Pottery Culture in the Upper Vistula basin made it possible to indicate the species that were cultivated and utilised by the Early Neolithic human communities. The data presented in this paper, referring to the occurrence of macroscopic plant remains of various types, was collected from 23 sites (97 identifi ed taxa). The analyses covered charred remains of plants, their imprints in daub and pottery, and fragments preserved within the mass of clay used for production of ceramic vessels. The results of these studies have delivered a great number of interpretative opportunities; apart from reconstructions of the environment and economic behaviours of fi rst farmers, these opportunities included the versatile application of plants, and clearly indicated that an application of plants and organic materials was highly diversifi ed and constituted the grounds on which human economy of the Early Neolithic was based.

References:

Ayerdi M., Echazarreta-Gallego M., de Francisco-Rodriguez F., Hernández H. H. and Sarasketa- Gartzia I. 2016. Acorn cake during the Holocene: experimental reconstruction of its preparation in the western Pyrenees, Iberia. Vegetation History and Archaeobotany 25, 443-457. DOI 10.1007/s00334-016-0563-1.
Bieniek A. 2007. Neolithic plant husbandry in the Kujawy region of central Poland. In S. Colledge and J. Conolly (eds.), The Origins and Spread of Domestic Plants in Southwest Asia and Europe. University College London Institute of Archaeology Publications. California: Left Coast Press, Walnut Creek, 327-342.
Bieniek A. and Lityńska-Zając M. 2001. New fi nds of Malus sylvestris Mill. (wild apple) from Neolithic sites in Poland. Vegetation History and Archaeobotany 10, 105-106.
Behre K.-E. 1992. The history of rye cultivation in Europe. Vegetation History and Archaeobotany 1, 141-156.
Behre K.-E. 2008. Collected seeds and fruits from herbs as prehistoric food. Vegetation History and Archaeobotany 17, 65–73.
Bogaard A. 2004. Neolithic Farming in Central Europe. An archaeobotanical study of crop husbandry practices. London: Routledge Taylor & Francis Group.
Burchardówna H. 1953. Rośliny uprawne w pradziejach Polski. Przegląd Archeologiczny 9 (2-3), 154-176.
Byszewski W. 1972. Runo leśne. In W. Byszewski (ed.), Surowce roślinne. Warszawa: PWN, 328-339.
Collegde S. and Conolly J. 2014. Wild plant use in European Neolithic subsistence economies: a formal assessment of preservation bias in archaeobotanical assemblages and the implications for understanding changes in plant diet breadth. Quaternary Sciences Reviews 101, 193-206.
Conolly J., Colledge S. and Shennan S. 2008. Founder effect, drift, and adaptive change in domestic crop use in early Neolithic Europe. Journal of Archaeological Science 35, 2797-2804.
Czekaj-Zastawny A. 2014. Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (=Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad.
Deforce K., Bastiaens J., Van Calster H. and Vanhoutte S. 2009. Iron Age acorns from Boezinge (Belgium): the role of acorn consumption in prehistory. Archaologisches Korrespondenzblatt 39, 381-392.
Dzieżyc J. 1967. Podstawy rolnictwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne.
Ford R. I. 1986. Archaeobotanical data from Olszanica. In S. Milisauskas (ed.), Early Neolithic Settlement and Society at Olszanica (= Memoirs of the Museum of Anthropology 19). London: Routledge Taylor & Francis Group, 263.
Giżbert W. 1961. Wyniki analizy botanicznej szczątków i odcisków roślin na polepie z paleniska przy jamie 1, ze stanowiska w Olszanicy, pow. Kraków. In J. K. Kozłowski and A. Kulczycka, Materiały kultury starszej ceramiki wstęgowej z Olszanicy, pow. Kraków. Materiały Archeologiczne (aneks 1) 3, 29-43.
Hanelt P. (ed.). 2001. Mansfeld’s encyclopaedia of agricultural and horticultural crops 1-6. Berlin: Springer.
Helbæk H. 1960. Comment on Chenopodium album as a food plant in Prehistory. Berichte des Geobotanischen Institutes. Rübel 31, 16-19.
Jankowska D. 1997. Neolityczne spichrze z obszaru ziem polskich. Sbornik Praci Filozofi cké Fakulty Brnénské Unwerzity. Studia Minora Facultatis Philosophicae Universitatis Brunensis 2, 113-124.
Klichowska M. 1969. Analiza botaniczna materiałów z osady neolitycznej z Pietrowic Wielkich, pow. Racibórz. Sprawozdania Archeologiczne 20, 413-416.
Klichowska M. 1969. Odciski jęczmienia zwyczajnego na neolitycznej polepie z Sobociska, pow. Oława. Sprawozdania Archeologiczne 21, 397.
Kozłowski K. and A. Kulczycka 1961. Materiały kultury starszej ceramiki wstęgowej z Olszanicy, pow. Kraków. Materiały Archeologiczne 3, 29-43.
Körber-Grohne U. 1988. Nutzpfl anzen in Deutschland. Kulturgeschichte und Biologie. Stuttgart: Konrad Theiss Verlag.
Kreuz A., Marinova E., Schäfer E. and Wiethold J. 2005. A comparison of early Neolithic crop and weed assemblages from the Linearbandkeramik and the Bulgarian Neolithic cultures: differences and similarities. Vegetation History and Archaeobotany 14, 237-258.
Kruk J., Lityńska-Zając M. and Milisauskas S. 2016. Gospodarka roślinna w neolicie. Studium przypadku. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Kukułka A. 2001. Wczesnoneolityczna osada w Gwoźdźcu, gm. Zakliczyn, stan. 2 na Pogórzu Wiśnickim. In J. Gancarski (ed.), Neolit i początki brązu w Karpatach polskich. Krosno: Muzeum Podkarpackie w Krośnie, 11-40.
Kuźniewski E. and Augustyn-Puziewicz J. 1986. Przewodnik ziołolecznictwa ludowego. Warszawa: PWN
Latałowa M. 1998. Botanical analysis of a bundle of fl ax (Linum usitatissimum L.) from a early medieval site in northern Poland; a contribution to the history of fl ax cultivation and its fi eld weeds. Vegetation History and Archaeobotany 7, 97-107.
Latałowa M. 1999. Palaeoecological reconstruction of environmental conditions and economy in early medieval Wolin. Acta Palaeobotanica 39, 183-271.
Latałowa M. 1999. Pyłek i szczątki makroskopowe roślin w warstwach kulturowych wczesnośredniowiecznego portu w Wolinie. In K. Wasylikowa (ed.), Rośliny w dawnej gospodarce człowieka (= Polish Botanical Studies. Guidebook Series 23). Krakoìw: Polish Academy of Sciences. W. Szafer Institute of Botany 245-261.
Latałowa M. and Rączkowski W. 1999. Szczątki lnu (Linum usitatissimum L.) z wczesnośredniowiecznego stanowiska we Wrześnicy (północna Polska) w interpretacji botanicznej i archeologicznej. In K. Wasylikowa (ed.), Rośliny w dawnej gospodarce człowieka (= Polish Botanical Studies. Guidebook Series 23). Kraków: Polish Academy of Sciences. W. Szafer Institute of Botany 263-278.
Lityńska M. 1986. Nowe znalezisko owoców jabłoni dzikiej (Malus sylvestris (L.) Mill.) z neolitu Polski. Sprawozdania Archeologiczne 38, 49-55.
Lityńska M. 1986. Plant remains identifi ed through analysis of imprints in daub. In S. Milisauskas (ed.), Early Neolithic Settlement and Society at Olszanica (= Memoirs of the Museum of Anthropology 19). London: Routledge Taylor & Francis Group, 264.
Lityńska-Zając M. 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Lityńska-Zając M. 2007. Early Neolithic agriculture in south Poland reconstructed from archaeobotanical plant remains. In S. Collegde and J. Conolly (eds.), The Origins and Spread of Domestic Plants in Southwest Asia and Europe. California: University College London Institute of Archaeology Publications. Left Coast Press, Walnut Creek, 315-326.
Lityńska-Zając M. 2008. Usable wild plants in the archaeological record from Poland: selected examples. In Z. Sulgostowska and J. Tomaszewski (eds.), Man – Millenia – Environment. Studies in honour of Romuald Schild. Warszawa: Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences, 107-112.
Lityńska-Zając M. 2010. Badania archeobotaniczne na stanowisku 21 (autostradowe 243) w Szarowie, gm. Kłaj. Kraków (typescript of elaboration stored in Archive of Krakowski Zespół do Badań Autostrad).
Lityńska-Zając M. 2010. Flora Stradowa we wczesnym średniowieczu – wyniki badań archeobotanicznych. In M. Lityńska-Zając, D. Makowicz-Poliszot, A. Tyniec, B. Sz. Szmoniewski and M. Wołoszyn, Stradów wczesnośredniowieczny zespół osadniczy 2. Materiały archeobotaniczne i archeozoologiczne z badań na stanowisku 1 w latach 1956-1963 (= Polskie Badania Archeologiczne 37). Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 27-50.
Lityńska-Zając M. 2013. The importance of leguminous plants in the diet of Neolithic and Early Bronze Age populations of Little Poland. In S. Kadrow and P. Włodarczak (eds.), Environment and subsistence – forty years after Janusz Kruk’s „Settlement studies…” (= Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa 11). Rzeszów, Bonn: Institute of Archaeology, Rzeszów University & Verlag Dr. Rudolf Habelt GmbH, 295-301.
Lityńska-Zając M., Cywa K., Tomczyńska Z., Wasylikowa K., Madeyska E., Koziarska A. and Skawińska- Wieser K. 2015. Badania archeobotaniczne na wielokulturowym stanowisku 2 w Zagórzu, gm. Niepołomice, woj. małopolskie. Raport 10, 161-186.
Lityńska-Zając M., Cywa K., Wasylikowa K. and Tomczyńska Z. 2012. Makroskopowe szczątki roślinne z obiektów kultury przeworskiej w Brzeziu, stan. 33, gm. Kłaj. In R. Naglik, B. Roczkalski and P. Włodarczak (eds.), Wyniki badań na wielokulturowym kompleksie stanowisk 33, 39 i 29 w Brzeziu, gm. Kłaj, pow. wielicki. Kraków (typescript of elaboration stored in Archive of Krakowski Zespół do Badań Autostrad).
Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z., Wasylikowa K., Cywa K., Koziarska A. and Skawińska-Wieser K. 2010. Pozostałości roślinne ze stanowiska 12 w Szarowie. Kraków (typescript of elaboration stored in Archive of Krakowski Zespół do Badań Autostrad).
Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z., Wasylikowa K., Cywa K. and Koziarska A. 2011. Raport z badań botanicznych prowadzonych na wielokulturowym stanowisku w Modlniczce, stan. 2, gm. Wielka Wieś. Kraków (typescript of elaboration stored in Archive of Krakowski Zespół do Badań Autostrad).
Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z., Wasylikowa K., Cywa K. and Madeyska M. 2012. Makroskopowe szczątki roślinne ze stanowiska kultury ceramiki wstęgowej rytej w Brzeziu, stan. 40, gm. Kłaj. In L. Czerniak (ed.), Brzezie, gm. Kłaj, woj. małopolskie, stanowisko 40 (AUT 246) 3. Kraków (typescript of elaboration stored in Archive of Krakowski Zespół do Badań Autostrad).
Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z., Wasylikowa K., Cywa K. and Madeyska E. 2013. Pozostałości roślinne z obiektów neolitycznych na stan. 10, 11 w Targowisku, pow. Wielicki. In J. Kruk and A. Zastawny (eds.), Targowisko, stan. 10, 11. Osadnictwo epoki kamienia (=Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 611-629.
Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z., Wasylikowa K., Cywa K., Madeyska M.and Koziarska A. 2012. Makroskopowe szczątki roślinne ze stanowiska 14-15 w Targowisku, gm. Kłaj. In L. Czerniak (ed.), Targowisko, gm. Kłaj, woj. małopolskie, stanowisko 14-15 (AUT 146, 147) 3. Kraków (typescript of elaboration stored in Archive of Krakowski Zespół do Badań Autostrad).
Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z., Wasylikowa K., Cywa K., Madeyska M.and Koziarska A. 2012. Makroskopowe szczątki roślinne ze stanowiska 16 w Targowisku, gm. Kłaj. In L. Czerniak (ed.), Targowisko, gm. Kłaj, woj. małopolskie, stanowisko 16 (AUT 145) 5. Kraków (typescript of elaboration stored in Archive of Krakowski Zespół do Badań Autostrad).
Lityńska-Zając M. and Wasylikowa K. 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych (= Vademecum Geobotanicum). Poznań: Sorus.
Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., Cywa K., Tomczyńska Z., Madeyska M., Koziarska A. and Skawińska- Wieser K. 2014. Brzezie, stan. 17, gm. Kłaj. Materiały archeobotaniczne z obiektów kultury ceramiki wstęgowej rytej. In A. Czekaj-Zastawny, Brzezie 17. Osada kultury ceramiki wstęgowej rytej (= Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad, 405-436.
Lityńska-Zając M., Tomczyńska Z., Wasylikowa K., Cywa K., Madeyska M., Koziarska A. and Skawińska-Wieser K. 2012. Makroskopowe szczątki roślinne ze stanowiska 12-13 w Targowisku, gm. Kłaj. In L. Czerniak (ed.), Targowisko, gm. Kłaj, woj. małopolskie, stanowisko 3, 12, 13, 34 (AUT 171, 148, 149, 175). Kraków (typescript of elaboration stored in Archive of Krakowski Zespół do Badań Autostrad).
Lityńska-Zając M., Wasylikowa K., Tomczyńska Z., Cywa K. and Madeyska M. 2012. Wielokulturowe stanowisko w Modlnicy, gm. Wielka Wieś, woj. małopolskie, stan. 5. Badania archeobotaniczne. Kraków (typescript of elaboration stored in Archive of Krakowski Zespół do Badań Autostrad).
Łuczaj Ł. 2004. Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. Krosno: Chemigrafia.
Łuczaj Ł. 2011. Dziko rosnące rośliny jadalne użytkowane w Polsce od połowy XIX w. do czasów współczesnych. Etnobiologia Polska 1, 57-125.
Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. In J. B. Faliński (ed.), Vademecum Geobotanicum 3. Warszawa: PWN.
Maurizio A. 1926. Pożywienie roślinne i rolnictwo w rozwoju dziejowym. Warszawa: Kasa Mianowskiego.
Moskal-del Hoyo M., Rauba-Bukowska A., Lityńska-Zając M., Mueller-Bieniek A. and Czekaj-Zastawny A. 2016. Plants used as temper in the oldest Neolithic pottery from south-eastern Poland: a study based on anatomy of grasses. Vegetation History and Archaeobotany. DOI 10.1007/s00334-016-0595-6.
Okuniewska-Nowaczyk I., Milecka K., Makohonienko M., Harmata K., Madeja J. and Nalepka D. 2004. Secale cereale L. – Rye. In M. Ralska-Jasiewiczowa (ed.), Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 347-353.
Ożarowski A. and Jaroniewski W. 1989. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
Podbielkowski Z. 1985. Słownik roślin użytkowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne.
Schweingruber F. H. 1978. Mikroskopische Holzanatomie. Zürich: Schweizerichen Nationalfonds zur Förderung der wissenschaftlichen Forschung unterstützte Untersuchung.
Szymański W. M. 2008. Wstępne badania nad efektywnością zbioru organów podziemnych dzikich roślin jadalnych Polski. In Ł. Łuczaj (ed.), Materiały z konferencji Dzikie rośliny jadalne –zapomniany potencjał przyrody, Przemyśl-Bolestraszyce 13 września 2007 r. Bolestraszyce: Arboretum i Zakład Fizjografi i w Bolestraszycach, 19-66.
Twarowska E. 1983. Zdobywanie pożywienia (zbieractwo wczesnośredniowieczne w Polsce). In J. K. Kozłowski and S. K. Kozłowski (eds.), Człowiek i środowisko w pradziejach. Warszawa: PWN, 218-231.
Tylkowa D. 1989. Medycyna ludowa w kulturze wsi Karpat polskich. Tradycja i współczesność. Wrocław: Ossolineum.
Tymrakiewicz W. 1962. Atlas chwastów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne.
Wasylikowa K. 1983. Antropogeniczne zmiany roślinności w holocenie. In J. K. Kozłowski and S. Kozłowski (eds.), Człowiek i środowisko w pradziejach. Warszawa: PWN, 53-71.
Wasylikowa K., Tomczyńska Z., Polcyn M. and Bieniek A. 2003. Użytkowanie roślin przez ludność osady kultury łużyckiej. In R. Grygiel (ed.), Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 6-7 w Kowalewicach, pow. Zgierz, woj. łódzkie (trasa autostrady A-2) (= Via Archaeologica Lodziensis 1). Łódź: Fundacja Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jazdżewskiego, 339-359.
Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J. and Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. In Z. Mirek (ed.), Biodiversity of Poland 2. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 7-183.
Zegarski Z. 1985. Źródła i kształt terapii roślinnej. In A. Paluch (ed.), Etnobotanika. Materiały I Ogólnopolskiego Seminarium Etnobotanicznego. Wrocław: WUW, 9-24.
Zohary D., Hopf M. and Weiss E. 2012. Domestication of plants in the Old World. Oxford: Oxford University Press.

Relation:

Sprawozdania Archeologiczne

Volume:

69

Start page:

271

End page:

295

Detailed Resource Type:

Article

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:63480 ; 0081-3834 ; 10.23858/SA69.2017.011

Source:

IAiE PAN, call no. P 244 ; IAiE PAN, call no. P 245 ; IAiE PAN, call no. P 243 ; click here to follow the link

Language:

eng

Rights:

Rights Reserved - Free Access

Terms of use:

Copyright-protected material. May be used within the limits of statutory user freedoms

Digitizing institution:

Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Library of the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences

Projects co-financed by:

Ministry of Science and Higher Education ; Activities popularizing science (DUN)

Access:

Open