Subtitle:

Odrodzenie i Reformacja w Polsce T. 61 (2017)

Contributor:

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Publisher:

Polska Akademia Nauk. Instytut Historii

Place of publishing:

Warszawa

Description:

s. 235-257 ; 24 cm. ; Streszczenie w jęz. angielskim

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

Celem artykułu jest wskazanie źródeł dla komentarza tekstowego Nowego Testamentu w tłumaczeniu Jakuba Wujka z 1593 r. Zagadnienie zostanie przedstawione na przykładzie Dz 2, 14–36. Jezuita w pracy translatorskiej posłużył się angielskim Nowym Testamentem z Rheims z 1582 r. i łacińskim komentarzem Roberta Bellarmina pt. Disputationes Christianae Fidei. Kwestia źródeł dla Nowego Testamentu w tłumaczeniu Wujka była do tej pory niemal zupełnie niezbadana albo rozpoznana błędnie. Tymczasem zestawienie komentarza Wujkowego z komentarzami z dzieła Bellarmina i Nowym Testamentem z Rheims doprowadziło do zaskakujących rezultatów: Jakub Wujek, jeden z najwybitniejszych tłumaczy biblijnych XVI w., najprawdopodobniej znał język angielski, a jego komentarz tekstowy do Nowego Testamentu z 1593 r. stanowi kompilację tekstów dwóch wyżej wymienionych dzieł. To oznacza, że jako komentator Wujek był w ogromnym stopniu odtwórczy i zależny od źródeł, i nie korzystał bezpośrednio z dzieł Ojców Kościoła, ale cytował ich fragmenty z gotowych już kompendiów.

References:

Biblia swięta / Thoiest / Księgi Starego y Nowego Zakonu / własnie z Zydowskiego / Greckiego / y Laćińskiego / nowo na Polski ięzyk z pilnośćią y wiernie wyłożone, Brześć Litewski: [S. Murmelius lub C. Bazylik?], nakł. M. Radziwiłł, 1563, 2°, BO, sygn. XVI.F.4013
BIBLIA TO IEST KSIĘGI STAREGO Y NOWEGO TESTAMNETV WEDŁVG ŁACINSKIEGO przekładu starego, w kośćiele powszechnym przyiętego, na Polski ięzyk z nowu z pilnośćią przełożone, Z DOKŁADANIEM TEXTV ZYDOWSKIEGO y Greckiego, y z wykładem Katholickim, trudnieyszych mieysc do obrony Wiary swiętey powszechney przeciw kacerztwóm tych czasów nalezących: PRZEZ D. IAKVBA WVYKA Z WĄGROWCA, THEOLOGA SOCIETATIS IESV. Z DOZWOLENIEM STOLICE APOSTOLSKIEY, a nakładem Iego M. Kśiędza Arcybiskupa Gnieźnieńskiego, etć. wydane, Kraków: Druk. Łazarzowa, nakł. S. Karnkowski, 1599, 2°, BUWr, sygn. 437771, BO, sygn. XVI.F.4289
D. Bieńkowska, Jak Jakub Wujek Pismo Święte na język polski przekładał (O warsztacie tłumacza i technice przez niego stosowanej), „Bobolanum”, 9, 1998 Disputationes Roberti Bellarmini Politiani, Societatis Iesv, De Controversiis Christianae Fidei, Adversus huius temporis Haereticos: Tribus Tomis comprehensae. Primi Tomi. Tertia Controversia Generalis, De Summo Pontifice, Ingolstadii: Sartorius, 1587
D. Frick, Anglo-Polonica. The Rheims New Testament of 1582 and the Making of the Polish Catholic Bible, „The Polish Review”, 36, 1991
D. Frick, Polish Sacred Philology in the Reformation and the Counter-Reformation (Chapters in the History of the Controversies 1551–1632), Berkeley–Los Angeles–London 1989
J. Gołąb, O tłumaczeniu Nowego Testamentu przez Jakóba Wujka, Warszawa 1906
D. Kuźmina, Pod sztandarem słowa, Warszawa 2004
The NEVV TESTAMENT OF IESVS CHRIST, TRANSLATED FAITH-FVLLY INTO ENGLISH out of the authentical Latin, according the best corrected copies of the same, diligently conferred vvith the Greeke and other editions in divers languages: Vvith ARGVMENTS of bookes and chapters, ANNOTATIONS, and other necessarie helpes, for the better vnderstanding o the text, and specially for the discoverie of the CORRVPTIONS of divers late translations, and for cleering the CONTROVERSIES in religion, of these daies: IN THE ENGLISH COLLEGE OF RHEMES, Rhemes: I. Fogny, 1582, Princeton Theological Seminary Library, sygn. 3.25.13.40-2/6
P. Nicko-Stępień, Wulgata Lowańska a Nowy Testament w przekładzie ks. Jakuba Wujka z roku 1593. Studium Mt 16, 13–20, OiRwP, 59, 2015, s. 47–66
Nowy Testament Pana naszego IESVSA CHRISTVSA. Z nowu z Laćińskiego y z Gręckiego na Polskie wiernie a szczyrze przełożony: y Argumentami abo Summariuszami każdych Kśiąg / y Rozdźiałow / y Annotacyami po brzegach obiaśniony. Przydane są Nauki y Przestrogi mało nie za każdym Rozdźiałem: Porownanie Ewangelistow SS. Dźieie y drogi rozmaite Piotra y Pawła S. y Regestr rzeczy głownieyszych na końcu. Przez D. IAKVBA WVYKA, Theologa Societatis IESV. Z dozwoleniem Starszych. Pod rozsądek Kośćioła S. Powszechnego Rzymskiego wszytko niech podlęże, Kraków: A. Piotrkowczyk, 1593, 4°, BO, sygn. XVI.Qu.3065
Nowy Testament Pana naszego IESVSA CHRISTUSA. Z nowu z Laćińskiego y z Græckiego na Polskie wiernie a szczyrze przełożony. Przez D. IAKVBA WVYKA Theologa Societatis IESV. Z dozwoleniem Starszych. Pod rozsądek Kośćioła S. Powszechnego Rzymskiego wszytko niech podlęże, Kraków: A. Piotrkowczyk, 1594, 8°, BO, sygn. XVI.O.665
NOWY TESTAMENT. To iest Wszytkie pisma nowego Przymierza / z Greckiego ięzyka na rzecż Połską wiernie y szcżerze przełożone. Przydane iest rozne cżytanie na brzegach / ktore się w inszych kśięgach nayduie: y Reiestr na końcu, [Kraków]: A. Rodecki, 1577, 4°, BO, sygn. XVI.Qu.1773
Nowy Testament w przekładzie ks. dr Jakuba Wuika T.J. z roku 1593, red. W. Smereka, Kraków 1966
Nowy Testament znowu przełożony / a na wielu mieyscach za pewnemi dowodami od przysad przez Simona Budnego ocżyśćiony / i krotkiemi przypiskami po kraioch objaśniony. Przydane też są na końcu tegoż dostateczniejsze przypiski/ które każdey iak miarz odmiany przyczyny ukazuią, Łosk: [Daniel z Łęczycy], nakł. J. Kiszka, 1574, 8°, BO, sygn. XVI.O.191
L. Piechnik, Początki Akademii Wileńskiej (1570–1599), Rzym 1984
R. Pietkiewicz, Pismo Święte w języku polskim w latach 1518–1638. Sytuacja wyznaniowa w Polsce a rozwój edytorstwa biblijnego, [rozprawa doktorska], Wrocław 2002
J. Sygański, Korespondencja ks. Jakóba Wujka z Wągrówca z lat 1569–1596, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, 44, 1918
J. Sygański, Korespondencja ks. Jakóba Wujka z Wągrówca z lat 1569–1596,„Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, 45, 1918
J. Sygański, Korespondencja ks. Jakóba Wujka z Wągrówca z lat 1569–1596, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, 46, 1920

Relation:

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

Volume:

61

Start page:

235

End page:

257

Detailed Resource Type:

Artykuł naukowy oryginalny

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:64856 ; 0029-8514 ; 10.12775/OiRwP.2017.08

Source:

IH PAN, sygn. A.512/61 Podr. ; IH PAN, sygn. A.513/61 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY-ND 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Instytutu Historii PAN

Access:

Otwarty