Czy metodologia powinna zaćmiewać faktografię? Nowe spojrzenie na rewolucję 1905 roku

Łaniewski, Aleksander

doi:1230-5057

Skip to main menu
Skip to search engine
Skip to content
Skip to footer

Download

Title: Czy metodologia powinna zaćmiewać faktografię? Nowe spojrzenie na rewolucję 1905 roku

Abstract:

Artykuł stanowi polemikę z założeniami, które w swojej pracy Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne zaprezentował Wiktor Marzec. Będąca niewątpliwie nowym głosem w dyskusji nad problematyką rewolucyjnych wydarzeń początku XX w. pozycja, zdaniem autora, jest przesycona anglosaską metodologią, nie wnosząc nowych faktograficznych ustaleń do literatury przedmiotu. Skupienie się na wyrywkowych fragmentach rewolucji roku 1905 oraz ignorowanie niektórych sił społeczno-politycznych nie wystarcza do omówienia plebejskiego doświadczenia politycznego oraz do całościowego opisu polskiej nowoczesności politycznej.

References:

„Mówią Wieki” (2015), nr 1.
„Praktyka Teoretyczna”, http://www.praktykateoretyczna.pl/. Rewolucja1905.pl.
Anarchizm a bandytyzm, Warszawa 1906.
Anarchizm i anarchiści na ziemiach polskich do 1914 r., zebr. i oprac. H. Rappaport, Warszawa 1981.
Ajnenkiel E., Rewolucjoniści Mściciele, „Rocznik Łódzki” 29 (1980), s. 137–184.
Baumgarten L., Dzieje Wielkiego Proletariatu, Warszawa 1966.
Bender R., Społeczne inicjatywy chrześcijańskie w Królestwie Polskim, Lublin 1978.
Bendyk E., Oburzeni 1905. Zapomniana rewolucja z początku XX w., https://www.polityka.pl/ tygodnikpolityka/historia/1622495,2,zapomniana-rewolucja-z-poczatku-xx-w.read.
Bergman O., Narodowa Demokracja a Żydzi 1918–1929, Poznań 2015.
Boerner I., Pamiętnik z lat 1904–1905 (wraz z załącznikami), red. T. Karbowniczek, Piotrków Trybunalski 2011.
Bogalecki T., Łódzkie barykady wolności i godności: czerwiec 1905 roku, Łódź 2010.
Bogucka M., Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2005.
Burski J., Brzeziński K., Próba wykorzystania programu komputerowego QDA Miner do realizacji projektu badawczego „Cztery dyskursy o nowoczesności – modernizm peryferii na przykładzie Łodzi (XIX–XX wiek)”, „Przegląd Socjologii Jakościowej” (2014), nr 2, s. 82–99.
Chwedoruk R., Ruchy i myśl polityczna syndykalizmu w Polsce, Warszawa 2011.
Ciechomska M., Od matriarchatu do feminizmu, Poznań 1996.
Cymbrowski B., Frysztacki K., Socjologowie patrzą wstecz. Socjologia historyczna między teorią społeczną a splotem subdyscyplin szczegółowych, w: Socjologia historyczna. Wokół wyzwań i praktyki badawczej, red. idem, Opole 2015, s. 11–20.
Cymbrowski B., Od historyzmu do socjologii historycznej. Szkic o metodologii, w: Socjologia historyczna. Wokół wyzwań i praktyki badawczej, red. idem, K. Frysztacki, Opole 2015, s. 61–78.
Dobrowolski P., Narodowa Demokracja byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego: studium z zakresu myśli politycznej i działalności obozu narodowego na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1897–1918, Kraków 2010.
Domańska E., Historia egzystencjalna. Krytyczne studium narratywizmu i humanistyki zaangażowanej, Warszawa 2012.
Domańska E., Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej humanistyce, Poznań 2006.
Dzido M., Kobiety Solidarności, Warszawa 2016.
Dziedzictwo rewolucji 1905–1907, red. A. Żarnowska [i in.], Warszawa–Radom 2007.
Giter-Granatsztajn N., Barykady i katorga. Wspomnienia anarchisty, Poznań 2015.
Gliński W., Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich w łódzkim okręgu przemysłowym (1905–1914), „Łódzkie Studia Teologiczne” (2015), nr 2, s. 61–70.
Glubińska E., Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne – Wiktor Marzec, http://szuflada.net/rebelia-i-reakcja-rewolucja-1905-roku-i-plebejskie-doswiadczenie-polityczne-wiktor-marzec/.
Harvey D., Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, tłum. A. Kowalczyk [i in.], Warszawa 2012.
Historia Ogólno-Żydowskiego Związku Robotniczego Bund (msps), t. 1–3, red. G. Aronson, Z. Dubnow-Erlich, I.S. Herc [i in.], tłum. M. Grinberg, M. Krychow, Warszawa 1974.
Jarska N., Kobiety z marmuru. Robotnice w Polsce w latach 1945–1960, Warszawa 2015.
Kaczyńska E., Ludzie ukarani. Więzienia i system kar w Królestwie Polskim 1815–1914, Warszawa 1989.
Kamińska M., Wzmianki o koegzystencji Polaków i Żydów w tekstach opowiadań robotników łódzkich (analiza językowa), w: Dzieje Żydów w Łodzi 1820–1944, red. W. Puś, S. Liszewski, Łódź 1991, s. 165–179.
Kancewicz J., „Społeczeństwo i polityka – dorastanie do demokracji. Kultura polityczna w Królestwie Polskim na początku XX wieku”, red. Anna Żarnowska, Tadeusz Wolsza, Warszawa 1993 [recenzja], „Przegląd Historyczny” 85 (1994), nr 4, s. 500–507.
Kizwalter T., Zapomniana rewolucja i jej kłopotliwe skutki. O książce „Rebelia i reakcja” Wiktora Marca, http://kulturaliberalna.pl/2017/04/04/marzec-rebelia-reakcja-recenzja-kizwalter/.
Koberdowa I., Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat, Warszawa 1981.
Kowalczyński K.R., Łódź 1905. Kulisy rewolucji, Łódź 2017.
Kółka socjalistyczne, gminy i Wielki Proletariat. Procesy polityczne 1878–1888. Źródła, oprac. i wstęp L. Baumgarten, Warszawa 1966.
Krakowski S.M., Motywy i cele działania Grupy Rewolucjonistów-Mścicieli (1910–1913), „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” (1998), nr 1, s. 45–57.
Kubicki P., Wynajdywanie miejskości, Kraków 2016.
Kula M., Historycy a socjologowie dziś, w: Socjologia historyczna. Wokół wyzwań i praktyki badawczej, red. B. Cymbrowski, K. Frysztacki, Opole 2015.
Leder A., Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej, Warszawa 2014.
Lefebvre H., Le droit à la ville, Paris 1968.
Lefebvre H., Prawo do miasta, „Praktyka Teoretyczna” (2012), nr 5, s. 183–197.
Luksemburg R., O rewolucji: Rosja 1905, 1917, red. P. Wielgosz, Warszawa 2008.
Łagoda M., Dmowski, naród i państwo: doktryna polityczna „Przeglądu Wszechpolskiego” (1895– 1905), Poznań 2002.
Łaniewski A., „Giełdy” robotnicze w Królestwie Polskim podczas rewolucji 1905 roku, „Inny Świat” (2018), nr 1 (48), s. 49–53.
Łaniewski A., Wizerunek anarchistów i anarchii na łamach „Naprzodu” i „Robotnika” (1892– 1927), „Dzieje Najnowsze” (2014), nr 4, s. 3–29.
Machajski J.W., Pracownik umysłowy i inne pisma, wprow. i red. nauk. P. Laskowski, Warszawa 2016.
Marczewski J., Narodowa Demokracja w Poznańskiem: 1900–1914, Warszawa 1967.
Micińska M., Wiktor Marzec, Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne [recenzja], „Kwartalnik Historyczny” 125 (2018), nr 3, s. 779–782.
Mrozik A., Akuszerki transformacji. Kobiety, literatura i władza w Polsce po 1989 roku, Warszawa 2012.
Narodowa Demokracja XIX–XXI wiek: (koncepcje – ludzie – działalność), red. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2008.
Narodowa Demokracja: antologia myśli politycznej „Przeglądu Wszechpolskiego” (1895–1905), wybór, wstęp i oprac. B. Toruńczyk, Londyn 1983.
Orzechowski I., Kochański A., Zarys dziejów ruchu zawodowego w Królestwie Polskim (1905– 1918), Warszawa 1964.
Orzechowski M., Narodowa Demokracja na Górnym Śląsku (do 1918 roku), Wrocław 1965.
Ozimek M., Wyobraźnia teoriopolityczna. Kilka uwag na marginesie książki Rebelia i reakcja.Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne Wiktora Marca, „Society Register” (2017), nr 1, s. 167–181.
Pająk J., Organizacje bojowe partii politycznych w Królestwie Polskim 1904–1911, Warszawa 1984.
Pawlikowska A., Zastosowanie metod językoznawstwa korpusowego i lingwistyki kwantytatywnej w analizie dyskursu, „Oblicza Komunikacji” (2012), nr 5, s. 111–125.
Pobóg-Malinowski W., Narodowa Demokracja, 1887–1918, Warszawa 1933.
Polityczność plebsu. Z Wiktorem Marcem, autorem książki Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, rozmawia Magda Roszkowska, „Notes na 6 Tygodni” (2016/2017), nr 109, s. 81–89.
Potkański W., Odrodzenie czynu niepodległościowego przez PPS w okresie rewolucji 1905 roku, Warszawa 2008.
Przeperski M., Wiktor Marzec – „Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne” – recenzja, https://histmag.org/Wiktor-Marzec-Rebelia-i-reakcja.-Rewolucja-1905-roku-i-plebejskie-doswiadczenie-polityczne-recenzja-15537.
Raleen, Rewolucja 1905 (Krytyka Polityczna & Departament Gier), http://portal.strategie. net.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2744:rewolucja-1905-krytyka-polityczna-a-departament-gier&catid=20:recenzje-gier-planszowych&Itemid=119.
Rewolucja 1905 r. – dlaczego rewolucja została zapomniana? https://audycje.tokfm.pl/podcast/ Rewolucja-1905-r-dlaczego-rewolucja-zostala-zapomniana-W-Ogrodzie-Powszechnym-rozmawiaja-prof-Piotr-Laskowski-i-Karolina-Lewicka/64201.
Rewolucja 1905 – historia (nie)zapomniana, https://www.youtube.com/watch?v=NytVdUKQjKA.
Rewolucja 1905 roku. Przewodnik Krytyki Politycznej, red. K. Piskała, W. Marzec, Warszawa 2013.
Ruch zawodowy w Polsce: zarys dziejów, t. 1: 1869–1918, oprac. J. Kancewicz [i in.], red. S. Kalabiński, Warszawa 1974.
Sapoznikov P., The Revolutionary Movement in Kobrin 1904–1905, w: Book of Kobrin; the scroll of life and destruction, eds. B. Shwartz, I.C. Bil(e)tzki, transl. N. Avidan, A. Perry, San Francisco 1992, s. 135–141.
Sekura A., Rewolucyjni Mściciele. Śmierć z browningiem w ręku, Poznań 2010.
Shanin T., Revolution as a Moment of Truth, New Haven 1986.
Sikorska-Kowalska М. „Wolność czy zbrodnia?” Rewolucja 1905–1907 roku w Łodzi na łamach gazety „Rozwój”, Łódź 2012.
Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, red. nacz. F. Tych, t. 1–3, Warszawa 1978–1992.
Sowa J., Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Kraków 2011.
Sowa J., Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, Warszawa 2014.
Szabat B., Kielce i kielczanie w czasie rewolucji 1905–1907 roku, Kielce 2009.
Szwarc A., Rewolucja 1905 roku na ziemiach polskich. Refleksje o historiografii i postawach inteligenckich elit, „Artes Liberales. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora” (2006), nr 1, s. 25–36.
Świat należy nie tylko objaśniać, ale i przekształcać... Rozmowa z profesorem dr. hab. Jerzym Damroszem, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” (2014), nr 6, s. 494–507.
Waingertner P., Najnowsza książka Wiktora Marca. Socjolog, filozof i historyk o rewolucji 1905 roku, „Kronika Miasta Łodzi” (2016), nr 4 (76), s. 199–203.
Waingertner P., Zet wobec Narodowej Demokracji w przededniu I wojny światowej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” (1998), nr 63, s. 161–173.
Weeks T., Rebelia i reakcja: Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne. By Wiktor Marzec [recenzja], „Slavic Review” (2017) no. 4(76), s. 1082–1083.
Wiktor Marzec [hasło], https://hse-ru.academia.edu/WiktorMarzec.
Wójcik A., Wpływ partii politycznych na kształtowanie świadomości społecznej i narodowej na Lubelszczyźnie na przełomie XIX i XX wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” (1992), nr 45, s. 111–118.
Zackiewicz G., Syndykalizm w polskiej refleksji i rzeczywistości politycznej I połowy XX wieku, Kraków 2013.
Żarnowska A., Spojrzenie na rewolucję 1905 r. w polskiej historiografii – garść refleksji, „Kwartalnik Historyczny” 63 (2006), nr 4, s. 59–94.
Анархисты. Документы и материалы, т. 1: 1883–1916, ред. О.В. Волобуев, сост. авт. пред., введ. и комм. В.В. Кривенький, Москва 1998.
Бунд: Документы и материалы. 1894–1921 гг., cост. и авт. коммент. Ю. Амиантов [и др.], Москва 2010.
Буховец О.Г., Социальные конфликты и крестьянская ментальность в Российской империи начала ХХ века. Новые материалы, методы, результаты, Москва 1996.
Власть и общество в Первой российской революции 1905–1907 гг. Документальные свидетельства, сост., ред. и предисл. А.П. Ненароков, П.Ю. Савельев, отв. ред. А.А. Чернобаев, Москва 2017.
Генкин И., По тюрьмам и этапам, Петербург 1922.
Дмовский Р., Германия, Россия и польский вопрос, ред. Д.С. Буневич, Г.В. Холодов, пер. с пол. А.Ю. Баженова, Санкт-Петербург 2017.
Киржниц А.Д., 1905. Еврейское рабочее движение. Обзор, материалы и документы, Москва–Ленинград 1928.
Конец крепостничества в России (документы, письма, мемуары, статьи), сост., общ. ред., вст. ст. и коммент. В.А. Федоров, Москва 1994.
Ланевский А.И., Актриса второго плана: память о революции 1905–1907 гг. в Польше, w: 80 лет Великой Испанской революции: память, люди, уроки (Прямухинские чтения 2016), pед. С.Г. Корнилов [и др.], Москва 2017, s. 189–217.
Левандовский А., На заре жизни, „Каторга и ссылка” (1931), nr 4 (77), s. 106–107.
Павлов С., Опыт первой революции. Россия. 1900–1907, Москва 2008.
Первое мая в царской России. 1890–1916 гг. Сборник документов, общ. ред. О. Чаадаева, Москва 1939.
Россия в 1905–1907 гг.: энциклопедия, отв. ред. В.В. Журавлев [и др.], Москва 2016.
Шанин Т., Революция как момент истины. Россия 1905–1907 гг. – 1917–1922 гг., Москва 1997.