Subtitle:

Kwartalnik Historyczny, R. 132 nr 2 (2025) ; Rozprawy

Institutional creator:

Fundacja Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk ; Polskie Towarzystwo Historyczne ; Polska Akademia Nauk, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla

Contributor:

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Publisher:

Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk ; Fundacja Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Place of publishing:

Warszawa

Description:

s. 263-288 ; Streszczenie angielskie.

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

Od początku panowania Rosji na terenach dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego dążono do ich integracji z Cesarstwem, zachowując dotychczasowy system prawny i samorząd szlachecki. Kluczowym zadaniem zjazdów szlacheckich (sejmików) był wybór co trzy lata kilkuset przedstawicieli stanu, w tym członków wymiaru sprawiedliwości. Artykuł zawiera analizę odnoszącą się do urzędników guberni wileńskiej w latach 1801–1831, uwzględniając ich pochodzenie społeczne, wykształcenie, majątek i kariery, a także ukazuje narastające rozwarstwienie tej grupy.

References:

Bairašauskaitė Tamara, Diariusz sejmiku 1817 r. jako źródło do dziejów szlachty litewskiej, w: Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie. Źródła historyczne i stan badań (materiały z konferencji), red. Marek Kietliński, Wydawnictwo PRYMAT, Białystok 2003, s. 76–83.
Bairašauskaitė Tamara, Lietuvos bajorų savivalda. XIX a. pirmojoje pusėje, Lietuvos istorijos instituto leidykla, Vilnius 2003.
Bairašauskaitė Tamara, O litewskich marszałkach gubernialnych i powiatowych (do 1863 r.), „Przegląd Wschodni” 4, 1997, 2, s. 427–441.
Bairašauskaitė Tamara, Sejmiki litewskie w pierwszej ćwierci XIX wieku: prawo i zwyczaj, „Przegląd Historyczny” 89, 1998, 1, s. 125–129.
Bairašauskaitė Tamara, Sejmiki w guberniach litewskich w pierwszej połowie XIX wieku, „Czasy Nowożytne” 12, 2002, s. 85–101.
Bardach Juliusz, Wieloszczeblowa świadomość narodowa na ziemiach litewsko-ruskich Rzeczpospolitej w XVII–XX wieku, w: Pamiętnik XV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, red. Jacek Staszewski, t. 1, cz. 1, Wydawnictwo Adam Marszałek, Gdańsk–Toruń 1995, s. 25–38.
Beauvois Daniel, Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793–1914, tłum. Krzysztof Rutkowski, wyd. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2011 (oryg. franc. poszczególnych części książki: 1985, 1993, 2003).
Bieliński Józef, Uniwersytet Wileński, t. 3, Druk W.L. Anczyca i spółki, Kraków 1899– 1900.
Borowy Wacław, Chodźko Ignacy, w: Polski słownik biograficzny, red. Franciszek Kubacz, t. 3, nakładem Akademii Umiejętności, Kraków 1937, s. 382–384.
Czubaty Jarosław, Zasada „dwóch sumień”. Normy postępowania i granice kompromisu politycznego Polaków w sytuacjach wyboru (1795–1815), Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2005.
Dvoyenosova Galina, Szlachecka księga genealogiczna (1785–1917) jako źródło do historii rosyjskiej biurokracji, w: Dzieje biurokracji, t. 11, red. Marcin Kruszyński, Tomasz Osiński, Lublin 2000, s. 15–23.
Godek Sławomir, III Statut Litewski w dobie porozbiorowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2012.
Godek Sławomir, O pieniactwie na Litwie według Włodzimierza Gadona, „Zeszyty Prawnicze” 12, 2012, 1, s. 95–112.
Godek Sławomir, O stanie i potrzebach guberni litewskich w roku 1810 w świetle protokołów czynności delegacji szlacheckiej w Petersburgu, „Zeszyty Prawnicze” 14, 2014, 3, s. 38–50.
Korobowicz Artur, Witkowski Wojciech, Historia ustroju i prawa polskiego (1772–1918), Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
Korobowicz Artur, Witkowski Wojciech, Prawo i sądy na zabranych wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej w XIX w., „Czasopismo Prawno-Historyczne” 55, 2003, 1, s. 61–84.
Korowicki Aleksander, Porządek sądowy kryminalny: podług praw rosyjskich z dodaniem odmian guberniom zachodnich właściwych, nakładem Józefa Zawadzkiego, Wilno 1831.
Korowicki Aleksander, Proces cywilny litewski, Józef Zawadzki własnym nakładem, Wilno 1826.
Korowicki Aleksander, Proces graniczny, Józef Zawadzki własnym nakładem, Wilno 1827.
Korybut-Marciniak Maria, Szkic do portretu urzędników guberni północno-zachodnich Rosji do końca lat pięćdziesiątych XIX wieku na przykładzie urzędników izb skarbowych, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 58, 2023, 1, s. 5–31.
Korybut-Marciniak Maria, W poszukiwaniu sposobów do życia – uwarunkowania społeczno-polityczne kresowej inteligencji urzędniczej w XIX stuleciu. Przypadek Stanisława Dolińskiego, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku” 19, 2018, s. 123–140.
Korybut-Marciniak Maria, Z Uniwersytetu Wileńskiego do biura – kariery urzędnicze absolwentów Wszechnicy Wileńskiej, w: Będziemy wzorem innym, sobie samym chlubą. W 200. rocznicę powstania Towarzystwa Filomatów, red. Andrzej Szmyt, Elżbieta Klimus, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2020, s. 102–117.
Kowalik Jolanta, Stan sądownictwa szlacheckiego i urzędnicy sądów szlacheckich guberni wileńskiej w świetle formularzy osobowych z 1822 r., „Niepodległość i Pamięć” 28, 2021, 4 (76), s. 39–74.
Kowalik Jolanta, Urzędnicy sądowi departamentu/izby cywilnej Wileńskiego Sądu Głównego w latach 1802–1853, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku” 24, 2023, s. 7–28.
Łopatecki Karol, Rzeczywistość sądowo-prawna jednodworców w świetle dzieła Wincentego Dunin-Marcinkiewicza „Pińska szlachta”, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 50, 2020, 2, s. 5–31.
Malewski Czesław, Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. Powiaty lidzki, oszmiański i wileński, Instytut Historii PAN, Fundacja Lanckorońskich, Warszawa 2016.
Mościcki Henryk, Czyż Gasper (Kacper) h. Godziemba, w: Polski słownik biograficzny, red. Władysław Konopczyński, t. 4, nakładem Akademii Umiejętności, Kraków 1938, s. 379.
Mościcki Henryk, Pod berłem carów, Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, Warszawa 1924.
Sikorska-Kulesza Jolanta, Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i Białorusi w XIX wieku, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Warszawa 1995.
Sikorska-Kulesza Jolanta, Wileńskie „Wiadomości Brukowe” wobec sejmików szlacheckich w II dekadzie XIX w. na Litwie, „Przegląd Wschodni” 8, 2002, 1, s. 97–117.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. 13, nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, Warszawa 1893.
Wileński słownik biograficzny, red. Henryk Dubowik, Leszek Jan Malinowski, wyd. 2 poszerz., Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, Bydgoszcz 2008.
Winiarz Adam, Nauczanie domowe polskich dzieci w dobie niewoli narodowej (1795– 1918), w: Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku. Zbiór studiów, red. Krzysztof Jakubiak, Adam Winiarz, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004, s. 11–113.
Zasztowt Leszek, Koniec przywilejów – degradacja drobnej szlachty polskiej na Litwie historycznej i prawobrzeżnej Ukrainie w latach 1831–1868, „Przegląd Wschodni” 1, 1991, 3, s. 615–640.
Żytkowicz Leonid, Rządy Repnina na Litwie w latach 1794–7, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, Wilno 1938.
Андреев Александр Радиевич, Российская государственность в терминах. IX – начало XX века, Крафт+, Москва 2001.
Aнучин Евгений Николаевич, Исторический обзор развития административнополицейских уч реждений в России с Учреждения о губерниях 1775 г. до последнего времени, Типография Министерства внутренних дел, Санкт-Петербург 1872.
Зайончковский Пётр Андреевич, Правительственный аппарат самодержавной России в XIX в., Мысль, Москва 1978.
Шепелев Леонид Ефимович, Чиновный мир России XVII – начало XX в., Искусство-СПб, Санкт-Петербург 1999.
Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона в 86 т., t. 24, Типография И.А. Ефрона, Санкт-Петербург 1898.

Relation:

Kwartalnik Historyczny

Volume:

132

Issue:

2

Start page:

263

End page:

288

Detailed Resource Type:

Artykuł naukowy oryginalny

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:246902 ; 2451-1315 ; 0023-5903 ; 10.12775/KH.2025.132.2.02

Source:

IH PAN, sygn. A.52/132/2 Podr. ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Terms of use:

- ; Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem:

Digitizing institution:

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Instytutu Historii PAN

Projects co-financed by:

-

Access:

Otwarty