Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 94 z. 2 (2022)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Abstract:

Współczesne i reliktowe granice zaczynają być postrzegane jako atrakcje turystyczne. Na ich bazie tworzone są produkty turystyczne, zarówno szlaki turystyczne, jak i muzea, wystawy czasowe (np. w izbach, dworcach itp.) oraz wydarzenia – inscenizacje. W niniejszym artykule uwaga została zwrócona na oznaczenia granic i ich wykorzystanie do celów turystycznych, jako na nową funkcję pełnioną przez granice. Przedstawiono wyniki badań oznaczeń obecnych i dawnych granic Polski. Do szczegółowej analizy wybrano cztery studia przypadku – po jednym z każdego z wyodrębnionych okresów funkcjonowania granic na ziemiach polskich. Ich analiza upoważnia do sformułowania kilku istotnych wniosków. Każdy ze znaków granicznych, poza samym faktem bycia atrakcją turystyczną, niesie ze sobą istotne przesłanie. Kluczowe są trzy główne nurty tego przekazu, którymi są: wydarzenia historyczne – dawne podziały (utrata niepodległości wraz z rozbiorami; odzyskanie niepodległości i przypomnienie bohaterów oraz zmiany granic i odzyskanie ziem na zachodzie, aż do Odry); lokalne uwarunkowania oraz symboliczne znaczenie najważniejszych znaków granicznych.

References:

Agnew, J., Mitchell, & K., Toal, G. (2003). Introduction, [w:] J. Agnew, K. Mitchell, G. Toal (red.), A Companion to Political Geography (s. 1‑9). Oxford: Blackwell.
Alexandrova, A.Y., & Stupina, O.G. (2013). Turistskoe regionovedenie. Vliyanie regionalnoi integratsii na mirovoi turistskii rynok. Moskwa: Knorus.
Andersen, D.J., & Prokkola, E-K. (2021). Heritage as Bordering: Heritage Making, Ontological Struggles and the Politics of Memory in the Croatian and Finnish Borderlands, Journal of Borderlands Studies, 36(3), 405‑424. https://doi.org/10.1080/08865655.2018.1555052
Anisiewicz, R. (2021). Conditions for Development of the Entrepreneurial Ecosystem in Tourism in the Border Area of the European Union: The Example of the Tri-Border Area of Poland-Belarus-Ukraine. Sustainability, 24(13), 13595. https://doi.org/10.3390/su132413595
Barwiński, M. (2014). Pogranicze jako przedmiot badań geografii politycznej, Pogranicze. Polish Borderland Studies, 2(1), 46‑48.
Budzyński, Z. (2003). Pogranicze polsko-ruskie (ukraińskie) do końca XVIII wieku. Terytorium - dynamika i specyfika rozwoju. W: Z. Budzyński, J. Kamińska-Kwak (red.), Dwa pogranicza - Galicja Wschodnia i Górny Śląsk. Historia - problemy - odniesienia (s. 24‑40). Rzeszów: Komitet Nauk Historycznych PAN, Uniwersytet Rzeszowski, Uniwersytet Śląski.
Dołzbłasz, S. (2017). Sieci współpracy transgranicznej na pograniczach Polski. Rozprawy Naukowe IGiRR, 40. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
Dominiczak, H. (1997). Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966‑1996. Warszawa: Bellona.
Dragan, W., Dymitrow, M., & Krzysztofik, R. (2019). Between history, politics and economy: The problematic heritage of former border railway stations in Poland, Mitteilungen der Österreichischen Geographischen Gesellschaft, 1, 229‑250.
Duma, P. (2015). Tajne świadki graniczne w Europie Środkowej od XVI do XIX w. - problem słabo zbadany, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 63(1), 79‑91.
Eberhardt, P. (2004). Polska i jej granice. Z historii polskiej geografii politycznej. Lublin: Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej.
Gelbman, A., & Timothy, D. (2011). Border complexity, tourism and international exclaves: A case study, Annals of Tourism Research,38(1), 110‑131.https://doi.org/10.1016/j.annals.2010.06.002
Gelbman, A., & Timothy, D.J. (2019). Differential tourism zones on the western Canada-US border. Current Issues in Tourism, 22(6), 682‑704. https://doi.org/10.1080/13683500.2017.1304364
Glassner, M.I., & de Blij, H.J. (1989). Systematic Political Geography. Nowy Jork: Wiley.
Grzywaczewski, T. (2020). Wymazana Granica. Śladami II Rzeczpospolitej. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Heintel, M., Musil, R., & Weixlbaumer, N. (red.) (2018). Grenzen, RaumFragen: Stadt - Region - Landschaft. Wiesbaden: Springer.
Jones, S.B. (1943). The description of international boundaries, Annals of the Association of American Geographers, 33, 99‑117.
Kałuski, S. (2017). Blizny historii. Geografia granic politycznych współczesnego świata. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Kiersnowski, R. (1960). Znaki graniczne w Polsce średniowiecznej, Archeologia Polski, 5(2), 257‑289.
Kolosov, V. (2020). Phantom borders: the role in territorial identity and the impact on society, Belgeo, 4, https://doi.org/10.4000/belgeo.38812
Kolosov, V., & Więckowski, M. (2018). Border changes in Central and Eastern Europe: An introduction, Geographia Polonica, 91(1), 5‑16. https://doi.org/10.7163/GPol.0106
Konopska, B., & Barwiński, M. (2021), Kształtowanie granic Polski po pierwszej wojnie światowej. Metodyczne problemy badań źródeł kartograficznych i tekstowych. Warszawa: Polskie Towarzystwo Historyczne.
Kosmala, G. (2003). Granica reliktowa. Trwałość byłej granicy polsko-niemieckiej między Sulmierzycami a Rychtalem w krajobrazie i świadomości. Toruń: Dom Wydawniczy Duet.
Kosmala, G. (2015). Granice polityczne a turystyka. Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, 4, 169‑200.
Kowalski, M. (2020). The Early Mediaeval Slav-German border (Limes Sorabicus) in the light of research into Y-chromosome polymorphism in contemporary and historical German populations, Geographia Polonica, 93(4), 569‑596; doi: https://doi.org/10.7163/GPol.0190
Leszczyński, K. (2020). Fotoreportaż z krainy Słowian - Odra od Reitwein do Cedyni. Pobrane z: https://bialczynski.pl/2020/08/28/adrian-leszczynski-fotoreportaz-z-krainy-slowian-odra-odreitwein-do-cedyni/(12.10.2021)
Mielniczuk, J. (2012). Znów jest przejście graniczne między CK Austrią a carską Rosją, Super Nowości, 24, 18 lipca 2012. Pobrane z: http://supernowosci24.pl/znow-jest-przejscie-graniczne-miedzyck-austria-a-carska-rosja/(10.10.2020).
Migdalski, P. (2015). Pomnik pierwszego polskiego słupa granicznego w nadodrzańskim Czelinie jako miejsce pamięci, Materiały Konferencji Naukowej "III Nadodrzańskie Spotkania z Historią 2015", 17 kwietnia 2015 r., Mieszkowice.
Newman, D., (2002). The lines that separate boundaries and borders in political geography. W: J. Agnew, G. Toal (red.), A companion to political geography (s. 123‑137). Oxford: Blackwell.
Padło, T. (2005). The impact of historical border on social behaviour and perception in the former Russian-Austrian borderland. W: M. Koter, K. Heffner, (red.), The role of borderlands in United Europe, Historical, ethnic and geopolitical problems of borderlands (s. 9‑26). Region and Regionalism, 7(2), Opole-Łódz.
Potocki, J. (2009). Funkcje turystyki w kształtowaniu transgranicznego regionu górskiego Sudetów. Wrocław: Wydawnictwo WTN.
Prescott, J.R.V. (1987). Political frontiers and boundaries. Londyn: Unwin Hyman.
Prokkola, E.K. (2008). Resources and barriers in tourism development: Cross-border cooperation, regionalization and destination building at the Finnish-Swedish border. Fennia, 186(1), 31‑46.
Simiński, H. (2012). Odsłonięcie pierwszego obelisku w Czelinie 22 lipca 1960 roku i wojewódzka manifestacja z okazji odsłonięcia obelisku 5 października 1968 roku. Rocznik Chojeński, 4, 271‑284.
Sobczyński, M. (1993). Trwałość dawnych granic państwowych w krajobrazie kulturowym Polski. Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 15. Warszawa: IGiPZ PAN.
Sobczyński, M. (2008). Zmienność funkcji granic międzynarodowych na ziemiach polskich od czasów Rzeczypospolitej Szlacheckiej do przystąpienia Polski do układu z Schengen. W: P. Eberhardt (red.), Problematyka geopolityczna Ziem Polskich (s. 29‑54). Prace Geograficzne, 218. Warszawa: IGiPZ PAN.
Sobczyński, M. (2018). Granice polityczne w krajobrazie - krajobraz pogranicza, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, 7, s. 25‑70. http://dx.doi.org/10.18778/2300‑0562.07.02
Solarz, M. (2014). Trwałość granic politycznych państwa polskiego w latach 1569/1667‑2014, Prace i Studia Geograficzne, 54, 125‑138.
Studzieniecki, T. (2021). Destynacje transgraniczne w Europie - identyfikacja, klasyfikacja i perspektywy rozwoju. W: D. Dąbrowski, Ł. Zbuck (red.), Wymiana doświadczeń i dobrych praktyk we współpracy transgranicznej (s. 18‑31). Biała Podlaska: PSW.
Surowaniec, Z. (2012). Na granicy gmin powstała rekonstrukcja przejścia granicznego z okresu zaborów. Echo dnia, 20.06.2012. Pobrane z: https://echodnia.eu/podkarpackie/na-granicy-gminpowstala-rekonstrukcja-przejscia-granicznego-z-okresu-zaborow/ar/8480478 (10.10.2020).
Timothy, D.J. (2001). Tourism and political boundaries. Londyn: Routledge.
Timothy, D.J. (2020). Borderscapes and tourismscapes: The place of postcards in Mexican border town tourism, Geographia Polonica, 93(4), 553‑568. doi: https://doi.org/10.7163/GPol.0188
Timothy, D.J., Saarinen, J. & Viken, A. (2016). Tourism issues and international borders in the Nordic Region. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 16(1), 1‑13. https://doi.org/10.1080/15022250.2016.1244504
Więckowski, M. (2010). Tourism development in the borderlands of Poland. Geographia Polonica, 83, 2, 67‑81. https://doi.org/10.7163/GPol.2010.2.5
Więckowski, M. (2019). Od barier i izolacji do sieci i przestrzeni transgranicznej - konceptualizacja cyklu funkcjonowania granic państwowych. Przegląd Geograficzny, 91(4), 443‑466. https://doi.org/10.7163/PrzG.2019.4.1
Więckowski, M. (2021). How border tripoints offer opportunities for transboundary tourism development. Tourism Geographies. https://doi.org/10.1080/14616688.2021.1878268
Więckowski, M. (2021). Wykorzystanie turystyczne budynków przeciętych granicami państw - trzy studia przypadków: Wolna Biblioteka i Opera Haskell, Hotel Arbez oraz schronisko Purtschellerhaus. Annales UMCS, Sectio B, 76, 291‑304. http://dx.doi.org/10.17951/b.2021.76.0.291‑304
Więckowski, M., & Timothy, D.J. (2021). Tourism and an evolving international boundary: Bordering, debordering and rebordering on Usedom Island, Poland-Germany. Journal of Destination Marketing & Management, 22, 100647. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2021.100647
Żelichowski, R. (2018). Od kultury powitania do kultury odrzucenia - dwie strony tej samej imigranckiej monety. W: R. Żelichowski (red.), Droga usiana drutami. Imigrancka odyseja do Europy. Warszawa: ISP PAN, 55‑96.

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

94

Issue:

2

Start page:

253

End page:

271

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

application/octet-stream

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:235642 ; doi:10.7163/PrzG.2022.2.5 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2022.2.5

Source:

CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Projects co-financed by:

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, lata 2010-2014, Priorytet 2. Infrastruktura strefy B + R ; Unia Europejska. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Access:

Otwarty