Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 89 z. 1 (2017)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

W poznaniu mechanizmów formowania się powodzi błyskawicznych istotna jest informacja o parametrach systemu drenażu powierzchniowego. System ten składa się z elementów pochodzenia naturalnego (doliny) oraz antropogenicznego (np. drogi, rowy, bruzdy itp.). W artykule dokonano oceny numerycznych modeli terenu (NMT) dostępnych dla obszaru Polski, pod kątem ich przydatności do generowania systemu drenażu powierzchniowego, jaki funkcjonuje podczas opadów nawalnych w małych zlewniach karpackich. Opracowano metodyczne podstawy i zaproponowano procedurę, która na podstawie analizy NMT pozwala wygenerować tego rodzaju system. Zastosowanie procedury pozwoliło poznać „rzeczywiste rozmiary” systemu drenażu powierzchniowego, który przyczynia się do generowania powodzi błyskawicznych. Stosując tzw. analizę hortonowską scharakteryzowano różnice jakie występują w przypadku uwzględniania antropogenicznych elementów modyfikujących naturalny system rzeczny w zlewni.

References:

1. Affek A., 2014, Lotnicze skanowanie laserowe (ALS) w modelowaniu rzeźby terenu - nowe możliwości i pułapki, Problemy Ekologii Krajobrazu, 38, s. 217-236.
2. Bryndal T., 2014, Identyfikacja małych zlewni podatnych na formowanie gwałtownych wezbrań w Karpatach polskich, Prace Monograficzne Uniwersytetu Pedagogicznego, 690, Kraków.
3. Bryndal T., Cabaj W., Gębica P., Kroczak R., 2010, Gwałtowne wezbrania spowodowane nawalnymi opadami deszczu w zlewni potoku Wątok (Pogórze Ciężkowickie), [w:] T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Woda w badaniach geograficznych, Instytut Geografii Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce, s. 307-319.
4. Bucała A., 2012, Współczesne zmiany środowiska przyrodniczego dolin potoków Jaszcze i Jamne w Gorcach, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 231, Warszawa.
5. Cebulski J., 2015, Naziemny skaning laserowy jako narzędzie do określenia aktywności osuwiska, Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 4, s. 12-20.
6. Chavan S, Srinivas V., 2015, Effect of DEM source on equivalent Horton–Strahler ratio based GIUH for catchments in two Indian river basins, Journal of Hydrology, 528, s. 463-489.
https://doi.org/10.1016/j.jhydrol.2015.06.049 -
7. Gil E., 1998, Spływ wody i procesy geomorfologiczne w zlewniach fliszowych podczas gwałtownej ulewy w Szymbarku w dniu 7 czerwca 1985 roku, Dokumentacja Geograficzna, 11, s. 85-107.
8. Gudowicz, J., 2008, Metoda modelowania zasięgu wód wezbraniowych na równinie zalewowej na przykładzie doliny Parsęty, Landform Analysis, 8, 29–32.
9. Hengl T., Reuter H.I. (red.), 2008, Geomorphometry: Concepts, Software, Applications, Elsevier, Amsterdam.
10. Horton, R. E., 1945, Erosional development of streams and their drainage basins; hydrophysical approach to quantitative morphology, Geological Society of America Bulletin, 56, 3, s. 275-370.
https://doi.org/10.1130/0016-7606(1945)56[275:EDOSAT]2.0.CO;2 -
11. Jasiewicz J., 2010, Analiza topologiczna sieci drenażu w programie GRASS, [w:] Z. Zwoliński (red.), GIS – woda w środowisku, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 87-119.
12. Jaskulski M., Szmidt A., 2015, Transformations in morphometry of valley bottom as a result of the creation of a reservoir illustrated with the example of Sulejów Lake, Landform Analysis, 27, s. 15-21.
13. Julian J.P., Elmore A.J., Guinn S.M., 2012, Channel head locations in forested watersheds across the mid-Atlantic United States: a physiographic analysis, Geomorphology, 177-178, s. 194-203.
https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2012.07.029 -
14. Kroczak R., 2010, Geomorfologiczne i hydrologiczne skutki funkcjonowania dróg polnych na Pogórzu Ciężkowickim, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 225, Warszawa.
15. Kroczak R., Bryndal T., 2015, An attempt to assess the influence of road network on flash flood wave parameters. The case study of the Carpathian Foothills, [w:] Z. Jasiewicz, Z. Zwoliński, H. Mitasova, T. Hengl (red.), Geomorphometry for Geosciences, Adam Mickiewicz University in Poznań, Institute of Geoecology and Geoinformation, International Society for Geomorphometry, Poznań, s. 197-200.
16. Kroczak R., Bryndal T., Bucała A., Fidelus J., 2016, The development, evolution and environmental influence of an unpaved road network on mountain terrain - an example from the Carpathian Mts. (Poland), Environmental Earth Sciences, 75, 3, s. 1-14.
https://doi.org/10.1007/s12665-015-5055-6 -
17. Kurczyński Z., Bakuła K., 2013, Generowanie referencyjnego numerycznego modelu terenu o zasięgu krajowym w oparciu o lotnicze skanowanie laserowe w projekcie ISOK, Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, wydanie specjalne: Monografia Geodezyjne Technologie Pomiarowe, s. 59-68.
18. Lorenc H., Cebulak E., Głowicki B., Kowalewski M., 2012, Struktura i występowanie intensywnych opadów deszczu powodujących zagrożenie dla społeczeństwa, środowiska i gospodarki Polski, [w:] H. Lorenc (red.), Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo. Tom 3., Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne kraju, IMGW-PIB, Warszawa, s. 7-32.
19. Moore I.D., Grayson R.B., Ladson A.R., 1991, Digital terrain modelling: a review of hydrological, geomorphological, and biological applications, Hydrological Processes, 5, 1, s. 3-30.
https://doi.org/10.1002/hyp.3360050103 -
https://doi.org/10.1002/hyp.3360050102 -
20. O'Callaghan J.F., Mark D.M., 1984, The extraction of drainage networks from digital elevation data, Computer Vision, Graphics, and Image Processing, 28, 3, s. 323-344.
https://doi.org/10.1016/S0734-189X(84)80011-0 -
21. Olszewski R., Berezowski T., Świtaj K., 2008, System zarządzania danymi wysokościowymi LPIS, TBD i SMOK zgromadzonymi w PZGiK, Roczniki Geomatyki, 6, 4, s. 83-88.
22. Persendt F.C., Gomez C., 2015, Assessment of drainage network extractions in a low-relief area of the Cuvelai Basin (Namibia) from multiple sources: LiDAR, topographic maps, and digital aerial orthophotographs, Geomorphology, 260, s. 32-50.
https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2015.06.047 -
23. Płaczkowska E., Górnik M., Mocior E., Peek B., Potoniec P., Rzonca B., Siwek J., 2015, Spatial distribution of channel heads in the Polish Flysch Carpathians, Catena, 127, s. 240-249.
https://doi.org/10.1016/j.catena.2014.12.033 -
24. Prokop P., 2007, Degradacja środowiska przyrodniczego południowego skłonu Wyżyny Meghalaya, Indie, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 210, Warszawa.
25. Przybyła C., Pyszny K., 2013, Porównanie numerycznych modeli terenu SRTM i ASTER GDEM oraz ocena możliwości ich wykorzystania w modelowaniu hydrologicznym w obszarach o małych deniwelacjach, Rocznik Ochrona Środowiska, 15, s. 1489-1510.
26. Pyka K., 1994, Opracowanie cyfrowego modelu terenu dla części województwa krakowskiego, Archiwum Fotogrametrii Kartografii i Teledetekcji, 2, s. 40-49.
27. Schumm S.A., 1956, Evolution of drainage systems and slopes in badlands and Perth Amboy, NJ, Geological Society of America Bulletin, 67, s. 597-646.
https://doi.org/10.1130/0016-7606(1956)67[597:EODSAS]2.0.CO;2 -
28. Soja R., 2002, Hydrologiczne aspekty antropopresji w polskich Karpatach, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 186, Warszawa.
29. Strahler A.N., 1957, Quantitative analysis of watershed geomorphology, Transactions of American Geophysical Union, 38, 6, s. 913-920.
https://doi.org/10.1029/TR038i006p00913 -
30. Śleszyński P., 2009, Wykorzystanie danych georadarowych SRTM-3 w analizie zróżnicowania ukształtowania terenu Polski, Polski Przegląd Kartograficzny, 41, 3, s. 237-25.
31. Turcotte R., Fortin J.P., Rousseau A.N., Massicotte S., Villeneuve J.P., 2001, Determination of the drainage structure of a watershed using a digital elevation model and a digital river and lake network, Journal of Hydrology, 240, 3-4, s. 225-242.
32. Urbański J., 2008, GIS w badaniach przyrodniczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
33. Wałek G., 2013, Wykorzystanie programów Quantum GIS i SAGA GIS do budowy cyfrowego modelu wysokościowego zlewni Grajcarka, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica, 14, s. 133-144.
34. Wężyk P., Szostak M., Rysiak P., Zięba K., Hawryło P., Ratajczak M., 2015, Dąb Bartek 3D – naziemne skanowanie laserowe 3D pomników przyrody – nowy wymiar edukacji przyrodniczej, Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 17, 2 (43), s. 7-15.
35. Wiejaczka Ł., Kroczak R., Kijowska-Strugała M., 2012, Methods for the assessment of changes in the bottom morphology of a mountain reservoir, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 46, 1, s. 41-50.
36. Witek M., Jeziorska J., Niedzielski T., 2013, Możliwości wykorzystania bezzałogowej fotogrametrii lotniczej do identyfikacji przekształceń antropogenicznych w korytach rzecznych, Landform Analysis, 24, s. 115-126.
https://doi.org/10.12657/landfana.024.012 -

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

89

Issue:

1

Start page:

67

End page:

85

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

Rozmiar pliku 1,8 MB ; application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:61802 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2017.1.4

Source:

CBGiOŚ. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Prawa zastrzeżone - dostęp nieograniczony

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. Korzystanie dozwolone w zakresie określonym przez przepisy o dozwolonym użytku.

Digitizing institution:

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

Projects co-financed by:

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, lata 2010-2014, Priorytet 2. Infrastruktura strefy B + R ; Unia Europejska. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Access:

Otwarty