Subtitle:

Ethnologia Polona 28 (2007)

Publisher:

Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

Celem artykułu jest pokazanie, że religia popularna powinna być — tak samo jak każdy inny racjonalny system — analizowana jako zbiór wartości, na rzecz których jednostki mogą dawać silne racje. To kluczowe dla tej pracy twierdzenie wywodzi się z Weberowskiej idei Wertrationalität, której rozwinięcie możemy znaleźć w pracach Raymonda Boudona (axiological rationality) i przede wszystkim w teorii rzeczywistości kulturowej Floriana Znanieckiego, która postrzega świat ludzki jako dynamiczny świat wartości i skierowanych na nie działań. W szczególności chcę pokazać, że religia ludowa jest (a) racjonalnym modelem dla rzeczywistości, gdyż jest wyrazem dążeń i wartości moralnych grupy, popartym silnymi racjami, oraz (b) racjonalnym modelem rzeczywistości, gdyż stanowi adekwatną interpretację doświadczenia grupy. Z tych dwóch założeń wynika, że (c) religia jest dynamicznym procesem i ulega przemianom w zgodzie z siłą racji, jakie można podać na poparcie danych reform. W konsekwencji udowadniam wyższość teorii Znanieckiego w rozumieniu zjawisk religijnych nad dominującym w polskiej humanistyce funkcjonalizmem, którego najbardziej wpływowym reprezentantem był durkheimista, Stefan Czarnowski. Materiał ilustracyjny czerpię z mojej monografii wsi Żmiąca, która jest najdłużej badaną wsią nie tylko w polskiej, ale i w światowej literaturze antropologicznej

References:

Agassi J, Jarvie I.C. 1973, Magic and Rationality Again, The British Journal of Sociology, Vol. 24, No. 2, pp. 236-245
Agassi J, Jarvie I.C. 1967, The Problem of the Rationality of Magic, The British Journal of Sociology, Vol. 18, pp. 55-74
Altermatt U. 1995, Katolicyzm a nowoczesny .świat, Znak, Kraków
Becker H.S. 1993, Theory: The Necessary Evil, [in:] Theory and Concepts in Qualitative Research: Perspectives from the Field, eds. D.J. Flinders and G.E. Mills, Teachers College Press, New York, pp. 218-229
Boudon R. 1994, Art of Self-Persuasion: the Social Explanation of False Beliefs, Polity Press, Cambridge
Buchowski M. 1988, The Rationality of Magic, Philosophy of Social Sciences, Vol. 18, No. 4, pp. 509-518
Bujak F. 1903, Żmiąca. Wieś. powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne, Gebethner i Spółka, Kraków
Bujak F. 1904, Wieś. zachodnio galicyjska u schyłku XIX wieku, Kraków
Burawoy M. 1998, The Extended Case Method, Sociological Theory, Vol. 16, No. 1, pp. 4-33
Burawoy M. 2003, Revisits: An Outline of a Theory of Reflexive Ethnography, American Sociological Review, Vol. 68, No. 5, pp. 645-679
Burawoy M. et al. 2000, Global Ethnography: Forces, Connections and Imaginations in a Postmodern World, University of California Press, Berkeley
Chlewiński Z. 1984, Czy tylko w Żmiącej?, Wieś., Vol. 380, No. 6, pp. 46-50
Ciupak E. 1982, Religia i religijność, Iskry, Warszawa
Czarnowski S. 1982, Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego, [w:] Idem, Wybór pism socjologicznych, PIW Warszawa, pp. 366-400
Dobrowolski K. 1966, Studia nad życiem społecznym i kulturą, Ossolineum, Wrocław
Eisen A. 1978, The Meanings and Confusions of Weberian «Rationality», The British Journal of Sociology, Vol. 29, No. 1, pp. 57-70
Geertz C. 1966, Religion as a Cultural System, [in:] Anthropological Approaches to the Study of Religion, ed. M. Banton, Praeger, New York, pp. 1-46
Gellner E. 1987, The concept of kinship, and other essays on anthropological method and explanation, Blackwell, Oxford
Gerring J. 2004, What is a case study and what is it good for, American Political Science Review, Vol. 98, No. 2, pp. 341-54
Grabowska M. 2005, Zjawiska religijne i kłopoty z ich badaniem, w: Religijność społeczeństwa polskiego w latach 80-tych. Od pytań filozoficznych do problemów empirycznych, eds. M. Grabowska i T. Szawiel, IS UW, Warszawa
Hałas E. 2006, Classical Cultural Sociology. Florian Znaniecki’s Impact in a New Light, Journal of Classical Sociology, Vol. 6, No. 3, pp. 257-282
Kalberg S. 1980, Max Weber’s Types of Rationality: Cornerstones for the Analysis of Rationalization Processes in History, The American Journal of Sociology, Vol. 85, No. 5, pp. 1145-1179
Katz J. 2001, From how to why. On luminous description and causal inference in ethnography, Ethnography, Vol. 2, No. 4, pp. 443-473
Kieckhefer R. 1994, The Specific Rationality of Medieval Magic, The American Historical Review, Vol. 99, No. 3, pp. 813-836
Łuczewski M., Bukraba-Rylska I. 2008, The Żmiąca effect. One hundred years of village monographs in Polans, Österreichische Zeitschrift für Soziologie, Vol. 33, No. 1, pp. 89-104
Obrębski J. 2005, Problem etniczny Polesia, [in:] idem, Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, IFiS PAN, Warszawa
Ortner S.B. 2006, Anthropology and Social Theory: Culture, Power, and the Acting Subject, DUP, Durham
Parker C.G. 1996, Popular Religion and Modernization in Latin America: A Different Logic, Orbis Books, New York
Parker C.G. 1998, Modern Popular Religion. A Complex Object of Study for Sociology, International Sociology, Vol. 13, No. 2, 195-212
Snow D. A., Morrill C., Anderson L. 2003, Elaborating analytic ethnography. Linking fieldwork and theory, Ethnography, Vol. 4, No. 2, pp. 181-200
Stach P. 1944, Proboszcz sprzed stu lat. Ks. Mikołaj Głąbiński, Currenda nr 5
Stomma Ludwik 1986, Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, PIW, Warszawa
Szacki J. 1991, Koncepcja narodu w socjologii i historii, [in:] idem, Dylematy historiografii idei oraz inne szkice i studia, PWN, Warszawa
Thomas W., Znaniecki F. 1918-1920, The Polish Peasant in Europe and America, Badger, Boston.
Thompson E. 2000, Trubadurzy imperium, WUJ, Kraków
Topolski J. 1987, Historical Narrative: Towards a Coherent Structure, History and Theory, Vol. 26, No. 4, pp. 75-86
Topolski J. 1991, Towards an Integrated Model of Historical Explanation, History and Theory, Vol. 30, No. 3, pp. 324-338
Topolski J. 1999, The Role of Logic and Aesthetics in Constructing Narrative Wholes in Historiography, History and Theory, Vol. 38, No. 2, pp. 198-10
Topolski J, Righini R. 1997, Narrare la storia: Nuovi principi di metodologia storica, Milan
Wierzbicki Z. T. 1963, Żmiąa w pół wieku później, Ossolineum . PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków
Wierzbicki Z. T. 1968, Tradycyjna religijno.æ wiejska (badania monograficzne wsi Zacisze), Roczniki Socjologii Wsi, No. 8, pp. 189-211
Znaniecki F. 1919, Cultural reality, ChUP, Chicago
Znaniecki F. 1928, Przedmowa, [in:] Franciszek Mirek, Elementy społeczne parafii rzymskokatolickiej. Wstęp do socjologii parafii, Poznań
Zowczak M. 2000, Biblia ludowa. Interpretacje wątków religijnych w kulturze ludowej, FNP, Wrocław

Relation:

Ethnologia Polona

Volume:

28

Start page:

5

End page:

21

Detailed Resource Type:

Artykuł

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:61460 ; 0137-4079

Source:

IAiE PAN, sygn. P 366 ; IAiE PAN, sygn. P 367 ; IAiE PAN, sygn. P 368 ; click here to follow the link

Language:

eng

Rights:

Prawa zastrzeżone - dostęp ograniczony

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. Korzystanie dozwolone wyłącznie na terminalach Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w zakresie określonym przez przepisy o dozwolonym użytku.

Digitizing institution:

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Instytutu Archeologii i Etnologii PAN

Access:

Zamknięty