„Niepotrzebni muszą odejść”, czyli widmo bezrobocia 1956–1957

Kochanowski, Jerzy (1960– )

doi:2450-8357

Download

Title: „Niepotrzebni muszą odejść”, czyli widmo bezrobocia 1956–1957

Abstract:

The “thaw” which was brought up by the year 1955 evidenced a fact, concealed from the late 1940s, that unemployment could exist also in socialist countries. From the mid-1955 the problem was no longer a taboo subject, and in 1956–1957 it even became a topic of open discussions. And although unemployment of the second half of the fifties was often compared to that before the war, some distinct differences were evident. First of all, there was no a uniform system of support for the unemployed which would provide, for example legal, systematic unemployment compensations. There were also some striking regional differences, for instance Upper Silesia (Górny Śląsk) was facing an acute shortage of labour force, while numerous regions of Central and Eastern Poland, especially small towns and rural areas, had unemployment of structural character (the purpose of the so-called “intervention found” of 1956–1958 was, among others, to create new jobs in backward regions). Contrary to that before the war, unemployment of the 1950s did not affect mainly men and (qualified) workers, but women in the first place and employees with low qualifications. The shared features were the lack of jobs for intellectuals and for young people who were just entering the labour market. A characteristic trait of the “thaw” unemployment was also the necessity to employ many repatriates from the USSR, redundant civil workers of the state administration, functionaries of the security services, the party apparatus and (non-)commissioned officers of the Polish Army. An endemic phenomenon in the scale of the whole post-war period was a temporary return to the idea of legal labour emigration.

References:

Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005
Babula J., Wojsko Polskie 1945–1989. Próba analizy operacyjnej, Warszawa 1998
Bagiński E., Małe miasta w strukturze osiedleńczej Polski, Wrocław 1998
Barański S., Szkolnictwo zawodowe w okresie stalinowskim: „produkcja kadr” czy instytucja awansu społecznego?, „Przegląd Historyczny” 102 (2011), z. 2
Biuletyny Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego. Grudzień 1954–listopad 1956, wstęp M. Filipiak, opr. W. Chudzik, M. Filipiak, J. Gołębiowski, Warszawa 2009
Dangel J., Przekształcenia sieci miejskiej w Polsce pod wpływem rozwoju ludności i uprzemysłowienia kraju w okresie 1946–1960, Warszawa 1968
Grzelak-Kostulska F., Szymańska D., Małe miasta w Polsce – zmiany ludnościowe i funkcjonalne w drugiej połowie XX wieku, w: Małe miasta a rozwój lokalny i regionalny, red. K. Heffner, Katowice 2005
Jarosz D., „Chłopskość” jako element stygmatyzacji w przestrzeni miejskiej w Polsce po 1945 r., w: Dzieje partii stronnictw chłopskich w Europie, t. 2: W podzielonej Europie, Pułtusk–Warszawa 2007
Jarosz D., Polacy a stalinizm 1948–1956, Warszawa 2000
Jarska N., Kobiety z marmuru. Robotnice w Polsce w latach 1945–1960, Warszawa 2015
Kajetanowicz J., Polskie wojska lądowe w latach 1945–1960, Toruń 2005
Kiełczewska-Zaleska M., Problemy geograficzno-gospodarcze małych miast w Polsce w świetle dokonanych opracowań, w: Studia geograficzne nad aktywizacją małych miast, red. K. Dziewoński, M. Kiełczewska-Zaleska, L. Kosiński, J. Kostrowicki, S. Leszczycki, Warszawa 1957 (Prace Geograficzne, 9)
Klipa O., Polskie robotnice w Czechosłowacji: czy przyjechały, by pozostać?, w: Bocznymi drogami. Nieoficjalne kontakty społeczeństw socjalistycznych 1956–1989, red. W. Borodziej, J. Kochanowski, Warszawa 2010
Kochanowski J., Naczynia połączone, czyli polsko-czechosłowackie Schleichwege 1945–1989, w: Amicus Poloniae. Teksty ofiarowane profesorowi Heinrichowi Kunstmannowi w osiemdziesiątą piątą rocznicę urodzin, red. K. Ruchniewicz, M. Zybura, Wrocław 2009
Miasteczka polskie w XIX–XX w. Z dziejów formowania się społeczności, red. R. Kołodziejczyk, Kielce 1992
Mlonek K., Bezrobocie w Polsce w XX wieku w świetle badań, Warszawa 1999
Mlonek K., Sytuacja na rynku pracy, struktura i warunki życia poszukujących pracy w Kole w 1957 r., „Zeszyty Zakładu Problemów Zatrudnienia Instytutu Gospodarstwa Społecznego” 4 (1958)
Muszalski C., Sytuacja na rynku pracy, struktura i warunki życia bezrobotnych w Zamościu w 1957 r., „Zeszyty Zakładu Problemów Zatrudnienia Instytutu Gospodarstwa Społecznego” 5 (1958)
Nastałek-Żygadło G., Filmowy portret problemów społecznych w „czarnej serii” (1956–1958), Warszawa 2013
Piotrowski P., Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne 1945–1956, Warszawa 2003
Preiss-Zajdowa A., Badanie rynku pracy oraz warunków życia poszukujących pracy w Świdwinie, „Zeszyty Zakładu Problemów Zatrudnienia Instytutu Gospodarstwa Społecznego” 6 (1958)
Rajkiewicz A., Problemy zatrudnienia, Warszawa 1959
Rudnicki L., Woźniczka H., Chłopi-robotnicy, Katowice 1989
Sobczak L., Badania rynku pracy w Tomaszowie Mazowieckim, „Zeszyty Zakładu Problemów Zatrudnienia Instytutu Gospodarstwa Społecznego” 3 (1958)
Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa 2010.
Zaremba M., Wielka trwoga. Polska 1945–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków 2012
Żarnowski J., Rola państwa i jego instytucji w przemianach społecznych w Polsce (1918–1939), w: Społeczeństwo międzywojenne: nowe spojrzenie, red. W. Mędrzecki, J. Żarnowski, Warszawa 2015 (Metamorfozy Społeczne, 10)
Żarnowski J., Rola państwa w kształtowaniu społeczeństwa Polski międzywojennej. Zarys problemu i uwagi wstępne, w: Państwo i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej. Zbiór studiów, red. J. Żarnowski, Warszawa 2014 (Metamorfozy Społeczne, 8)