Subtitle:

Odrodzenie i Reformacja w Polsce T. 60 (2016)

Contributor:

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Publisher:

Instytut Historii PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

s. 111-141 ; Streszcz. ang.

Type of object:

Czasopismo/Artykuł

Abstract:

Artykuł poświęcony został literackiej zagadce Jana Kochanowskiego (Fraszki III 78) z XVI w. o zwierzęciu z jednym okiem, do którego strzela się pozbawionymi grotu strzałami. Jej rozwiązanie do dziś sprawia bowiem badaczom egzegetom problem. Autor polemizuje z dotychczasowymi propozycjami odpowiedzi (broń palna, anus homoseksualisty, anus niewieści, przenośny wychodek), zaczynając swój wywód od szczegółowej analizy leksykalnej epigramatu. Omówiwszy poetykę staropolskiej dwuznacznej zagadki obscenicznej (sugerującej skojarzenia nieprzyzwoite, by podsunąć niewinne rozwiązanie), a także podstawowe różnice postrzegania niewieściego ciała w XVI stuleciu i dziś, autor wykazał, że dawni czytelnicy zagadki Kochanowskiego uznawali, iż jej rozwiązaniem była kobieca wagina. To trywialne rozwiązanie również i dziś wydaje się najbardziej prawdopodobną odpowiedzią.

References:

M. Bachtin, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, tł. A. i A. Goreniowie, wstęp S. Balbus, Kraków 1975
A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1-2, Warszawa 2000
E. Barylewska-Szymańska, Czystość i higiena w gdańskich domach mieszczańskich drugiej połowy XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 53, 2005, nr 3/4, s. 411-422
K. Bielas, Niesformatowani. Rozmowy, Kraków 2007
J. Birczyńska, Słownik erotyczny „Fraszek” Jana Kochanowskiego, w: Jan Kochanowski i epoka renesansu. W 450 rocznicę urodzin poety (1530-1980), red. T. Michałowska, Warszawa 1984, s. 334-348
A. Brückner, Ezopy polskie, Kraków 1902
A. Brückner, Język Wacława Potockiego. Przyczynek do historii języka polskiego, Kraków 1900
J. Duska, Tajemnicza „Gadka” z ksiąg III „Fraszek” Jana Kochanowskiego. Rozwiązanie zagadki, w: Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim, red. E. Lasocińska, W. Pawlak, Warszawa 2015, s. 348-355
R. Grześkowiak, Amor curiosus. Studia o osobliwych tematach dawnej poezji erotycznej, Warszawa 2013
R. Grześkowiak, Barokowy tekst i jego twórcy. Studia o edycji i atrybucji poezji „wieku rękopisów”, Gdańsk 2003
R. Grześkowiak, „Próżno się kusić, czym nie dano być”. Jak Salomon Rysiński pasował Biernata z Lublina na pierwszego paremiografa Rzeczypospolitej, w: Biernat z Lublina a literatura i kultura wczesnego renesansu w Polsce, red. J. Dąbkowska-Kujko, A. Nowicka-Struska, Lublin 2015, s. 123-153
R. Grześkowiak, Przysłowia „są jakoby szpikiem niejakim bystrego rozumu i głębokiego dowcipu ludzkiego”. Nieznane wydanie „Przypowieści polskich, od Solomona Rysińskiego zebranych, dwa tysiąca i dwieście” z roku 1621, w: Sarmackie theatrum VII. W kręgu rodziny i prywatności, red. M. Jarczykowa, R. Ryba, Katowice 2014, s. 117-123
M. Hanusiewicz, Pięć stopni miłości. O wyobraźni erotycznej w polskiej poezji barokowej, Warszawa 2004
J. M. Kasjan, Polska zagadka ludowa, Wrocław 1983
R. Krzywy, Eros wyzwolony. Obscena Daniela Naborowskiego w kontekście kulturowym i literackim, w: Daniel Naborowski. Krakowianin – Litwin – Europejczyk, red. K. Follprecht, K. Gajdka, Katowice 2008, s. 27-44
R. Krzywy, Rokokowe epitalamiony Stanisława Trembeckiego wobec tradycji gatunku, „Wiek Oświecenia”, 20, 2004, s. 121-142
J. Krzyżanowski, Zagadka i jej problematyka, w: idem, Szkice folklorystyczne, t. 3: Wokół legendy i zagadki. Z zagadnień przysłowioznawstwa, Kraków 1980, s. 16-36
S. B. Linde, Słownik języka polskiego, t. 1/1-2, Lwów 1807-1808
T. Nastulczyk, P. Oczko, Homoseksualność staropolska. Przyczynek do badań, Kraków 2012
K. Obremski, „Ma Eufrozyna coś osobliwego”. Poetyka toruńskiej zagadki weselnej przełomu XVII i XVIII w., „Barok”, 15, 2008, nr 1, s. 173-188
K. Obremski, O alternatywnych rozwiązaniach toruńskich zagadek weselnych, „Literatura Ludowa”, 2012, nr 2, s. 25-31
K. Obremski, Toruńskie zagadki weselne: porównania – obrazowanie – obyczajność, „Pamiętnik Literacki”, 104, 2013, nr 3, s. 99-118
M. Pankowski, Polska poezja nieokrzesana (próba określenia zjawiska), „Teksty”, 1978, nr 4, s. 30-46
R. Pollak, Notatki na marginesie utworów A. Korczyńskiego, „Pamiętnik Literacki”, 43, 1952, s. 599-603
S. Salmonowicz, Szkice toruńskie z XVII–XVIII wieku, Toruń 1992
Słownik folkloru polskiego, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1965
Słownik polszczyzny Jana Kochanowskiego, t. 1-5, red. M. Kucała, Kraków 1994-2012
Sowiźrzał krotochwilny i śmieszny. Krytyczna edycja staropolskiego przekładu „Ulenspiegla”, wyd. R. Grześkowiak, E. Kizik, Gdańsk 2005
M. D. Stringer, I. Becker, Colombo and the Clitoris, „European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology”, 151, 2010, nr 2, s. 130-133
I. Szlesiński, Język Samuela Twardowskiego (frazeologia i składnia), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, 16, 1970, s. 87-120
T. Ulewicz, O najstarszych i późniejszych zapożyczeniach językowych w Polsce: glosa historyczno-kulturalna, „Terminus”, 1/2, 2000, s. 19-26

Relation:

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

Volume:

60

Start page:

111

End page:

141

Detailed Resource Type:

Artykuł naukowy oryginalny

Format:

application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:61731 ; e-ISSN 2450-8349 ; p-ISSN 0029-8514 ; 10.12775/OiRwP.2016.04

Source:

IH PAN, sygn. A.512/60 Podr. ; IH PAN, sygn. A.513/60 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0

Terms of use:

Zasób chroniony prawem autorskim. [CC BY-ND 4.0 Międzynarodowe] Korzystanie dozwolone zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0, której pełne postanowienia dostępne są pod adresem: ; -

Digitizing institution:

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Original in:

Biblioteka Instytutu Historii PAN

Projects co-financed by:

-

Access:

Otwarty