Działalność Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego na ziemiach polskich (1816–1992) : rekonesans badawczy

doi:2451-1315

Planned object

Title: Działalność Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego na ziemiach polskich (1816–1992) : rekonesans badawczy

Abstract:

In 1816, the Polish branch of the British and Foreign Bible Society (BFBS) was established in Warsaw to distribute Catholic and Protestant Bibles in Polish. It operated intermittently throughout the nineteenth century, subordinated to the larger BFBS agencies in Vienna or St Petersburg. The organisation expanded its operations in the interwar period under the leadership of Aleksander Enholc and continued to grow after the Second World War. In 1967, Barbara Enholc-Narzyńska was appointed as its head. In 1992, the branch formally became independent and has since operated as the Bible Society in Poland.

References:

Aland Kurt, Der deutsche Pietismus als Wegbereiter für die Arbeit der Bibelgesellschaften, w: On Language, Culture and Religion. In Honor of Eugene A. Nida, red. Matthew Black, William Allen Smalley, Mouton, Den Haag 1974, s. 3–21.
Barańska Anna, Między Warszawą, Petersburgiem i Rzymem. Kościół a państwo w dobie Królestwa Polskiego (1815–1830), Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin 2008.
Batalden Stephen K., Russian Bible Wars. Modern Scriptural Translation and Cultural Authority, Cambridge University Press, Cambridge 2013.
Białecki Konrad, Polska Rada Ekumeniczna i Kościoły będące jej członkami wobec Kościoła rzymskokatolickiego w latach 1945–1989, „Pamięć i Sprawiedliwość” 37, 2021, 1, s. 47–78.
Browne George, The History of the British and Foreign Bible Society. From Its Institution in 1804, to the Close of Its Jubilee in 1854, t. 1–2, British and Foreign Bible Society, London 1859.
Canton William, A History of the British and Foreign Bible Society, t. 1–5, J. Murray, London 1904–1910.
Deszczyńska Martyna, Czynniki kościelne a początki działalności Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego w Królestwie Polskim, „Przegląd Historyczny” 98, 2007, 4, s. 487–504.
Detzler Wayne A., Robert Pinkerton. Principal Agent of the BFBS in the Kingdoms of Germany, w: Sowing the Word. The Cultural Impact of the British and Foreign Bible Society 1804–2004, red. Stephen Batalden, Kathleen Cann, John Dean, Sheffield Phoenix Press, Sheffield 2004, s. 275–280.
Enholc-Narzyńska Barbara, Narzyński Janusz, Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne w Polsce 1816–1966, Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa 1966.
Enholc-Narzyńska Barbara, Teksty biblijne w przekładzie ks. Jana Jakuba Wujka, ich wydania i rozpowszechnianie przez Towarzystwo Biblijne w Polsce w XIX i XX wieku, w: Jan Jakub Wujek – tłumacz Biblii na język polski, red. Maria Kamińska, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1994, s. 136–151.
Gliński Waldemar, Komisja Rządowa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wobec wspólnot religijnych w Królestwie Polskim w latach 1815–1820, Semper, Warszawa 2002.
Gundert Wilhelm, Geschichte der deutschen Bibelgesellschaften im 19. Jahrhundert, Luther-Verlag, Bielefeld 1987.
Howsam Leslie, Cheap Bibles. Nineteenth-Century Publishing and the British and Foreign Bible Society, Cambridge University Press, Cambridge 1991.
Jagodzińska Agnieszka, „Duszozbawcy”? Misje i literatura Londyńskiego Towarzystwa Krzewienia Chrześcijaństwa wśród Żydów w latach 1809–1939, Austeria Klezmerhojs, Kraków–Budapeszt 2017.
Jańczuk Leszek, Aresztowanie 199 ewangelikalnych duchownych we wrześniu 1950 roku, „Gdański Rocznik Ewangelicki” 15, 2021, s. 24–49.
Karski Karol, Powstanie i rozwój Polskiej Rady Ekumenicznej, w: Karol Karski, Protestanci i ekumenizm. Wkład spadkobierców Reformacji w dzieło jedności, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa 2001, s. 241–254.
Karski Karol, Sześćdziesiąt lat Polskiej Rady Ekumenicznej. Spojrzenie na początek drogi, „Rocznik Teologiczny ChAT” 49, 2007, 1–2, s. 85–95.
Kłaczkow Jarosław, Ksiądz biskup Andrzej Wantuła (1905–1976), Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2019.
Larsen Timothy, A People of One Book. The Bible and the Victorians, Oxford University Press, Oxford 2011.
McLaren Scott, European Bible Societies, w: Encyclopedia of the Bible and its Reception, t. 3, wyd. James Deming, de Gruyter, Berlin 2011, s. 1086–1088.
Michalak Ryszard, „Divide et impera”. Szkic o złożoności polityki wyznaniowej PRL wobec Kościołów mniejszościowych i jej następstwach, „Pamięć i Sprawiedliwość” 4, 2005, 1 (7), s. 53–70.
Michalak Ryszard, Kościoły protestanckie i władze partyjno-państwowe w Polsce (1945– 1956), Semper, Warszawa 2002.
Mironczuk Jan, Polityka państwa wobec Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w Polsce (1947–1989), Semper, Warszawa 2006.
Nicholson Peter, The Warsaw New Testament of 1881. Origins, Subsequent History, Controversies (Part 1), „The Polish Review” 63, 2018, 3, s. 3–34.
Nicholson Peter, The Warsaw New Testament of 1881. Origins, Subsequent History, Controversies (Part 2), „The Polish Review” 63, 2018, 4, s. 56–90.
Pasek Zbigniew, Szacunek, cześć, kult. Biblia i protestanci, „Studia Religiologica” 46, 2013, 4, s. 317–326.
Pecsuk Ottó, The Beginnings of Bible Mission of the British and Foreign Bible Society in Early Nineteenth Century Hungary, „Perichoresis” 19, 2021, 1, s. 39–47.
Pietkiewicz Rajmund, Biblia Polonorum. Historia Biblii w języku polskim, t. 5: Biblia Tysiąclecia (1965–2015), Pallottinum, Poznań 2015.
Pietkiewicz Rajmund, Czy Kościół katolicki zabraniał czytania Biblii?, w: Będziecie moimi świadkami. Księga pamiątkowa dla Księdza Józefa Kozyry, Profesora Uniwersytetu Śląskiego w 65. rocznicę urodzin, red. Maciej Basiuk, Artur Malina, Stowarzyszenie Biblistów Polskich, Warszawa 2012, s. 289–311.
Pietkiewicz Rajmund, Dwie metody zespołowego przekładu Biblii. Na przykładzie Biblii Tysiąclecia (1965) i Biblii warszawskiej (1975), „Rocznik Teologiczny” 64, 2022, 1, s. 27–96.
Platajs Małgorzata, Towarzystwo Biblijne w Polsce 1816–2016, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” 32, 2016, 2, s. 9–29.
Railton Nicholas, No North Sea. The Anglo-German Evangelical Network in the Middle of the Nineteenth Century, Brill, Leiden 2000.
Randall Ian M., Nineteenth-Century Bible Society Colporteurs in Eastern Europe, „Journal of European Baptist Studies” 12, 2012, 3, s. 5–25.
Robertson Edwin H., Taking the Word to the World. 50 Years of the United Bible Societies, Thomas Nelson Inc., Nashville 1996.
Steer Roger, Good News for the World. 200 Years of Making the Bible Heard. The Story of Bible Society, Monarch Books, Oxford–Grand Rapids 2004.
Stegner Tadeusz, Bóg, protestantyzm, Polska. Biografia pastora Leopolda Marcina Otto (1819–1882), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Officina Ferberiana, Gdańsk 2000.
Szelągowska Grażyna, Kaznodzieje, nauczyciele, politycy. Ruchy przebudzenia religijnego i modernizacja w regionie nordyckim w XIX wieku, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021.
Tomaszewski Henryk Ryszard, Wspólnoty chrześcijańskie typu ewangeliczno-baptystycznego na terenie Polski w latach 1858–1939, Wydawnictwo Uczelniane Wyższego Baptystycznego Seminarium Teologicznego, Warszawa 2006.
Ward Reginald W., The Protestant Evangelical Awakening, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
Wenzel Kurt, Mała historia Soboru Watykańskiego II, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007 (oryg. niem. 2005).
Weremiejewicz Mirosława Regina, Kościół Chrystusowy w Polsce w latach 1921–2006, Dom Wydawniczy Duet, Toruń 2014.
Żak Jan, Źródła do historii Biblii warszawskiej, „Rocznik Teologiczny” 60, 2018, 2, s. 175–208.
Zakonnik Łukasz, Biblie w języku polskim wydane w latach 1801–1945, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 116, 2021, s. 483–532.
Zemka Sue, The Holy Books of Empire. Translations of the British and Foreign Bible Society, w: The Macropolitics of Nineteenth-Century Literature. Nationalism, Exoticism, Imperialism, red. Jonathan Arac, Harriet Ritvo, University of Pennsylvania Press, Philadelphia 1991, s. 102–137.