Subtitle:

Przegląd Geograficzny T. 89 z. 3 (2017)

Publisher:

IGiPZ PAN

Place of publishing:

Warszawa

Description:

24 cm

Type of object:

Journal/Article

Abstract:

The aim of the work described here has been to determine the long-term impact of human activities on wetlands. Consideration has been given to such aspects as the development of the drainage network, peat extraction and restoration. The study selected two Nature Reserve wetlands, i.e. the Pobłockie Bog and Kurze Grzędy, both located in the Baltic Sea basin in northern Poland. Both areas were subject to a search for relevant literature and sources in the form of historical maps from the last century, as well as contemporary topographic and thematic maps. Supplementary fieldwork was also carried out (in 2013), as regards the verification of the existing hydrographic and hydraulic engineering network in the area under investigation. The greatest past impact on the analysed wetlands was exerted by a network of ditches and irrigation channels. This revision of the hydrographic network caused departures from the natural water cycle, as drainage became excessive in the face of the loss of the natural drainage system. The consequence was drying and rotting of bog surfaces, with the replacement of original plant species with those of differing requirements as regards hydrological regimes. Attempts to restore more natural water relations to the bogs have been made recently, with appropriate treatment raising the level of groundwater, in order to encourage improved functioning. A measurable effect of this is a reduced number of ditches and irrigation channels, for example from 13.3 to 1.48 km since 2000 in the case of Pobłockie Bog. Hydrographic change associated with drainage of peat deposits is considered the most important reason for changes in swamp habitats, and notably their vegetation. Some plant species have been replaced by others, with certain plant species requiring damp conditions (notably cross-leaved heath Erica tetralix) disappearing altogether with the lowering of the water table. Long-term drainage and the construction of new drainage ditches have led to the encroachment of bog woodland on the originally treeless bog. The effect is a loss of large bog areas, replaced by forest communities. The analysed bogs present clearly visible changes in the hydrographic network. Over the years the formerly waterlogged area has been transformed by human activity from a naturally treeless wetland to a desiccated region with only a small amount of water. The area was drained so that land for agriculture could be acquired, but the area was also used as a source of peat. With the passage of time, human overexploitation of the area ceased, and the approach taken to wetlands today is entirely different from that in place a few decades ago. The uniqueness of these kinds of wetlands has come to be appreciated, and an attempt has thus been made to restore a more natural appearance and function to the areas under study, among others. The first effects of the attempts to repair the environment in the area can now be seen in increasing soil moisture, a shallower water table, and an increased area with permanently visible standing water. Such a rapid pace of change in water conditions has been achieved, not only through human activity, but also by way of a natural factor that is the activity of beavers (Castor fiber).

References:

1. Bragg O.M., 2001, Hydrology of peat-forming wetlands in Scotland, The Science of the Total Environment, 294, s. 111-129.
https://doi.org/10.1016/S0048-9697(02)00059-1 -
2. Brinson M.M., 1993, Changes in the functioning of wetlands along environmental gradients, Wetlands, 13, 2, s. 65-74.
https://doi.org/10.1007/BF03160866 -
3. Bullock A., Acreman M., 2003, The role of wetlands in the hydrological cycle, Hydrology and Earth System Sciences, 7, 3, s. 358-389.
https://doi.org/10.5194/hess-7-358-2003 -
4. Charman D., 2002, Peatlands and Environmental Change, John Wiley & Sons, Chichester.
5. Chojnicki B.H., Michalak M., Acosta M., Juszczak R., Augustin J., Drösler M., Olejnik J., 2010, Measurements of Carbon Dioxide Fluxes by Chamber Method at the Rzecin Wetland Ecosystem, Poland, Polish Journal of Environmental Studies, 19, 2, s. 283-291.
6. Churski Z. 1993, Rozmieszczenie jezior i obszarów podmokłych [w:] I. Dynowska (red.), Przemiany stosunków wodnych w Polsce w wyniku procesów naturalnych i antropogenicznych, Wydawnictwo UJ, Kraków, s. 70-77.
7. Churski Z., 1993, Zmiany hydrologiczne i przestrzenne obszarów podmokłych, [w:] I. Dynowska (red.), Przemiany stosunków wodnych w Polsce w wyniku procesów naturalnych i antropogenicznych, Wydawnictwo UJ, Kraków, s. 206-210.
8. Cruickshank M.M., Tomlinson R. M., Bond D., Devine P. M., Edwards C.J.W., 1995, Peat extraction, conservation and the rural economy in Northern Ireland, Applied Geography, 15, 4, s. 365-383.
https://doi.org/10.1016/0143-6228(95)00017-X -
9. Dale V.H., 1997, The relationship between land-use change and climate change, Ecological Applications, 7, s. 753-769.
https://doi.org/10.1890/1051-0761(1997)007[0753:TRBLUC]2.0.CO;2 -
10. Dembek W., Pawlaczyk P., Sienkiewicz J., Dzierża P., 2004, Obszary wodno-błotne, IMUZ, Falenty.
11. Dynowska I., 1988, Antropogeniczne uwarunkowania zmian odpływu i reżimu rzek w różnych regionach Polski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa, Kraków-Gdańsk.12. Gawlik D.E., 2006, The role of wildlife science in wetland ecosystem restoration: Lessons from the Everglades, Ecological Engineering, 26, 1, s. 70-83.
12. Gawlik D.E., 2006, The role of wildlife science in wetland ecosystem restoration: Lessons from the Everglades, Ecological Engineering, 26, 1, s. 70-83.
https://doi.org/10.1016/j.ecoleng.2005.09.008 -
13. Herbich J., Herbichowa M., Kukwa M., Herbich P., Jakubas D., Ciechanowski M., Zieliński S., Buczyński P., 2005, Plan ochrony rezerwatu Kurze Grzędy, Gdańsk.
14. Herbichowa M., 1998, Ekologiczne studium rozwoju torfowisk wysokich właściwych na przykładzie wybranych obiektów z środkowej części Pobrzeża Bałtyckiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
15. Herbichowa M., 2003, Ochrona siedlisk torfowiskowych w sieci Natura 2000, [w:] M. Makomaska-Juchiewicz, S. Tworek (red.), Ekologiczna sieć Natura 2000. Problem czy szansa, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, s. 79-91.
16. Ilnicki P., 2002, Torfowiska i torf, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań.
17. Ingram H.A.P., 1987, Ecohydrology of Scottish peatlands, Transactions of the Royal Society of Edinburgh: Earth Sciences, 78, s. 287-296.
https://doi.org/10.1017/S0263593300011226 -
18. Ivanov K.E., 1975, Vodoobmien v bolotnych landšaftach, Gidrometoizdat, Leningrad.
19. Jackson R.B., Carpenter S.R., Dahm C.N., McKnight D.M., Naiman R.J., Postel S.L., Running S.W., 2001, Water in a changing World, Ecological Applications, 11, s. 1027-1045.
https://doi.org/10.1890/1051-0761(2001)011[1027:WIACW]2.0.CO;2 -
20. Jasnowski M., 1975, Torfowiska i tereny bagienne w Polsce [w:] N.J. Kac (red.), Bagna kuli ziemskiej, PWN, Warszawa, s. 356-390.
21. Jasnowski M., 1978, Znaczenie torfowisk w Polsce i ich ochrona, [w:] W. Michajłowa, K. Zabierowski (red.), Ochrona i kształt środowiska przyrodniczego, Zakład Ochrony Przyrody PAN, Kraków, PWN, Warszawa, s. 279-315.
22. Koczur A., 1996, Zmiany powierzchni i stanu zachowania torfowisk wysokich kolo Ludzmierza w ostatnim stuleciu, Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 5, 52, s. 25-38.
23. Lipka K., Stabryła J., 2012, Wielofunkcyjność mokradeł w Polsce i świecie, Współczesne Problemy Kształtowania i Ochrony Środowiska, Monografie, 3, s. 7-16.
24. Łajczak A., 2002, Antropogeniczna degradacja torfowisk orawsko-podhalańskich, Czasopismo Geograficzne, 73, 1-2, s. 27-61.
25. Łajczak A., 2006, Torfowiska Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Rozwój, antropogeniczna degradacja, renaturyzacja i wybrane problemy ochrony, Instytut Botaniki PAN, Kraków.
26. Łajczak A., 2013, Zmniejszenie zasięgu złóż torfu i ich retencji wodnej w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej i w Bieszczadach w wyniku działalności człowieka, Przegląd Geologiczny, 61, 9, s. 532-540.
27. Mapa topograficzna Polski w skali 1:10 000, arkusze N-33-59-B-b-2, N-33-59-B-b-4, N-33-60-D-d-2 (stan na rok 2000).
28. Mapa topograficzna Polski w skali 1:25 000, arkusz N-33-59-B-b Rzuszcze (stan na 1976).
29. Mapa topograficzna Polski w skali 1:25 000, arkusz 314.43 Sierakowice (stan na 1976/1977).
30. Mapa topograficzna Polski w skali 1:25 000, arkusz 1370 Główczyce (na podstawie mapy niemieckiej z 1918 r.).
31. Matuszkiewicz J.M., 1993, Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski, Prace Geograficzne, IGiPZ PAN, 158.
32. Okruszko H., 1968, Przekształcanie się gleb torfowych pod wpływem melioracji, Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, 7, s. 13-30.
33. Okruszko H., 1992, Siedliska hydrogeniczne, ich specyfika i zróżnicowanie, Biblioteczka Wiadomości IMUZ, 79, s. 5-14.
34. Okruszko T., 2009, Hydrologia mokradeł, [w:] W. Mioduszewski, W. Dembek (red.), Woda na obszarach wiejskich, Wydawnictwo IMUZ, Falenty, s. 91-96.
35. Okruszko H., Dembek W., Oświecimska-Piasko Z., 2001, Geomorfologia a mokradła jako problem naukowy, Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 1, 3, s. 17-21.
36. Oleszczuk R., 2012, Wielkość emisji gazów cieplarnianych i sposoby jej ograniczenia z torfowisk użytkowanych rolniczo, [w:] Wybrane problemy ochrony mokradeł, Współczesne Problemy Kształtowania i Ochrony Środowiska, Monografie, 3p, s. 74-90.
37. Papastergiadou E.S., Retalis A., Apostolakis A., Georgiadis Th., 2008, Environmental monitoring of spatio-temporal changes using remote sensing and GIS in a Mediterranean wetland of Northern Greece, Water Resources Management, 22, 5, s. 579-594.
https://doi.org/10.1007/s11269-007-9179-7 -
38. Pawlaczyk P., Herbichowa M., Herbich J., 2003, Torfowiska wysokie typu bałtyckiego w projektowanej sieci Natura 2000 w Polsce. Raport roboczy, Klub Przyrodników, Świebodzin.
39. Pawlaczyk P., Herbichowa M., Stańko R., 2005, Ochrona torfowisk bałtyckich. Przewodnik dla praktyków, teoretyków i urzędników, Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin.
40. Pietrucień C., 1993, Zmiany hydrologiczne i przestrzenne obszarów podmokłych, [w:] I. Dynowska (red.), Przemiany stosunków wodnych w Polsce w wyniku procesów naturalnych i antropogenicznych, Wydawnictwo UJ, Kraków, s. 177-205.
41. Prusinkiewicz Z., 1994, Leksykon ekologiczno-gleboznawczy, PWN, Warszawa.
42. Rasmussen T., 2008, Methods for evaluating wetland condition, Wetland Hydrology, 20, s. 1-37.
43. Tiner R.W., 2003, Geographically isolated wetlands of the United States, Wetlands, 23, 3, s. 494-516.
https://doi.org/10.1672/0277-5212(2003)023[0494:GIWOTU]2.0.CO;2 -
https://doi.org/10.1672/0277-5212(2003)023[0636:EEOGIW]2.0.CO;2 -
44. Tobolski K., 2000, Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych, Vademecum Geobotanicum, PWN, Warszawa.
45. Tobolski K., 2003, Torfowiska na przykładzie Ziemi Świeckiej, Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły, Świecie.
46. Topograpfische Karte w skali 1:25 000, arkusz 1370 Glowitz (stan na 1936 r.).
47. Topograpfische Karte w skali 1:25 000, arkusz 1673 Sierke (Sierakowiz) (stan na 1935 r.).
48. Whitefield P.H., Hebda R.J., Jeglum J.K., Howie S., 2006, Restoring the natural hydrology of Burns Bog, Delta, British Columbia – the key to the bog's ecological recovery, [w:] A. Chantler (red.), Water under Pressure. Proceedings of the CWRA Conference Vancouver October 2006, Vancouver, s. 58-70.
49. Żurek S., 1989, Naturalne i antropogeniczne przemiany niżowego środowiska geograficznego Polski, ze szczególnym uwzględnieniem dolin rzecznych, [w:] Rola melioracji w środowisku przyrodniczym, Komitet Melioracji PAN, Warszawa, s. 23-57.
50. Żurek S., Tomaszewski H., 1996, Badanie bagien, [w:] M. Gutry-Korycka, H. Werner-Więckowska (red.), Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Relation:

Przegląd Geograficzny

Volume:

89

Issue:

3

Start page:

451

End page:

466

Detailed Resource Type:

Article

Format:

File size 2,2 MB ; application/pdf

Resource Identifier:

oai:rcin.org.pl:63170 ; 0033-2143 (print) ; 2300-8466 (on-line) ; 10.7163/PrzG.2017.3.6

Source:

CBGiOS. IGiPZ PAN, sygn.: Cz.181, Cz.3136, Cz.4187 ; click here to follow the link

Language:

pol

Language of abstract:

eng

Rights:

Creative Commons Attribution BY 3.0 PL license

Terms of use:

Copyright-protected material. [CC BY 3.0 PL] May be used within the scope specified in Creative Commons Attribution BY 3.0 PL license, full text available at: ; -

Digitizing institution:

Institute of Geography and Spatial Organization of the Polish Academy of Sciences

Original in:

Central Library of Geography and Environmental Protection. Institute of Geography and Spatial Organization PAS

Projects co-financed by:

Programme Innovative Economy, 2010-2014, Priority Axis 2. R&D infrastructure ; European Union. European Regional Development Fund

Access:

Open