Dostępność rolnicza Beskidów = The agricultural accessibility of the Beskid Mountains

Jabs, Zofia Joanna; Affek, Andrzej

doi:2300-8466 (on-line)

Download

Title: Dostępność rolnicza Beskidów = The agricultural accessibility of the Beskid Mountains

Abstract:

Spatial accessibility is usually understood in relation to the possibility of a specific location being reached from another location (Guzik, 2014). It is one of the main factors affecting land use and land-use changes (Hansen, 1959; Prishchepov et al., 2013) in relation to which the greatest variation is to be observed in mountainous areas (Jobe & White, 2009). The aim of the study detailed here was thus to identify variation in the spatial accessibility of mountainous areas in terms of their being used in agriculture. The problem of agricultural accessibility is here exemplified by three mesoregions of the Polish Carpathians, i.e. the Bieszczady Mts., Low Beskid Mts. and Sanok-Turka Mts. These are all areas in which spatial accessibility and landscape structure have changed markedly over the last 70 years. Cost of access in these areas was calculated by assigning resistance values to each distance unit, in relation to land-cover type and slope. To generate an output raster, use was made of a cost-distance algorithm implemented in ArcGIS. The research described here gave rise to a figure presenting the agricultural accessibility of the study area. Very varied accessibility was demonstrated, both in the research area as a whole and between mesoregions. Results obtained were compared with values for currently used arable fields. Areas accessible to agriculture were also identified, and compared with the distribution of arable fields actually in existence.

References:

1. Affek A., 2016, Dynamika krajobrazu. Uwarunkowania i prawidłowości na przykładzie dorzecza Wiaru w Karpatach (XVIII-XXI wiek), Prace Geograficzne, 251, IGiPZ PAN, Warszawa.
2. Ambroży S., Wika S., 1998, Kierunki sukcesji zbiorowisk roślinnych z olszą szarą Alnus Incana (L.) Moench na gruntach porolnych w Bieszczadach Zachodnich, Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa, 885.
3. Bucała A., Starkel L., 2012, Wpływ gwałtownych i powolnych zmian użytkowania ziemi na przekształcenia środowiska polskich Karpat, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 29, s. 111-117.
4. Bucała A., Starkel L., 2013, Postępująca recesja rolnictwa a zmiany w środowisku przyrodniczym polskich Karpat, Przegląd Geograficzny, 85, 1, s. 15-29. https://doi.org/10.7163/PrzG.2013.1.2
5. Ciołkosz A., Guzik C., Luc M., Trzepacz P., 2011, Zmiany użytkowania ziemi w Karpatach Polskich w okresie 1988-2006, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
6. Fatyga J., Górecki A., Żyszkowski E., 2007, Metoda określania dostępności użytków rolnych w terenach górskich na przykładzie powiatu Kłodzkiego, Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 7, 1, s. 17-32.
7. Geurs K.T., Ritsema van Eck J.R., 2001, Accessibility measures: review and applications. RIVM report 408505 006, National Institute of Public Health and the Environment, Bilthoven.
8. Gietl R., Doneus M., Fera M., 2007, Cost Distance Analysis in an Alpine Environment : Comparison of Different Cost Surface Modules [w:] A. Posluschny, K. Lambers, I. Herzog (red.), Layers of Perception. Proceedings of the 35th International Conference on Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology (CAA), Berlin, Germany, April 2-6, 2007 (Kolloquien zur Vor- und Frühgeschichte, Vol. 10). Dr. Rudolf Habelt GmbH, Bonn, s. 336-341.
9. Główny Urząd Statystyczny, 2016, Pracujący wg sektorów ekonomicznych i płci w powiatach (PKD 2004), Dane archiwalne, Rynek pracy, [w:] Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/tablica (dostęp: 06.2019).
10. Guzik R., 2014, Transport publiczny i dostępność przestrzenna a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
11. Handy S.L., Niemeier D.A., 1997, Measuring accessibility: an exploration of issues and alternatives, Environment and Planning A, 29, s. 1175-1194. https://doi.org/10.1068/a291175
12. Hansen W.G., 1959, How Accessibility Shapes Land Use, Journal of the American Institute of Planners, 25, 2, s. 73-76. https://doi.org/10.1080/01944365908978307
13. Hess M., Niedźwiedź T., Obrębska-Starklowa B., 1977, Stosunki termiczne Beskidu Niskiego (metoda charakterystyki reżimu termicznego gór), Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 123, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo. Wrocław.
14. Ingram D.R., 1971, The concept of accessibility: a search for an operational form, Regional Studies, 5, s. 101-107. https://doi.org/10.1080/09595237100185131
15. Jaguś A., Skrzypiec M., 2017, Glebowo-przestrzenne uwarunkowania działalności rolniczej na obszarach beskidzkich, Acta Sci. Pol. Formatio Circumiectus, 16, 2, s. 97-106. https://doi.org/10.15576/ASP.FC/2017.16.2.97
16. Jobe R.T., White P.S., 2009, A new cost-distance model for human accessibility and an evaluation of accessibility bias in permanent vegetation plots in Great Smoky Mountains National Park, USA, Journal of Vegetation Science, 20, 6, s. 1099-1109. https://doi.org/10.1111/j.1654-1103.2009.01108.x
17. Klimaszewski M. (red.), 1972, Geomorfologia Polski: praca zbiorowa. T. 1, Polska Południowa - góry i wyżyny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
18. Koen E.L., Bowman J., Walpole A.A., 2012, The effect of cost surface parameterization on landscape resistance estimates, Molecular Ecology Resources, 12, 4, s. 686-696. https://doi.org/10.1111/j.1755-0998.2012.03123.x
19. Komornicki T., Śleszyński P., Rosik P., Pomianowski W., 2010, Dostępność przestrzenna jako przesłanka kształtowania polskiej polityki transportowej, Biuletyn KPZK, 241, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa.
20. Mirek Z., Wójcicki J., 1995, Szata roślinna Parków Narodowych i Rezerwatów Polski Południowej: przewodnik sesji terenowych 50 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Instytut Botaniki PAN, Kraków.
21. Müller D., Kuemmerle T., Rusu M., Griths P., 2009, Lost in transition: determinants of post-socialist cropland abandonment in Romania, Journal of Land Use Science, 4, 1-2, s. 109-129. https://doi.org/10.1080/17474230802645881
22. Musiał W., Sroka W., Wojewodzic T., 2010, Sytuacja ekonomiczna gospodarstw z terenów górskich i podgórskich, Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania polskiej gospodarki żywnościowej po wstąpieniu do Unii Europejskiej, 185, Warszawa.
23. Pazúr R., Lieskovský J., Feranec J., Oťaheľ J., 2014, Spatial determinants of abandonment of largescale arable lands and managed grasslands in Slovakia during the periods of post-socialist transition and European Union accession, Applied Geography, 54, s. 118-128. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2014.07.014
24. Prishchepov A.V., Müller D., Dubinin M., Baumann M., Radeloff V.C., 2013, Determinants of agricultural land abandonment in post-Soviet European Russia, Land Use Policy, 30, s. 873-884. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2012.06.011
25. Richard Y., Armstrong D.P., 2010, Cost distance modelling of landscape connectivity and gap-crossing ability using radio-tracking data, Journal of Applied Ecology, 47, 3, s. 603-610. https://doi.org/10.1111/j.1365-2664.2010.01806.x
26. Rosik P., 2012. Dostępność lądowa przestrzeni Polski w wymiarze europejskim, Prace Geograficzne 233, IGiPZ PAN, Warszawa.
27. Soja M., 2001, Rozwój ludnościowy a zmiany użytkowania ziemi w Beskidzie Niskim w XIX i XX wieku, Problemy Ekologii Krajobrazu, 10, s. 686-691.
28. Soja R., 2002, Hydrologiczne aspekty antropopresji w polskich Karpatach, Prace Geograficzne 186, IGiPZ PAN, Warszawa.
29. Solon J., Borzyszkowski J. i inni (24 autorów), 2018, Physico-Geographical Mesoregions of Poland: Verification and Adjustment of Boundaries on the Basis of Contemporary Spatial Data, Geographia Polonica, 91, 2, s. 143-170. https://doi.org/10.7163/GPol.0115
30. Szafer W., Zarzycki K., 1972, Szata roślinna Polski: opracowanie zbiorowe. T. 2., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
31. Twardy S., 2008, Karpackie użytki rolne jako obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania, Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 8, 2b, s. 191-202.
32. Wolski J. (red.), 2016, Bojkowszczyzna Zachodnia - wczoraj, dziś i jutro. Monografie 17, 2, IGiPZ PAN, Warszawa.